Search Results

Xin chào các bạn đến với zunzunstartups, nơi tôi chia sẻ những bài học liên quan tới gọi vốn cho startup, lời giải cho những bài toán thách thức sự phát triển bền vững của startup, cũng như những suy nghĩ làm nghề VC của mình tại Việt Nam. Hãy cùng tôi "Keep fighting!" để trưởng thành và phát triển hơn mỗi ngày với zunzunstartups nhé! Xin chào các bạn! Tôi tên là Hoàng Thị Kim Dung, sinh ra ở Hà Nội, hiện nay đang làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. Sau khi đỗ thủ khoa Khoa kinh tế đối ngoại (tiếng Nhật) trường Đại học Ngoại Thương, tôi may mắn được nhận học bổng toàn phần MEXT dành cho bậc đại học của Chính phủ Nhật Bản để đi du học Nhật từ năm 2012. Có thể nói điểm kết nối lớn đầu tiên của tôi với startup là khi tôi là sinh viên năm 3 khoa Kinh tế trường Đại học Osaka, Nhật Bản. Khi đó, tôi được truyền cảm hứng mạnh mẽ từ trong chính lớp học khởi tạo kinh doanh trên giảng đường Đại học. Những ý tưởng kinh doanh của tôi bắt đầu được khởi tạo, và nhận được nhiều sự hỗ trợ của doanh nghiệp địa phương tại Osaka. Mặc dù những dự án startup đó không thành công, nhưng thực sự đã trở thành điểm kết nối đầu tiên, khơi dậy đam mê và nhiệt huyết mạnh mẽ của tôi dấn thân vào thế giới startup. Sau tốt nghiệp đại học, tôi đã gia nhập IBM Nhật Bản, làm việc với vai trò là Sales Representative với khách hàng là các tổ chức tài chính lớn tại Nhật, sử dụng các hệ thống và giải pháp công nghệ của IBM. Bên cạnh công việc chính, tôi có cơ hội được tiếp xúc nhiều với các hoạt động liên quan tới startup đổi mới sáng tạo. Đầu tiên, là tôi được tham gia đồng hành hỗ trợ các startup trong khuôn khổ chương trình IBM Blue Hub, nhằm hỗ trợ các startup sử dụng hệ sinh thái và giải pháp công nghệ của IBM. Cùng với đó, tôi cũng xây dựng nên kênh Zunzun News, là nơi tôi chia sẻ thông tin về các mô hình kinh doanh, công nghệ đổi mới sáng tạo tới các khách hàng đối tác và đồng nghiệp của mình. Những điểm kết nối quan trọng với startup này đã đưa tôi đến với nghề đầu tư khởi nghiệp VC vào 2 năm sau đó. Tôi đã tham gia vào quỹ đầu tư Genesia Ventures tại Tokyo, Nhật Bản từ tháng 4/2019. Sau đó, tôi đã trở về Việt Nam mở văn phòng đại diện đầu tiên của quỹ tại thành phố Hồ Chí Minh vào tháng 9/2019. Hiện nay, tôi đang là Giám đốc Quốc Gia tại Genesia Ventures Việt Nam, đã trực tiếp dẫn dắt đầu tư và hỗ trợ hơn 10 startup ở Việt Nam. Cụ thể là, eDoctor , BuyMed , Vietcetera , Fundiin , Selly , M Village , Rootopia , Wareflex , VCA Coffee , 24hMoney …Bên cạnh đó, tôi cũng tích cực chia sẻ những bài học trong nghề VC, trên trang Zunzunstartups này, với mong muốn có thể lan toả được những chia sẻ có giá trị của mình tới cộng đồng khởi nghiệp một cách “Shareable - Repeatable - Scalable” nhất có thể. Hi vọng, từ những bài viết chia sẻ của tôi sẽ mở ra những cơ hội được thảo luận, để hiểu và học hỏi lẫn nhau, là tiền đề để chúng ta cùng nhau trưởng thành hơn. Thực sự, tôi chỉ có một mong muốn mãnh liệt và nhất quán trong nghề VC này, đó là được hỗ trợ thật nhiều startup thành công hơn nữa tại Việt Nam. Bản thân tôi đã lăn xả với startup từ khi còn rất trẻ, tôi đã đau đáu khi nhận thức được rằng chỉ cần những “điểm tựa”, như hỗ trợ về nguồn lực tài chính, kinh nghiệm kiến thức, hay tiếp cận mạng lưới nhân tài và đối tác kinh doanh, thì cơ hội để startup thành công sẽ được tăng lên rất nhiều. Đồng thời, tôi cũng hiểu được rằng, startup cần được chắp cánh từ những nền tảng kiến thức vững chắc và tinh thần chiến đấu bền bỉ, không nên chỉ là đam mê nhất thời. Từ những trải nghiệm của mình, tôi có thể đồng cảm được những khó khăn thách thức của các nhà sáng lập startup, từ đó tôi hiểu được đâu là những giá trị họ cần và mình muốn hỗ trợ để giúp startup gia tăng được tỉ lệ thành công. Tôi tin rằng, với nền tảng nguồn lực từ quỹ Genesia Ventures tại Nhật Bản, tôi có thể hiện thực hoá được mong muốn đó của mình ở Việt Nam. Tôi luôn tin vào Compound Effect đến từ những việc làm và giá trị nhất quán, được tích luỹ trong một khoảng thời gian dài, sẽ trở thành “lãi suất kép” - giá trị cộng dồn lớn lao sau này. Tôi tin vào giá trị nền tảng bền vững không thể xây dựng bằng con đường tắt. Tôi tin vào sự kiên trì, kỉ luật và nhất quán trong từng hành động và suy nghĩ. Tôi tin vào giá trị lan toả từ mong muốn chia sẻ những bài học của mình với mọi người để cùng chung tay xây dựng cộng đồng lớn mạnh hơn. Tôi muốn Việt Nam mình có vị thế lớn mạnh hơn nữa, tôi muốn startup của Việt Nam chúng ta phát triển bền vững hơn nữa. Một khi tôi vẫn còn những niềm tin và mong muốn mạnh mẽ này, tôi vẫn sẽ “Keep fighting!!” lăn xả với nghề VC và chia sẻ những bài học của mình tới mọi người. Để hiểu hơn nữa về tôi, xin mời mọi người đọc thêm 5 bài viết của tôi ở dưới đây nhé! 1/ Why VC: Nhìn lại những điểm kết nối sâu sắc đưa tôi tới nghề đầu tư khởi nghiệp 2/ Chiêm nghiệm nghề VC: Chia sẻ về Zunzun Core Values 3/ Những giá trị tôi mong muốn để lại trong hành trình thập kỉ bền bỉ này 4/ Lời tâm sự gửi gắm về hành trình làm nghề VC của tôi 5 / Chia sẻ về ý nghĩa lời cổ vũ “Keep Fighting” của tôi P/S: Nguồn gốc của từ ZunZun Dung là tên của tôi trong tiếng Việt, Dzung là tên của tôi trong tiếng Anh. Dựa trên tên gốc của mình, Zun (ずん) trở thành tên của tôi trong tiếng Nhật. ZunZun (ずんずん) có nghĩa là tiến bộ nhanh chóng và ổn định kiên trì, tiến về phía trước. Tôi rất yêu thích sự kết hợp đầy ý nghĩa và độc đáo này xuất phát từ tên của mình.

Xin chào các bạn! Hôm nay, quỹ đầu tư Genesia Ventures chúng tôi vui mừng thông báo, quỹ đã chính thức hoàn tất gọi vốn cho Fund thứ 3 của mình, với tổng số vốn gọi được là 15 tỉ Yên (tương đương với 110 triệu USD). Thực sự, trong bối cảnh khó khăn chung của thị trường với dòng tiền ngày càng trở nên đắt đỏ và khan hiếm như hiện nay, thì với việc hoàn tất gọi vốn cho Fund thứ 3 này của quỹ là một điều rất đáng trân trọng. Thông qua bài viết Daily Blog ngày hôm nay, tôi muốn chia sẻ lòng biết ơn và sự quyết tâm mạnh mẽ của mình, để từng bước hiện thực hoá tầm nhìn, mục tiêu và sự kỳ vọng gửi gắm của tất cả các đối tác đầu tư tại Genesia Ventures. Genesia Ventures: Thông báo hoàn tất gọi vốn 110 triệu USD cho Fund 3 của quỹ! < Back Genesia Ventures: Thông báo hoàn tất gọi vốn 110 triệu USD cho Fund 3 của quỹ! Xin chào các bạn! Hôm nay, quỹ đầu tư Genesia Ventures chúng tôi vui mừng thông báo, quỹ đã chính thức hoàn tất gọi vốn cho Fund thứ 3 của mình, với tổng số vốn gọi được là 15 tỉ Yên (tương đương với 110 triệu USD) . Thực sự, trong bối cảnh khó khăn chung của thị trường với dòng tiền ngày càng trở nên đắt đỏ và khan hiếm như hiện nay, thì với việc hoàn tất gọi vốn cho Fund thứ 3 này của quỹ là một điều rất đáng trân trọng. Thông qua bài viết Daily Blog ngày hôm nay, tôi muốn chia sẻ lòng biết ơn và sự quyết tâm mạnh mẽ của mình, để từng bước hiện thực hoá tầm nhìn, mục tiêu và sự kỳ vọng gửi gắm của tất cả các đối tác đầu tư tại Genesia Ventures. Có thể nói hành trình phát triển của quỹ đầu tư Genesia Ventures chúng tôi, cũng giống như một công ty startup, luôn nỗ lực kiên trì mở rộng phát triển qua từng Fund của mình. Kể từ khi thành lập tại Tokyo năm 2016 tới nay, chúng tôi đã có 3 Fund, tập trung đầu tư vào các startup ở giai đoạn sớm, từ Pre-seed tới Pre-series A. Cụ thể, Fund đầu tiên với AUM (tổng tài sản quản lý đầu tư) là 35 triệu USD được hoàn tất gọi vào tháng 12 năm 2017. Với Fund này, chúng tôi đã đầu tư vào tổng cộng 47 công ty startup khác nhau tại Nhật Bản và Đông Nam Á. Tiếp theo, với Fund thứ 2 chúng tôi đã huy động được hơn 70 triệu USD vào tháng 10 năm 2020. Từ Fund này chúng tôi đã đầu tư vào tổng cộng 59 công ty startup cũng tại 3 thị trường chính là Nhật Bản, Indonesia và Việt Nam. Với nỗ lực cho tính tiếp nối hoạt động đầu tư ý nghĩa của quỹ, chúng tôi đã tiếp tục gây dựng Fund thứ 3 của mình. Mặc dù Fund thứ 3 được huy động vào đúng giai đoạn thị trường tài chính toàn cầu gặp nhiều khó khăn, tuy nhiên sau rất nhiều cố gắng, cuối cùng hôm nay, chúng tôi có thể vui mừng thông báo quỹ đã hoàn tất việc huy động gọi 110 triệu USD cho Fund thứ 3 này. Thực sự, để có thể đi được tới ngày hôm nay, không thể không nhắc đến lòng biết ơn đặc biệt của chúng tôi, tới các đối tác đầu tư (LPs) đã tin tưởng gửi gắm, các nhà sáng lập của hơn 140 startup đồng hành, và toàn bộ đội ngũ team Genesia Ventures đã đồng lòng kiên trì vượt qua nhiều thách thức vừa qua. Và cũng có thể nói, giống như các công ty startup sau khi hoàn tất các vòng gọi vốn, quỹ đầu tư Genesia Ventures với tất cả sự trân trọng tới các đối tác đầu tư đã gửi gắm nhiều niềm tin và kỳ vọng, chúng tôi cũng mang trong mình nhiều trách nhiệm và lòng quyết tâm lớn để hiện thực hoá tầm nhìn và mục tiêu của mình. Với tầm nhìn “Realizing a society that brings wealth and opportunities to all” (Hiện thực hóa một xã hội mang lại sự giàu có và cơ hội cho tất cả mọi người), chúng tôi muốn thông qua hoạt đồng đầu tư khởi nghiệp của mình, để từng bước chinh phục 6 thách thức lớn của xã hội. Cụ thể đó là: Nền kinh tế tuần hoàn; Làm giàu đời sống con người; Bình đằng về thông tin và cơ hội; Cộng sinh - Cùng tồn tại phát triển; Xây dựng xã hội lành mạnh; Phát triển tri thức. Để hiện thực hoá tầm nhìn của mình ở quy mô rộng lớn hơn, từ Fund thứ 3 này chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa hoạt động đầu tư tại thị trường Đông Nam Á, đồng thời mở rộng hoạt động đầu tư tại Ấn Độ - thị trường đông dân nhất thế giới và có hệ sinh thái startup năng động bậc nhất châu lục. Bằng những lợi thế đặc biệt của quỹ khi có đầy đủ sự hiện diện hoạt động tích cực tại các thị trường: Nhật Bản, Đông Nam Á, và sắp tới là Ấn Độ, chúng tôi mong muốn có thể tăng cường sự chuyển giao nguồn lực, network, thông tin và kiến thức giữa các thị trường. Từ đó, hi vọng có thể tạo ra nhiều giá trị cộng hưởng, giúp các startup quỹ chúng tôi đầu tư và đồng hành có thể học hỏi lẫn nhau, tăng cường liên kết, cùng nhau phát triển. Tại Việt Nam nói riêng, chúng tôi đã đầu tư vào 12 công ty startup khác nhau. Trong đó, Fund thứ nhất đã đầu tư vào 2 công ty (Homedy, Luxstay), Fund thứ 2 đã đầu tư vào 7 công ty (Kamereo, Manabie, eDoctor, BuyMed, Vietcetera, Fundiin, Selly). Và hiện nay tại Fund thứ 3 này, chúng tôi đã đầu tư vào M Village, Rootopia và Wareflex. Với nguồn lực mới là 110 triệu USD AUM này, chúng tôi quyết tâm đầu tư mạnh mẽ hơn nữa vào các công ty startup có tiềm năng phát triển tốt nhất và chia sẻ cùng tầm nhìn mục tiêu chung với quỹ chúng tôi tại thị trường Việt Nam. Để tìm hiểu thêm về kỳ vọng đầu tư và phong cách làm việc của Genesia Ventures Việt Nam, xin mời mọi người quan tâm đón đọc các bài viết của tôi dưới đây: 1/ 8 điểm chung nhất quán thường tìm thấy ở các nhà sáng lập startup thành công mà chúng tôi muốn đồng hành 2/ Suy nghĩ về buổi Pitch Meeting lý tưởng giữa Startup và VC mà chúng tôi muốn thực hiện 3/ Suy nghĩ về trách nhiệm làm nghề đầu tư VC của chúng tôi 4/ Những nguyên tắc quan trọng để chạy bền với nghề VC 5/ Chia sẻ về nỗ lực đi tìm và duy trì Founder Investor Fit Trên đây là những chia sẻ tâm huyết của tôi, trong ngày đặc biệt công bố tin quỹ Genesia Ventures đã hoàn tất gọi vốn 110 triệu USD cho Fund thứ 3 của quỹ. Với tất cả lòng biết ơn và sự quyết tâm mạnh mẽ, chúng tôi hi vọng sẽ có thật nhiều hoạt động đầu tư khởi nghiệp ý nghĩa sắp tới, từng bước hiện thực hoá tầm nhìn, mục tiêu và sự kỳ vọng gửi gắm từ tất cả các đối tác đầu tư của mình. Yeah, keep fighting!!! Previous Next

There’s Nothing Here... We can’t find the page you’re looking for. Check the URL, or head back home. Go Home

Xin chào các bạn! Vừa qua, tôi có dịp ngồi xuống trò chuyện vô cùng sâu sắc với Taku - Founder & CEO của Kamereo - một trong những startup quỹ Genesia Ventures chúng tôi đầu tư và đồng hành phát triển tại Việt Nam. Anh ấy chia sẻ về một mong muốn của mình, mà thực sự khiến tôi phải suy ngẫm nhiều tới mức, có thể nói là “ám ảnh”. Đó là: “I want to build a business that lives longer than myself”.  Câu nói này, nghe tưởng chừng đơn giản, nhưng thực sự nó có một sức nặng rất lớn, không hề sáo rỗng, khiến tôi có nhiều chiêm nghiệm về khát vọng khởi nghiệp trường tồn, và về ý nghĩa thực sự của Serial Entrepreneur - Serial Builder . Tôi xin phép được chia sẻ những suy nghĩ đau đáu, chiêm nghiệm của mình, trong bài viết ngày Zunzun Review lần này nhé! Câu nói: “I want to build a business that lives longer than myself”,  được trực dịch ra tiếng Việt sẽ là: “Tôi muốn xây dựng một doanh nghiệp sống lâu hơn chính mình”. Câu nói này được cất lên một cách chắc nịch, quyết liệt, có sức nặng, không hề mang sự sáo rỗng. Nó phản ảnh đa tầng ý nghĩa sâu sắc. Đầu tiên, nó cho thấy tầm nhìn vô cùng dài hạn của nhà sáng lập, muốn xây dựng doanh nghiệp “sống lâu” hơn cả chính bản thân mình. Vì vậy, mà cũng được hiểu doanh nghiệp đó sẽ là di sản để lại của nhà sáng lập cho thế hệ sau tiếp nối. Để làm được vậy, thì doanh nghiệp này cần tồn tại, liên tục tạo ra giá trị lâu dài với xã hội, cộng đồng, khách hàng, nhân viên, cổ đông gắn bó với doanh nghiệp của mình. Cụ thể, để một doanh nghiệp thực sự “sống lâu hơn người sáng lập”, tôi tin rằng, nhà sáng lập doanh nghiệp đó sẽ cần những yếu tố nền tảng quan trọng dưới đây: Đầu tiên, là tầm nhìn & giá trị cốt lõi bền vững. Nhà sáng lập sẽ không chạy theo những điều ngắn hạn, mà sẽ xây dựng giá trị lâu dài. Từ đó, là phát triển văn hoá doanh nghiệp mạnh mẽ. Đây là nền tảng của sự kế thừa khi văn hóa là linh hồn để công ty tiếp tục sống mãi, dù founder không còn. Tiếp theo là hệ thống quản trị & kế thừa phát triển. Doanh nghiệp sẽ cần có hệ thống quản trị chặt chẽ, kiểm soát tài chính minh bạch, và đội ngũ lãnh đạo kế cận, để không phụ thuộc vào một cá nhân nào, kể cả nhà sáng lập. Cuối cùng, quan trọng không kém, là mô hình kinh doanh bền vững, tạo ra giá trị, và khả năng doanh nghiệp thích nghi với thay đổi bằng tinh thần đổi mới tiến hóa cùng với thời đại Là một nhà đầu tư khởi nghiệp, tôi hiểu được rằng, khi đánh giá tiềm năng của một startup ở giai đoạn sớm, để cân nhắc đầu tư, điều quan trọng nhất, thật ra, không hẳn là nằm ở sản phẩm, mô hình kinh doanh hay thị trường, mà lại là nằm ở mục tiêu, động lực mạnh mẽ của nhà sáng lập. Tôi nhận ra được rằng, nhà sáng lập nào có mục tiêu “muốn xây một công ty sống lâu hơn chính mình” thì trong từng quyết định, từng bước đi của họ sẽ rất khác: họ kỷ luật hơn, trách nhiệm hơn, và bền bỉ hơn. Trong thế giới startup, khái niệm “Serial Entrepreneur”  thường được tôn vinh như một danh hiệu dành cho các nhà sáng lập đã hoặc đang xây dựng nhiều doanh nghiệp khác nhau. Nhưng khi chiêm nghiệm sâu hơn, tôi thấy có một mặt khác, mà ít ai nói đến. Nếu thành tích khởi nghiệp nghiêng về chiều rộng hơn là chiều sâu, sẽ làm suy yếu một yếu tố vô cùng quan trọng: sự bền bỉ đến cùng, để phát triển công ty có sức sống lâu dài thực sự. Một công ty muốn “sống lâu hơn chính founder” thì sẽ luôn cần sự gắn bó - sự chú tâm - sự kiên định - sự quyết liệt, bằng mọi cách vượt qua mọi khó khăn thăng trầm, nhằm phát huy tối đa tiềm năng phát triển của doanh nghiệp mình. Thực sự để có một công ty trường tồn, nhà sáng lập rất cần sự dày công tích lũy tri thức, văn hóa, hệ thống – điều này không thể đạt được nếu cứ liên tục phân tâm, không còn All-in  vào một hành trình đủ dài với startup của mình. Do đó, thực sự chúng ta rất cần nhận ra rõ ràng tính 2 mặt của khái niệm “Serial Entrepreneur”  này, để khuyến khích các nhà sáng lập một cách đúng đắn hơn. Cụ thể, trong trường hợp nếu nhà sáng lập khởi nghiệp liên tục, vì chớp thời cơ, theo đuổi xu hướng, thích “thử” những cái mới, thì có lẽ nên được gọi là “ Serial Starter ”, hơn là “Serial Entrepreneur”.  Còn nếu là nhà sáng lập mà ở mỗi hành trình khởi nghiệp đều có sự kế thừa, tích lũy “Compound”, tạo nền móng cho công ty của mình bền vững hơn, thì nhà sáng lập đó mới nên thực sự được gọi là Serial Entrepreneur. Nhắc tới khái niệm “Serial Starter” , gần đây, tôi cứ đau đáu suy nghĩ về việc có không ít các Founder khi thấy công ty mình sáng lập ban đầu khó có cơ hội phát triển bứt phá nữa – sau một thời gian nhất định nỗ lực tìm lối đi không thành, họ chọn cách lập một công ty mới hoàn toàn với cấu trúc cổ đông mới. Có thể có nhà sáng lập đọc tới đây, sẽ muốn phản biện rằng, không phải là họ không đủ kiên định tới cùng để tìm mọi cách xoay chuyển thực tế, mà họ cũng đã bế tắc loay hoay với startup cũ trước đó của mình khá lâu rồi. Đặc biệt là trong bối cảnh họ đã nhận ra công ty có mô hình kinh doanh không hiệu quả, hoặc với cấu trúc cổ đông hiện tại và định giá quá cao không còn phù hợp cho họ tiếp tục gọi vốn để bước tiếp. Thực sự, tôi hoàn toàn hiểu được và đồng cảm sâu sắc với thách thức “tiến thoái lưỡng nan” trong bối cảnh đó của nhà sáng lập. Nhưng tôi luôn tò mò rằng, nếu là một nhà sáng lập bản lĩnh, có tâm và có tầm thực sự, họ sẽ đối mặt, xử lý với tình huống này như thế nào, để là một “Serial Builder” , “Serial Entrepreneur”  thực sự, có thể đi được đường dài với khởi nghiệp trong cuộc đời của mình? Trong bài viết Từ “Serial Starter” đến “Serial Builder”: 5 câu hỏi giúp founder ra quyết định ở lại, Pivot hay bắt đầu lại của mình gần đây, tôi đã tìm thấy và chia sẻ một Framework ra quyết định hợp tình và hợp lý dành cho nhà sáng lập, với trên 5 câu hỏi quan trọng dưới đây, đòi hỏi các nhà sáng lập tự đánh giá một cách thẳng thắn: Vấn đề mà startup đó đang giải, liệu còn đáng để giải và nên tiếp tục giải nữa không? (Thị trường có còn thuận lợi không? Quy mô có còn đủ lớn không?, Giải pháp, dịch vụ sản phẩm của startup mình có lợi thế khác biệt để thắng không?,…) Startup có đạt được các chỉ số quan trọng cho thấy Product - Market- Fit (PMF)  không? (% khách hàng quay lại, % khách hàng trả tiền có đủ cao không? Sales Cycle có được rút ngắn không? Unit Economics có thể dương để công ty có lợi nhuận được không?) Cap table - Cấu trúc cổ đông hiện nay có thể tái cấu trúc được không? (Dựa trên khả năng đàm phán đê mở thêm room ESOP 15–20%, cổ đông có chấp nhận được để down round - giảm định giá startup để tiếp tục gọi vốn không?,…) Đồng sáng lập/ Đội ngũ cốt cán có đủ đồng lòng đi qua giai đoạn khó khăn này để pivot (đổi hướng trong công ty) không? “ Runway ” - Nguồn tài chính, đường bằng của startup, và mức năng lượng tinh thần của cá nhân nhà sáng lập có đủ nhiều để đi thêm một chặng nữa không? Dựa trên câu trả lời của mình, các nhà sáng lập sẽ tự chấm điểm cho mỗi câu theo mức từ 0–2 điểm (Ý nghĩa: 0 = không, 1 = còn nghi ngờ, 2 = chắc chắn). Nếu tổng số điểm cho tất cả các câu trả lời cho 5 câu hỏi trên ≥7 điểm, thì nhà sáng lập ưu tiên ở lại startup đó, tiến hành tái cấu trúc vốn, Captable một cách hợp lý, để gỡ kẹt cho hoạt động gọi vốn và động lực đi lâu dài của đội ngũ lãnh đạo tại startup mình. Nếu tổng số điểm cho tất cả các câu trả lời cho 5 câu hỏi trên trong khoảng 4–6 điểm, thì nhà sáng lập có thể cân nhắc thay đổi hướng - Pivot ngay trong công ty hiện tại của mình để có thể tìm thấy PMF, giúp doanh nghiệp tiếp tục tồn tại và phát triển lâu dài. Pivot có thể bắt đầu từ việc thay đổi tính năng, kênh phân phối, giá thành, mô hình tạo doanh thu, tới thay đổi phân phúc khách hàng, sản phẩm dịch vụ, thậm chí là thay đổi cả thị trường mục tiêu và mô hình kinh doanh. Còn nếu tổng số điểm cho tất cả các câu trả lời cho 5 câu hỏi trên ≤3 điểm, thì nhà sáng lập có thể nên dừng lại công ty cũ, để thành lập công ty mới. Trong trường hợp này, Nhưng với điều kiện là nhà sáng lập cần báo cáo rõ ràng, thông báo chính thức tới các cổ đông hiện hữu, và đạt được sự đồng thuận của họ. Đồng thời, nhà sáng lập phải đảm bảo minh bạch về vấn đề tài chính, pháp lý, sở hữu trí tuệ giữa công ty cũ và công mới. Nhà sáng lập cần tránh việc sử dụng tài sản, dữ liệu, hay nguồn lực của công ty cũ để phục vụ công ty mới mà không có sự chấp thuận của cổ đông. Tránh gặp phải vấn đề tương tự như vụ kiện tụng mấy năm về trước giữa nhà sáng lập Telio và cổ đông của mình ở công ty OOPA trước đó . Hơn nữa, tôi tin rằng, nhà sáng lập có tâm và có tầm sẽ luôn tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của cổ đông ở công ty trước đó. Nếu cần thiết, nhà sáng lập có thể cho thấy thiện chí của mình bằng việc cân nhắc cho các cổ đông hiện hữu quyền tham gia đầu tư vào công ty mới, có thể là với mức giá ưu đãi, hoặc swap - chuyển đổi cổ phần của họ ở công ty trước đó sang công ty mới, hoặc dành tặng một phần cổ phần tượng trưng cho họ ở công ty mới, như là một cách để giữ lòng tin đồng hành lâu dài. Trên đây là Framework ra quyết định và hành động hợp tình hợp lý, mà tôi tin rằng một “Serial Builder”, “Serial Entrepreneur”  thực sự sẽ bản lĩnh thực hiện, có thể đi được đường dài với khởi nghiệp trong cuộc đời của mình. Trên hết, tôi có niềm tin mạnh mẽ rằng, khi founder không all-in cho sự phát triển doanh nghiệp một cách dài hạn và có chiều sâu, khi hệ sinh thái còn cổ vũ “Serial Starter” khi nhầm tưởng với “Serial Entrepreneur” , thì chúng ta sẽ còn phải chứng kiến đầy rẫy những “Serial Starter” thay vì “Serial Builder” - “Serial Entrepreneur” thực sự, trong một hệ sinh thái có lẽ sẽ mãi không thể trưởng thành được do thiếu chiều sâu, tích luỹ, kế thừa với những tấm gương khởi nghiệp thành công thực sự, tạo ra doanh nghiệp phát triển trường tồn. Do đó, với những đau đáu, trăn trở của mình ở trên, câu nói “I want to build a business that lives longer than myself”  hơn bao giờ hết, càng trở nên có ý nghĩa đối với chúng ta hiện nay tại Việt Nam. Hi vọng, trên đây là những chia sẻ tâm huyết của tôi, sẽ được gửi tới đúng nhà sáng lập, đọc được, thấu hiểu, và tìm thấy được nguồn cổ vũ không ngừng theo đuổi khát vọng xây dựng một doanh nghiệp trường tồn, để lại di sản có ý nghĩa, có một sức sống bền bỉ hơn cả tuổi đời của chính mình. Yeah, chúng ta hãy cùng Keep Fighting vì điều này nhé, các nhà sáng lập ơi!

Xin chào các bạn! Vừa qua tại Genesia Orbit HCMC, chúng tôi đã tổ chức buổi workshop chia sẻ về đề tài vốn dĩ rất khó để cắt nghĩa, chia sẻ thẳng thắn để đi tìm lời giải. Đó là những hiểu lầm giữa Founders và Investors trong thế giới startup. Buổi workshop này có sự tham gia của một khách mời đặc biệt - anh Nguyễn Xuân Đông đến từ quỹ đầu tư VIC Partners. Anh Đông thực tế đã có hơn 20 năm kinh nghiệm gắn bó với startup - xuất phát điểm là người làm startups, rồi đến vai trò cố vấn, hỗ trợ, và cuối cùng là nhà đầu tư khởi nghiệp như hiện nay. Ở anh Đông luôn có góc nhìn sâu rộng từ cả hai phía, nhờ đó, chúng tôi đã có những chia sẻ thảo luận vô cùng ý nghĩa với nhau. Trong buổi Genesia Orbit Workshop lần này, chúng tôi đã lấy đề tài “Bridge The Gap” những hiểu lầm thường thấy giữa Investors và Founders. Nhiệm vụ của anh Nguyễn Xuân Đông và tôi là cần phải cắt nghĩa, giải thích với nhiều góc nhìn khác nhau, để tìm ra lời giải quan trọng, nhằm xoá bỏ những hiểu lầm đó, giúp hai bên có thể xây dựng được mối quan hệ tốt nhất trong suốt quá trình đồng hành. Sau đây, tôi xin phép được lựa chọn ra 3 hiểu lầm nhức nhối nhất, mà chúng tôi đã có những chia sẻ vô cùng sâu sắc và ý nghĩa, trong bài blog Key takeaways này nhé! 1/ Investor chỉ quan tâm tới “Số” - đặc biệt là Doanh thu Top-line? Có thể nói đây là những hiểu lầm tai hại nhất thường thấy khi các nhà sáng lập tiếp xúc với các nhà đầu tư. Trong trường hợp startup còn ở giai đoạn sớm, cụ thể là trước khi đạt được Product Market Fit (PMF - có thể hiểu là khi chưa tìm thấy sản phẩm phù hợp với thị trường, có được công thức phân phối, bán sản phẩm đó một cách hiệu quả, tạo ra doanh thu tăng trưởng liên tục (repeatability) với khả năng dự đoán (predictability)) thì việc chỉ tập trung điểm nhìn vào doanh thu Top-line, từ đó là định giá startup dựa trên doanh thu, ở giai đoạn sớm này không chỉ vô nghĩa, mà còn vô cùng nguy hiểm, với sự phát triển bền vững và liên tục của startup. Vì việc tập trung vào Top-line sẽ khiến startup ở giai đoạn Pre-PMF này, dễ bị rơi vào điểm mù “tăng trưởng”, khi bỏ qua Quality traction có giá trị thực sự giúp startup đạt được PMF. Quality traction đó được hiểu theo Nguyên tắc 4C - cho thấy cái CHẤT trong traction startup , đó là Consistency - Tính nhất quán, Concentration - Tính tập trung, Customer Retention - Sự quay trở lại của khách hàng, Cash Conversion - Tính xoay vòng của dòng tiền. Bên cạnh đó, tôi đã từng viết một bài blog trước đây, chia sẻ Suy nghĩ về “chiều sâu” cần được nhìn thấy ở chỉ số “bề nổi” GMV của startup ở giai đoạn sớm . Trong đó, tôi có gửi gắm một thông điệp rằng, nếu bạn nhận được báo cáo doanh thu Top-line lớn, thì đừng vội mừng! Thay vào đó, hãy thử đi phân tích xem có “cái giá nào phải trả” cho doanh thu lớn đó không? Những “cái giá” đó có thể là: Những khoản nợ phải thu (Account Receivables) tăng cao do muốn bán thật nhiều sản phẩm tới khách hàng, cho dù khách hàng đó không đủ tiêu chuẩn khi không có khả năng thanh toán? Chi phí marketing tăng vọt để đẩy mạnh quảng cáo thu hút khách hàng mới tới mua một lần đầu? Biên lợi nhuận giảm vì để ưu tiên bán được nhiều sản phẩm nhất cho dù phải ưu tiên bán những sản phẩm có biên lợi nhuận mỏng hoặc bán với giá khuyến mãi? Những những sự đánh đổi để lấy doanh thu top-line cao này có thể khiến startup của bạn phải trả giá rất đắt sau này, thậm chí ảnh hưởng tới sức khoẻ tài chính của doanh nghiệp. Vậy khi nào Investor và Founders nên tập trung điểm nhìn doanh thu Top-line? Đó là, chỉ khi startup đã đạt được độ “Chín” của PMF với định nghĩa đề cập ở trên. Chỉ khi đó, nhà đầu tư mới nên dùng traction này cùng với Multiple tham chiếu để tìm ra mức định giá (Valuation) cho vòng gọi vốn của mình. 2/ Nhiều Founders không tuân thủ điều khoản Reserved Matters, tự ý ra quyết định quan trọng mà không thông qua vote từ Investor? Được coi là một trong những điều khoản quan trọng có trong mọi hợp đồng đầu tư startup , Reserved Matters  là điều khoản quy định những quyết định quan trọng trong hoạt động của startup cần được sự đồng ý thông qua của nhà đầu tư. Reserved Matters xuất hiện giúp các cổ đông nói chung, và cổ đông thiểu số nói riêng được tăng thêm quyền tham gia vào việc ra quyết định quan trọng tại công ty, bằng quyền biểu quyết của mình. Mặt khác, đứng từ phía startup, Reserved Matters có thể bị coi là “vòng kim cô” gò bó, ảnh hưởng tới sự linh hoạt cần có, làm chậm quá trình ra quyết định và đưa vào thực thi triển khai của startup, đặc biệt là với startup luôn bị đặt trong áp lực guồng quay thay đổi nhanh chóng để phát triển của mình. Tuy nhiên, về nguyên tắc cơ bản, startup cũng cần được đảm bảo việc ra quyết định tại công ty có quy trình minh bạch, đảm bảo tính hiệu quả và tính hợp pháp của từng quyết định của mình, nhằm thúc đẩy công ty phát triển bền vững. Thông thường, các hoạt động quy định thường thấy trong Reserved Matters sẽ là: Thực hiện việc áp dụng hoặc sửa đổi điều lệ hiện tại của công ty Thay đổi liên quan đến cổ phiếu, thay đổi cấu trúc vốn của công ty Tuyên bố cổ tức hoặc phân phối lợi nhuận Tham gia vào các liên doanh hoặc hợp tác, hoặc vay tiền với bên thứ ba Thực hiện bất kỳ thay đổi quan trọng nào đối với hoạt động kinh doanh. Thay đổi các đội ngũ chủ chốt. Bất kỳ sự thanh lý hoặc giải thể của Công ty. Thay đổi thành viên BOD Với hiểu lầm hay nói chính xác là quan ngại thường thấy của các nhà đầu tư, về việc các nhà sáng lập thường hay tự ra những quyết định quan trọng có trong điều khoản Reserved Matters, thật ra, tôi cũng hoàn toàn có thể thông cảm cho các nhà sáng lập, vì trong lúc vốn đã phải tất bật, bù đầu với việc vận hành phát triển startup, đọc hiểu và nhớ hết được các hợp đồng đầu tư có thể dài tới hơn trăm trang trở thành một điều không tưởng. Do đó, từ việc không hiểu hết, không nhớ hết, sẽ dẫn tới việc không thực hiện theo đó, là điều không quá khó hiểu. Mặt khác, từ góc nhìn của nhà đầu tư, việc không thực hiện theo điều khoản Reserved Matters này, về cơ bản có thể coi là vi phạm hợp đồng đầu tư, cho thấy dấu hiệu của việc không tuân thủ cam kết, quản trị thiếu minh bạch. Điều này có thể là nguyên nhân gây mất niềm tin của nhà đầu tư, dẫn tới rút lui đầu tư, hoặc thậm chí tệ hơn cả là có thể dẫn tới kiện tụng sau đó. Vậy làm sao để tránh phát sinh vấn đề nhà sáng lập không tuân thủ điều khoản Reserved Matters, tự ý ra quyết định quan trọng mà không thông qua biểu quyết từ nhà đầu tư? Đầu tiên, trước khi tiến tới ký kết hợp đồng đầu tư, hai bên cần phải ngồi xuống rà soát, hiểu kỹ các điều khoản trong Reserved Matters, đảm bảo nhà sáng lập hiểu rõ nội dung này. Từ đó nếu cần thiết nhà sáng lập có thể tiến hành thương lượng những điều khoản này, ở mức dung hoà cân bằng được mong muốn của hai bên. Có một điều thú vị tại buổi Genesia Orbit Workshop này, anh Nguyễn Xuân Đông đến từ quỹ đầu tư VIC Partners đã chia sẻ về một cách làm khá hiệu quả của anh. Đó là, anh sẽ in ra một tờ giấy ghi hết những điều khoản quan trọng - không thể bỏ qua trong hợp đồng đầu tư, gửi nhà sáng lập, đặt ở chỗ dễ nhìn thấy trong văn phòng startup, để đảm bảo nhà sáng lập không sơ xuất, lãng quên dẫn đến không tuân thủ những điều khoản quan trọng đó. Có thể nói đây là cách làm “thủ công” mà cũng nhiều tâm huyết - tất cả với mong muốn nhà sáng lập nhớ tới và cũng không phải vướng bận với những gợi nhắc đến từ nhà đầu tư, tránh tình trạng “tiền trảm hậu tấu” - làm trước rồi báo cáo sau, với những quyết định quan trọng trong phạm vi ở điều khoản Reserved Matters. 3/ Investor dù không hiểu cụ thể về vận hành nhưng chỉ ngồi nói và yêu cầu báo cáo? Cuối cùng, cũng có thể nói đây cũng chính là những hiểu lầm khá phổ biến nhà sáng lập với nhà đầu tư của mình. Thật ra về bản chất, tất cả chúng ta - từ tất cả các phía - nhà sáng lập cũng như nhà đầu tư, đều cần thông tin báo cáo cập nhật. Nếu như các nhà sáng lập cũng cần được cập nhật báo cáo nội bộ thường xuyên để nắm tình hình vận hành, thì các nhà đầu tư cũng cần được cập nhật báo cáo từ startup định kỳ (theo tháng hoặc quý) để nắm được tình hình phát triển của doanh nghiệp. Nếu như các nhà sáng lập cần báo cáo cho các nhà đầu tư của mình, thì các nhà đầu tư cũng phải báo cáo cho quỹ và cho các đối tác đầu tư (LP) của mình sau đó. Vì vậy, tất cả chúng ta đều gắn chặt với nhiệm vụ Nhận báo cáo và Chuyển báo cáo để đảm bảo đồng đội bên trong và đối tác bên ngoài của mình được cập nhận thông tin kịp thời, duy trì Visibility  - là tiền đề để duy trì niềm tin đồng hành với nhau. Một khi các nhà đầu tư đã được cập nhật, nắm rõ được tình hình của startup rồi, thì tôi tin rằng các nhà đầu tư thông minh sẽ không “chỉ ngồi nói” (với bối cảnh nhận định ở trên thì được hiểu là hỏi nhiều hay nói nhiều) như vậy nữa, mà sẽ dành thời gian thực sự tạo ra giá trị cho startup. Khi đó, ít nhất nhà đầu tư sẽ không phải “làm phiền” startup bằng việc đòi hỏi báo cáo, hay hỏi các nhà sáng lập những câu hỏi cơ bản, vì vốn dĩ các thông tin đã có trong báo cáo được gửi tới định kỳ cho nhà đầu tư rồi. Khi đó, nhà đầu tư thông minh một khi đã hiểu được tình hình cập nhật của startup rồi, sẽ biết được khi nào cần hỗ trợ gì, kết nối nguồn lực chiến lược nào cho startup phát triển. Khi đó, những câu hỏi của nhà đầu tư có tâm và tầm thực sự, cũng nên là những câu hỏi gợi mở ra những cơ hội mới cho nhà sáng lập phát triển startup hơn nữa. Có thể các nhà đầu tư, có những người không có kinh nghiệm khởi nghiệp trước đó, hay dù có kinh nghiệm vận hành startup nhưng cũng trước đó rất lâu, theo thời gian những kinh nghiệm đó cũng bị “lỗi thời", hay thực tế không tham gia trực tiếp vận hành sâu sát với startup mỗi ngày, nên chắc chắn nhà đầu tư không thể nào, và cũng không bao giờ có thể là người hiểu cụ thể về vận hành startup mình đầu tư. Hơn bao giờ hết, nhà sáng lập startup - người trực tiếp cầm bánh lái điều khiển con tàu startup tiến về phía trước, phải là người hiểu nhất. Do đó, tất yếu sẽ luôn luôn thường trực một vấn đề gọi là Asymmetric information - Thông tin bất cân xứng , tạo ra một khoảng cách về thông tin và từ đó là khoảng cách về niềm tin giữa các bên. Khoảng cách đó sẽ bị kéo giãn ra hay là được thu hẹp lại, tất cả sẽ nằm ở khả năng giao tiếp cập nhật thông tin hiệu quả của nhà sáng lập startup dành cho nhà đầu tư của mình. Trong bài blog vào ngày 26/1/2022 của tôi , chia sẻ về case study Fundiin đã duy trì mối quan hệ tin tưởng với những nhà đầu tư chúng tôi, bằng việc nhà sáng lập Nguyễn Ảnh Cường đã đều đặn gửi Monthly Investor Report (Báo cáo hàng tháng) của Fundiin qua email một cách vô cùng chỉn chu. Tới nay, thực tế đã hơn ba năm rưỡi trôi qua, nhà sáng lập này vẫn luôn kỷ luật đều đặn gửi các nhà đầu tư chúng tôi Investor Report hàng tháng. Tin tôi đi, với nhà sáng lập đầy kỉ luật, trách nhiệm thế này, thì dù trong hoàn cảnh khó khăn của startup, thì nhà đầu tư vẫn luôn tin tưởng, gắn bó và ủng hộ startup tới cùng. Chia sẻ cùng quan điểm về tầm quan trọng của hoạt động báo cáo thường xuyên, anh Nguyễn Xuân Đông cũng đã chia sẻ về một case study của Coolmate - một trong những startup nổi bật mà quỹ VIC Partners đã đầu tư đồng hành phát triển. Cụ thể là, nhà sáng lập của Coolmate đã luôn nhất quán, chủ động báo cáo hoạt động startup tới các nhà đầu tư của mình. Thậm chí, nhà sáng lập còn gửi thêm cả Newsletter không chỉ tới các nhà đầu tư, cổ đông, mà còn cả với nhân viên của mình đều đặn hàng tháng. Có thể nói đây chính là năng lực và bản lĩnh giao tiếp rõ ràng, để tạo và duy trì niềm tin từ trong lẫn ngoài của nhà sáng lập startup này. Trên đây là những chia sẻ Key takeaways tâm huyết của chúng tôi về 3 hiểu lầm nhức nhối nhất, được chia sẻ trong buổi Genesia Orbit Workshop. Hi vọng, những chia sẻ này có giá trị tham khảo dành cho các nhà sáng lập cũng như các nhà đầu tư startup. Tôi có niềm tin mạnh mẽ rằng, những hiểu lầm hoàn toàn có thể phòng tránh, hay khắc phục, bằng những nỗ lực từ cơ bản tới nâng cao trong việc giao tiếp hiệu quả minh bạch, cùng nhau hướng về một mục tiêu chung - là startup phát triển bền vững. Yeah, chúng ta cùng just keep fighting vì điều này nhé!

Các bạn có giống tôi, luôn tò mò về phong cách lãnh đạo của nhà sáng lập đưa startup phát triển thành công vượt qua khó khăn trước mọi chu kỳ kinh tế lên xuống, trước mọi “thời tiết” khắc nghiệt của thị trường vốn? Ở họ có những điểm chung gì trong nguyên tắc ra quyết định và hành động giúp doanh nghiệp của mình tiếp tục phát triển bứt phá tiến về phía trước? Có lẽ cũng có nhiều cuốn sách trong và ngoài nước chia sẻ nhiều về những câu chuyện khởi nghiệp thành công, nhưng với trí tò mò muốn khám phá những trường hợp startup thực tế gần ngay trước mắt, được thực chứng, tôi đã có một quyết định quyết liệt gần đây để đi tìm lời giải cho câu hỏi trên. Đó là quyết định mời 2 nhà sáng lập, đã từng khởi nghiệp đã từng có Exit thành công với công ty mình sáng lập trước đó, và vẫn đang quyết liệt “Keep Fighting” với doanh nghiệp tiếp theo hiện nay của mình, tham gia buổi Orbit Startups Roundtable Dinner vừa qua, cùng với 12 nhà sáng lập startup ở giai đoạn sớm tại Việt Nam. Nhà sáng lập đầu tiên là anh Nguyễn Quốc Toàn - Founder & CEO tập đoàn giáo dục EQuest. Anh Toàn là đồng sáng lập TNK Capital - công ty tư vấn tài chính, đã được mua lại sáp nhập với EY Việt Nam vào năm 2016, và sau đó trở thành Partner để dẫn dắt bộ phận tư vấn doanh nghiệp, tập trung vào chiến lược, định giá và thẩm định các thương vụ M&A tại EY Việt Nam. Từ năm 2019 tới nay, anh đã thành lập và phát triển EQuest thành một trong những tập đoạn giáo dục tư nhân lớn nhất tại Việt Nam, phục vụ hơn 140,000 học viên mỗi năm trên tất cả các hệ thống đào tạo K12, đại học, đào tạo nghề, trung tâm ngoại ngữ và nền tảng EdTech của mình. Có thể nói anh Toàn là một doanh nhân và chiến lược gia liên tục gặt hái được thành công trong các lĩnh vực mình hoạt động là giáo dục và tài chính, là người có tầm ảnh hưởng sâu rộng tới nhiều thế hệ các nhà sáng lập doanh nghiệp tại Việt Nam tới nay. Nhà sáng lập thứ 2 là Yasukane Matsumoto  đến từ Nhật Bản. Năm 2009, Matsumoto thành lập Raksul, một nền tảng thương mại điện tử kết nối khách hàng với các nhà in, tận dụng mô hình kinh tế chia sẻ để sử dụng hiệu quả các tài sản nhàn rỗi trong ngành in ấn. Dưới sự lãnh đạo của anh, Raksul đã trở thành nhà cung cấp dịch vụ in ấn trực tuyến lớn nhất Nhật Bản và niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Tokyo vào năm 2018 với mức vốn hoá khoảng 386 triệu USD . Sau 4 năm lên sàn, đưa công ty vào quỹ đạo với nền tảng sẵn sàng chuyển giao đội ngũ lãnh đạo, để sau đó anh lùi dần về làm ở vị trí Chairman. Anh tiếp tục bùng cháy với tinh thần khởi nghiệp của mình, với startup thứ 2 mang tên Josys vào năm 2022. Nếu như startup đầu tiên anh tập trung phát triển trong thị trường Nhật Bản, thì lần thứ 2 này anh dấn thân khởi nghiệp với tầm nhìn xây dựng một startup Global từ ngày đầu tiên. Josys cung cấp giải pháp tự động hóa quản lý thiết bị CNTT và phần mềm SaaS cho doanh nghiệp. Josys đã gặt hái được nhiều bước tiến phát triển nổi bật trên thị trường và huy động được nguồn vốn đầu tư tổng cộng hơn 218 triệu USD tới nay. Trong phiên thảo luận Panel Discussion tại Orbit Startups Roundtable Dinner vừa qua, 2 nhà sáng lập đặc biệt này đã chia sẻ rất nhiều bài học quan trọng về nguyên tắc trong phong cách lãnh đạo và quản lý của mình. Trong đó có 3 nguyên tắc, làm tôi đặc biệt ấn tượng và dành nhiều thời gian để chiêm nghiệm một cách sâu sắc. Nguyên tắc ra quyết định: Quyết định có thể đảo ngược và Quyết định không thể đảo ngược Đối với startup, nói về việc đưa ra quyết định của nhà sáng lập, trên thực tế luôn tồn tại 2 loại quyết định. Một là, quyết định có thể đảo ngược. Đây là những quyết định startup có thể thực hiện một cách nhanh chóng vì nếu có sai, startup vẫn có thể thử lại, thay đổi hoặc quay lại như cũ với chi phí không quá lớn, rủi ro thấp. Có thể nói đây là những quyết định dễ thử - dễ sửa, tạo ra “feedback loop” cho startup dựa trên phương châm quan trọng “Move fast – fail fast – learn faster”. Hai là, quyết định không thể đảo ngược. Đây là những quyết định quan trọng và có rủi ro cao – nếu sai có thể gây hậu quả lớn, khó hoặc không thể quay lại như ban đầu. Do đó, đây là quyết định cần suy nghĩ kỹ càng, trao đổi một cách thận trọng dựa trên đánh giá những tác động sâu, rộng, và lâu dài ảnh hưởng tới startup. Cụ thể, đó có thể là những quyết định liên quan tới những con người đội ngũ cốt cán, thay đổi mô hình kinh doanh, cấu trúc doanh nghiệp, chiến lược tài chính… của startup. Khi đối mặt với những quyết định không thể đảo ngược này, nhà sáng lập startup cần tìm hiểu rộng, suy nghĩ sâu, kiên nhẫn tham vấn với những người có kinh nghiệm, hiểu biết lĩnh vực liên quan mà mình có thể tin tưởng. Có thể nói, những chia sẻ về nguyên tắc sử dụng hiệu quả 2 loại quyết định này khiến tôi dừng lại để chiêm nghiệm, khi trước đó tôi đã từng nhiều lần đề cập trong những bài viết trước đây của mình về Speed as a MOAT , cùng với suy nghĩ “Startup với nguồn lực hạn chế, và sinh mệnh mong manh, thì đòi hỏi họ không được CHẬM với những điều quan trọng ”.  Sẽ thấu đáo hơn khi tôi có thể cắt hết lớp nghĩa của Quyết định + Hành động nào cần có Speed - tốc độ thực sự để tạo ra lợi thế để thắng của startup. Tôi nhận ra rằng, sự nhanh chóng nhưng cẩu thả thiếu thận trọng với những quyết định không thể đảo ngược lại là phản tác dụng. Do đó, việc áp dụng hiệu quả nguyên tắc của 2 quyết định này, giống như việc đạp chân ga để đi nhanh và thắng lại đi chậm hơn ở những khúc cua trên hành trình với startup, cân bằng được việc tăng tốc bứt phá trong khi vẫn kiểm soát được rủi ro, giúp startup đi được đường dài hơn, phát triển bền vững hơn. Nguyên tắc 20% quỹ thời gian của nhà sáng lập dành để tuyển dụng nhân tài Nhà sáng lập cần dành những 20% thời gian cho tuyển dụng, trong quỹ thời gian vốn giới hạn và lịch trình bận rộn với nhiều ưu tiên? Đặc biệt lại đặt trong bối cảnh nguồn lực hạn hẹp của startup, tưởng là khó hiểu nhưng cũng lại vô cùng dễ hiểu. Các nhà sáng lập có lẽ đều thấm nhuần câu “Hire slow and Fire Fast” cùng với tư duy “Speed as a MOAT” đề cập ở trên. Việc đều đặn dành nhiều thời gian trong quỹ thời gian mỗi ngày của nhà sáng lập, để tập trung một cách có chủ đích trong việc nâng cao năng lực tuyển dụng, khiến việc tuyển dụng có thể rút ngắn hơn về mặt thời gian (số tuần, số tháng cần để tuyển dụng) nhưng vẫn đảm bảo tính thận trọng, chọn lọc ứng viên kỹ càng. Việc này giúp cân bằng được yếu tố chi phí phải trả của việc tuyển dụng quá nhanh khiến tuyển sai người hoặc quá chậm khiến startup bỏ lỡ đi cơ hội phát triển trên thực tế. Mặt khác, nỗi sợ thiên kiến mang tên Sunk Cost Fallacy  với khiến nhiều nhà sáng lập chần chừ trong việc để người không phù hợp với startup ra đi vì đã mất nhiều thời gian tuyển và đạo tạo họ. Nhưng một khi nỗ lực dành 20% quỹ thời gian của mình trước đó, có chủ đích xây dựng được với Talent Pipeline trong tay, nhà sáng lập sẽ có thể quyết liệt hơn nhiều trong việc ra quyết định xa thải người không còn phù hợp với startup của mình. Tôi đã từng chia sẻ trong bài blog trước đây của mình về, cách nhà sáng lập nâng cao năng lực tuyển dụng cho startup từ giai đoạn sớm . Đầu tiên, nhà sáng lập từ những ngày đầu tiên, thậm chí cả trước khi bắt đầu startup, nhà sáng lập cần luôn gắn “ăng-ten” đi dò tìm ở mọi nguồn có thể để xây dựng Talent Pipeline cho startup mình. Các nhà sáng lập sẽ phải ở trong trạng thái “tuyển dụng” mọi lúc mọi nơi. Cụ thể là liên tục mở rộng mạng lưới quan hệ với các chuyên gia, các nhân tài nổi bật trong lĩnh vực của mình, và chủ động trực tiếp tiếp cận, hẹn gặp nói chuyện với các ứng viên tiềm năng. Tôi được nhiều nhà sáng lập chia sẻ rằng, họ dường như luôn trong trạng thái “cào bằng” Linkedin của mình, để tìm ra và tiếp cận các ứng viên tiềm năng nhất. Thậm chí còn có nhà sáng lập chia sẻ với tôi rằng, mỗi ngày họ còn tự lập ra KPI cho mình, đó là phải tìm kiếm và tiếp cận với ít nhất 10 người trên Linkedin để săn nhân tài về cho startup của mình. Mặt khác, bên cạnh những chiến lược Push - chủ động đi tiếp cận nhân tài, thì còn có chiến lược Pull - kéo nhân tài quan tâm tới doanh nghiệp mình. Startup từ những ngày đầu tiên, dù còn nhỏ bé, chưa được ghi nhận thành công, nhưng sẽ luôn cần nuôi dưỡng dần Employer Branding - Thương hiệu tuyển dụng cho doanh nghiệp mình. Nghe có vẻ đao to búa lớn, tốn kém chi phí, nhưng thật ra không cần phải vậy. Các nhà sáng lập có thể bắt đầu từ việc nhỏ nhất, bằng những bài đăng trên Linkedin hay các trang mạng xã hội khác về văn hoá làm việc tại startup bạn, chia sẻ câu chuyện ý nghĩa từ nhân viên, những phần thưởng nhỏ, nhưng hoạt động team building hay ăn mừng kỉ niệm chiến thắng nhỏ “small wins” của startup mình. Và còn gì ý nghĩa hơn, khi chính những nhân viên của mình là những người chủ động chia sẻ những câu chuyện đó, cùng tham gia vào việc xây dựng Employer Branding cho startup cùng với các nhà sáng lập. Họ cũng chính là những “đại sứ” thực thụ, người có thể referral - giới thiệu ứng viên cho startup. Cuối cùng, trong quỹ thời gian 20% đó của mình, nhà sáng lập cũng sẽ cần tập trung xây dựng nền móng, đó là quy trình tuyển dụng, văn hoá doanh nghiệp, hệ thống đánh giá năng lực tạo môi trường làm việc khuyến khích nhân tài đến và gắn bó với startup của mình. Nguyên tắc Phân tách khi chia sẻ khó khăn với đồng sáng lập và với đội ngũ tại startup Có thể nói dù là các nhà sáng lập khởi nghiệp lần hai sau Exit thành công với doanh nghiệp trước đó của mình, thì trong hành trình phát triển của startup tất yếu sẽ không chỉ có thành công, mà luôn phải đối mặt với rất nhiều thách thức, bài toán khó phải giải. Thậm chí, với họ trong lần khởi nghiệp thứ hai này, khi tầm nhìn và mục tiêu đã lớn hơn rất nhiều, thì thách thức theo đó cùng càng trở nên lớn hơn. Khi đối diện với những khó khăn, các nhà sáng lập này sẽ có nguyên tắc nào để có thể cân bằng được việc minh bạch chia sẻ thông tin, với việc bảo vệ đội ngũ khỏi những bất an lo lắng gây phân tâm? Đó là nguyên tắc Phân tách. Đây là nguyên tắc mà nhà sáng lập sẽ phân chia từng nhóm đối tượng trong startup của mình để chia sẻ và quản lý truyền tải thông tin phù hợp, đảm bảo đúng người - đúng thời điểm - đúng nội dung cần thiết. Cụ thể, với đồng sáng lập của mình, người từ những ngày đầu tiên chia sẻ chung tầm nhìn, mục tiêu với startup, các nhà sáng lập sẽ cần minh bạch hoàn toàn, thẳng thắn chia sẻ hết các khó khăn thách thức mà startup đang gặp phải, để các đồng sáng lập có thể cùng đồng hành ra quyết định giải quyết khó khăn. Đó có thể là những vấn đề tài chính nhạy cảm trong startup như liên quan tới runway, những vấn đề đòi hỏi việc ra quyết định không thể đảo ngược, như cân nhắc thay đổi mô hình kinh doanh (pivot), vấn đề xung đột phát sinh bất ổn nội bộ bên trong startup… Việc thẳng thắn đối diện chia sẻ minh bạch toàn bộ những thách thức với những đồng sáng lập tại startup có thể nói là “một mũi tên trúng hai đích” từ góc nhìn của những nhà sáng lập khởi nghiệp lần hai sau Exit thành công với bề dày kinh nghiệm quản trị con người. Đầu tiên, chữ “đồng” trong từ “đồng sáng lập” có sức nặng vô cùng, trong việc đồng hành khởi tạo, cùng phát triển, và cùng vượt khó. Để làm được vậy, đồng sáng lập luôn là người cần và nên được nắm rõ thông tin, nhất là khi startup gặp khó khăn. Từ việc chia sẻ khó khăn với đồng sáng lập này, có thể giúp nhà sáng lập kịp thời huy động chất xám và niềm tin cùng đồng hành ra quyết định vượt khó tại startup. Còn mũi tên thứ hai, đó chính là “phép thử” dành cho chính đồng sáng lập sau khi được nghe chia sẻ khó khăn của startup mình. Họ sẽ nản chí, rời đi, hay họ luôn giữ vững niềm tin ở lại và đồng lòng vượt qua khó khăn với startup với nhà sáng lập? Tôi tin các nhà sáng lập startup tinh tế sẽ nhận ra được những sự thay đổi nếu có đó được thể hiện ra ở đồng sáng lập của mình. Còn đối với việc chia sẻ với 2 nhóm đối tượng chia sẻ tiếp theo là Nhóm nhân sự cốt cán (Core team members, người đứng đầu các bộ phận), và Nhóm toàn bộ nhân viên, sẽ được chia sẻ sau khi nhà sáng lập đã chia sẻ với đồng sáng lập của mình. Khi đó, cụ thể với nhóm nhân sự cốt cán, nhà sáng lập sẽ cần chọn lọc chia sẻ thông tin khó khăn mà có liên quan trực tiếp với họ trong bộ phận tại startup, để từ đó có thể lắng nghe đề xuất vượt khó liên quan tới chuyên môn trong bộ phận họ chịu trách nhiệm. Còn với toàn bộ nhân viên, nhà sáng lập sẽ cần chọn lọc hơn nữa, chia sẻ thông tin khó khăn ở mức độ hợp lý, có kiểm soát. Nghệ thuật trong nguyên tắc chia sẻ ở đây là cần đảm bảo tạo ra tinh thần đoàn kết với động lực cố gắng tích cực trong mỗi cá nhân, mà không lây lan những lo lắng, hoang mang trong nội bộ startup. Đặc biệt là nhà sáng lập không nên nói dối “fake” thông tin tích cực hay “hứa lèo” gây mất niềm tin của nhân viên về lâu dài đối với nhà sáng lập. Trên đây là những chiêm nghiệm sâu sắc về 3 nguyên tắc vàng trong việc ra quyết định, phân bổ thời gian, và chia sẻ thông tin hiệu quả, dựa trên những chia sẻ của hai nhà sáng lập khởi nghiệp lần 2 sau Exit thành công, trong phiên thảo luận Panel Discussion tại Orbit Startups Roundtable Dinner vừa qua của chúng tôi. Hi vọng đây là những dòng chia sẻ có ý nghĩa tham khảo dành cho các nhà sáng lập đã - đang - sắp khởi nghiệp lần đầu tiên của mình. Trên hành trình phát triển startup, trong mỗi nhà sáng lập tất yếu sẽ lưu lại rất nhiều những bài học, chiêm nghiệm, hình thành nên những nguyên tắc vàng của riêng mình. Tại Genesia Orbit HCMC, quỹ Genesia Ventures đều đặn thực hiện các buổi chia sẻ Workshop và Roundtable hàng tháng tới nay, tất cả chỉ với mong muốn trở thành điểm đến của các nhà sáng lập có tâm và có tầm, để chia sẻ lan toả những điều có giá trị này tới nhiều thế hệ nhà sáng lập hơn nữa tại Việt Nam. Yeah, chúng ta cùng “Keep Fighting!” vì điều này nhé, các nhà sáng lập ơi!