Hôm nay là ngày sinh nhật lần thứ 29 của tôi. Nhưng tôi coi mình đã bước sang là tuổi 30, tính theo cả tuổi mụ, tức là tuổi nằm trong bụng mẹ, đây cũng là cách tính phổ biến ở Việt Nam. Mẹ tôi thường hay kể về những quãng thời gian khó khăn nhưng rất ý nghĩa khi mang thai tôi, nên tôi rất trân quý trải nghiệm ở trong bụng mẹ, vậy nên tôi cũng thường tự nguyện tính thêm cho mình một tuổi vào tuổi thực. Do đó, đúng vậy, hôm nay tôi bước sang tuổi 30.
Đối với tôi, mỗi ngày sinh nhật sang tuổi mới đều là những cột mốc quan trọng, nhưng với cột mốc ngày bước sang tuổi 30, thì nó lại càng đặc biệt quan trọng. Đây là tuổi bị nhiều áp lực nhất từ nhiều phía, khiến chúng ta phải "chín" cả về sự nghiệp và gia đình. Tuy nhiên, kể từ khi làm nghề đầu tư mạo hiểm (Venture Capital: VC), đã cho tôi những góc nhìn mới, với tầm nhìn bền vững dài hạn. Tôi muốn nhân ngày đặc biệt bước sang tuổi mới của mình, viết một vài dòng chia sẻ, gửi gắm thông điệp với chính mình cũng như với những ai đang giống tôi rằng: "Tuổi 30 à, đừng vội". Tôi từng viết và chia sẻ bài blog về nguyên lý Cái rổ thủng, nói về startup đừng vội scale khi chưa đủ chín, tôi cũng tìm thấy nguyên lý này có thể áp dụng được với sự nghiệp đầu tư và cuộc sống gia đình dưới góc nhìn VC của tôi.
VC: Sự nghiệp cần xây dựng bằng thập kỉ của tầm nhìn, sự bền bỉ và lao động chăm chỉ
Tôi vẫn nhớ, tháng 3 năm 2019, trước khi quyết định tôi chuyển ngã rẽ từ công việc ổn định ở một công ty IT khá lớn là IBM Nhật Bản, sang làm nghề VC - đầu tư mạo hiểm này, tôi đã có chuyến thăm tới trường Đại học Stanford để tìm thấy câu nói thay đổi cuộc đời mình của Philip H. Knight dưới đây:
“There comes a time in every life when the past recedes and the future opens. It's that moment when you turn to face the unknown. Some will turn back to what they already know. Some will walk straight ahead into uncertainty. I can’t tell you which one is right. But I can tell you which one is more fun”
Tôi đã chọn bước ra khỏi một công việc ổn định nhưng tẻ nhạt, chuyển sang một công việc theo đúng cái tên của nó, đó là mạo hiểm, với nhiều điều không đoán trước được, nhưng chắc chắn là vui và ý nghĩa hơn. Câu nói đó đã in dấu chân và lòng quyết tâm dấn thân với nghề đầu tư mạo hiểm của tôi.
Bắt đầu từ tháng 4 năm 2019, tới nay tôi đã theo sự nghiệp VC của mình được hơn 2 năm rưỡi, với việc trực tiếp chịu trách nhiệm, dẫn đầu các thương vụ đầu tư vào 4 startup ở Việt Nam đó là eDoctor, BuyMed, Vietcetera và Fundiin. Và với việc chăm chỉ nhiệt tình hoạt động đóng góp vào hệ sinh thái startup ở Việt Nam, có thể có nhiều người bắt gặp tôi ở các trang báo, các sự kiện, nhiều người gửi lời chúc mừng sớm về sự "thành công" của tôi. Nhưng tôi luôn tỉnh táo trước những "cái bẫy" của sự thành công do "chín ép" của nghề này. Định nghĩa sự thành công của VC, thật ra cũng khá giống startup. Nó không phải nằm ở số lần gọi vốn khủng về cho quỹ, không phải là số thương vụ đầu tư startup, mà là số startup đầu tư mà có thể cuối cùng đạt được thành công. Có nghĩa là tôi sẽ chỉ được ghi nhận là thành công, khi các startup tôi đầu tư thành công. Việc của tôi là âm thầm bền bỉ, hỗ trợ các startup của tôi đi đến thành công. Các startup có thể sẽ cần đến hàng chục năm mới có thể tới được bến đó. Tôi hay thường nói nghề VC là nghề cần thập kỉ của tầm nhìn, sự kiên trì bền bỉ, chăm chỉ đi cùng với startup của mình. Thực tế, có rất nhiều người làm nghề VC, không đủ sự kiên nhẫn ở lại với nghề để nhìn thấy thành quả là các startup mình trực tiếp đầu tư thành công. Đây là nghề mà VC không phải tham gia vào một cuộc chạy đua xem ai chạy nhanh hơn, mà ai sẽ là người chạy bền được lâu nhất để tới thành công. Tôi tin rằng, không có con đường tắt nào cho VC để tạo ra thành công, ví dụ, việc tạo hình ảnh hào nhoáng, tận dụng truyền thông đẩy tên tuổi trong khi mình chưa đủ "chín" sẽ tạo ra rất nhiều những lỗ hổng lớn trong sự nghiệp. Ví dụ, mình sẽ dễ bị cám dỗ của sự tung hô, quá tự tin, không tiếp tục trau dồi kinh nghiệm, nôn nóng tới thành công, đều là những hệ luỵ ảnh hưởng tới việc tiếp tục ra quyết định sáng suốt trong đầu tư và kiên trì đồng hành hỗ trợ startup tới thành công thực sự.
Hiện nay nếu được so sánh giai đoạn trong nghề VC của tôi với startup, thì tôi cho rằng mình đang ở Early stage, cần phải học hỏi không ngừng, tích luỹ kinh nghiệm, đẩy nhanh quá trình PDCA của bản thân mình, đóng góp được nhiều giá trị giúp các startup mình đầu tư nói riêng cũng như startup trong hệ sinh thái nói chung phát triển. Và những năm tuổi 30 này sẽ là những năm tháng ý nghĩa chứng kiến sự trưởng thành hơn nữa của tôi, cũng như các startup của mình, sẽ là thập kỉ kiểm chứng tầm nhìn, sự bền bỉ và lao động chăm chỉ của tôi để tạo ra thành công thực sự, trong sự nghiệp VC này.
Lập gia đình: Đừng vội khi chưa tìm được People-Fit
Ở cái tuổi 30 của tôi, chắc hẳn mọi người có thể dễ dàng hình dung về áp lực lập gia đình của tôi. Thậm chí, trước ngày sinh nhật này, khi gọi điện về gia đình, ông bà tôi còn tự động cộng thêm tuổi cho tôi để gia tăng áp lực và thường trực hỏi tôi rằng: "31 tuổi rồi, bao giờ cháu chịu lấy chồng đây? "
Tôi tin rằng, việc tìm một người phù hợp lập gia đình hạnh phúc, cũng giống như việc tìm một đồng sáng lập (co-founder) phù hợp để cùng đưa startup phát triển thành công. Việc vội vàng tìm người vào chỗ cho đủ đội hình, cho dù người đó không thực sự phù hợp, giống như việc tạo chiếc rổ thủng, khi nước càng đổ vào chiếc rổ thủng đó càng bị chảy ra, startup càng chạy càng đuối, con thuyền hạnh phúc của bạn sẽ dễ bị chìm.
Mọi người thường có ấn tượng như thế nào về người làm VC? Đặc biệt là phụ nữ làm VC?
Đoạn trích đẫn cuộc trò chuyện ngẫu hứng dưới đây của tôi với một tiền bối gần đây, khiến tôi suy nghĩ thực sự nghiêm túc, đó là đã đến lúc mình cần phải chia sẻ thẳng thắn rõ ràng hơn về quan điểm lập gia đình, vẹn toàn cả sự nghiệp và gia đình của mình.
Đúng, thực sự là nghề VC cần phải làm việc chăm chỉ, nhiều lúc phải làm việc tới muộn, vì khi startup cần mình, họ chưa ngủ, thì mình cũng không thể ngủ được. Nếu ai muốn có cần bằng giữa cuộc sống và công việc (Work-Life Balance), thì tôi nói thật tốt nhất xin đừng chọn nghề VC. Nhưng may mắn là tôi tìm thấy IKIGAI- ý nghĩa tồn tại của tôi với nghề VC này. Tôi được sống theo lý tưởng tầm nhìn của mình, tôi được có cơ hội không ngừng học tập phát triển bản thân. Tôi thấy mình bước đi mỗi bước tích cực mỗi ngày, tôi thấy mình sống có ích, đóng góp giá trị cho cộng đồng. Tôi thấy một phần nhỏ bé của mình trong việc tạo ra nhiều dịch vụ mới, công việc mới cho xã hội thông qua hoạt động đầu tư khởi nghiệp của mình. Dù có ngày thức tới muộn làm việc, được ngủ vài tiếng, thì mỗi sáng tôi dậy được làm công việc mình yêu thích và có ý nghĩa, tôi thấy mình tràn đầy sinh lực để tiếp tục lao động và cống hiến.
Tôi tin rằng, dù không có Work-Life Balance, nhưng sẽ có Work-Life Integration trong nghề VC, ở đó cuộc sống sẽ càng thăng hoa, gắn kết ý nghĩa hơn nữa cả về gia đình, công việc và cộng đồng xung quanh. Khi đó, mỗi thành viên trong gia đình có sự đồng cảm lẫn nhau, họ được toả sáng với những sứ mệnh của mình, họ được làm những công việc họ yêu thích, họ truyền cảm hứng lẫn nhau để cùng đi lên. Sẽ không có bữa cơm nào ngon trọn vẹn, nếu người chồng hay người vợ trở về mà chỉ cằn nhằn công việc không yêu thích của họ trong suốt bữa cơm cả. Sẽ không có gia đình nào thực sự hạnh phúc trọn vẹn, nếu ở đó những thành viên không cảm cảm thấy đủ đầy với gia đình và công việc, và với những vướng bận xung quanh của họ cả.
Mặt khác, VC như chúng tôi là những người ít nhiều có kỹ năng làm việc đa nhiệm (Multi-tasking), có thể làm việc linh hoạt ở mọi nơi, mọi lúc, do đó nhà cũng sẽ là nơi làm việc, và nửa đêm cũng là khung giờ họ phải ngồi làm việc. Nhưng Work-Life Integration và kĩ năng Multi-tasking vẫn sẽ giúp họ được kiểm soát thời gian mình muốn có với gia đình của mình. Ví dụ như sếp của tôi, là người Nhật, vẫn có thời gian cùng ăn sáng với gia đình và sau đó trực tiếp đưa con của mình tới trường học mỗi sáng.
Mẹ tôi là một người phụ nữ tuyệt vời! Mẹ luôn truyền cảm hứng cho tôi, về những kĩ năng làm mẹ, dạy dỗ chị em tôi nên người, sự hi sinh vì chồng và vì các con, và sự lao động chăm chỉ của mẹ. Tôi luôn biết ơn mẹ vì những điều này. Tôi tin mẹ đã di truyền lại những gen trội này trong tôi, để khi có gia đình, tôi sẽ tự biết điều chỉnh mình sang chế độ ưu tiên gia đình của mình, để trở thành người phụ nữ tuyệt vời như mẹ.
Với những niềm tin trên, tôi luôn có mong muốn là mình có thể vẹn toàn cả gia đình và sự nghiệp. Tuy nhiên tôi đủ kiên nhẫn cho tới khi tìm thấy một người phù hợp, có chung tầm nhìn và niềm tin trên với tôi. Có thể sẽ hơi tốn thời gian một chút, vì người đó không dễ tìm, nhưng tôi không vội, tôi vẫn sẽ kiên trì trên hành trình tìm kiếm này.
Một lần nữa, xin chào tuổi 30 của tôi!! Xin chúc tôi sẽ có một thập kỉ tuổi 30 này với hành trình bền bỉ là một VC thành công có thể vẹn toàn cả sự nghiệp và hạnh phúc gia đình!
Xin cám ơn các bạn đã đón đọc và ủng hộ tôi nhé!