
Search Results
Tìm thấy kết quả cho nội dung tìm kiếm trống
- Hệ sinh thái startup Indonesia và 3 điều tôi ấn tượng nhất
Vừa qua các thành viên trong quỹ đầu tư Genesia Ventures chúng tôi đã có chuyến công tác đáng nhớ tại Indonesia. Chúng tôi đã tới thăm và có những buổi họp thảo luận sôi nổi với các nhà sáng lập startup mà quỹ chúng tôi đã đầu tư và đồng hành tại đây. Dựa trên những trải nghiệm, tìm hiểu và quan sát, tôi đã rút ra được 3 điều tôi đặc biệt ấn tượng nhất muốn chia sẻ tới mọi người dưới đây, thông qua bài blog Daily Catchup ngày hôm nay. Hệ sinh thái startup Indonesia và 3 điều tôi ấn tượng nhất < Back Hệ sinh thái startup Indonesia và 3 điều tôi ấn tượng nhất Vừa qua các thành viên trong quỹ đầu tư Genesia Ventures chúng tôi đã có chuyến công tác đáng nhớ tại Indonesia. Chúng tôi đã tới thăm và có những buổi họp thảo luận sôi nổi với các nhà sáng lâp startup mà quỹ chúng tôi đã đầu tư và đồng hành tại đây. Trong quá trình tiếp xúc với nhiều nhà sáng lập trong chuyến công tác này, tôi được học hỏi rất nhiều điều ý nghĩa để mang trở về, để chia sẻ lại với mọi người trong hệ sinh thái startup tại Việt Nam mình. Dựa trên những trải nghiệm, tìm hiểu và quan sát toàn bộ hệ sinh thái startup tại đây, tôi đã rút ra được 3 điều tôi đặc biệt ấn tượng nhất muốn chia sẻ tới mọi người dưới đây, thông qua bài blog Daily Catchup ngày hôm nay. Nhắc đến Indonesia, chắc hẳn các bạn đều không cảm thấy xa lạ gì, vì đây là đất nước cùng ở trong khu vực Đông Nam Á, rất gần với Việt Nam, và chỉ cách chúng ta khoảng hơn 3 giờ bay từ thành phố Hồ Chí Minh tới thủ đô Jakarta. Nếu không tính Singapore - nơi mà rất nhiều startup trong khu vực bao gồm cả Việt Nam chọn là nơi để đăng ký trụ sở chính, thì Indonesia thực sự là đất nước có hệ sinh thái startup năng động bậc nhất khu vực Đông Nam Á. Theo báo cáo của Google, Temasek, và Bain&Co vào năm 2019, thì thị trường Indonesia đã huy động được nhiều vốn đầu tư khởi nghiệp nhất trong khu vực, và xu hướng này dự báo vẫn sẽ còn tiếp diễn ít nhất là tới năm 2025. Dù năm 2022 vừa qua cũng được gọi là năm của “Mùa đông gọi vốn” đối với các startup tại Indonesia, nhưng thị trường này cũng đã huy động được tổng cộng hơn 4.2 tỉ USD. Bên cạnh đó, hiện nay Indonesia đang là cái nôi của 14 startup kỳ lân. Trong đó có một vài startup nổi bật có hoạt động tại Việt Nam, như là Gojek (thuộc Goto), Traveloka, Kredivo. Chỉ tính riêng năm ngoái 2022, mặc dù thị trường tài chính không thuận lợi, nhưng Indonesia cũng có đến 2 startup công nghệ thông báo lên sàn chứng khoán là GoTo (tháng 4) đã huy động được 1.1 tỉ USD và Blibli Ticket (tháng 11) đã huy động được hơn 510 triệu USD. Để chắp cánh cho hệ sinh thái khởi nghiệp năng động và quy mô lớn như vậy, không thể không kể đến sự hậu thuẫn về dòng tiền của các quỹ đầu tư mạo hiểm cả nội và ngoại tại đây. Đây cũng là một thị trường phát triển có nội lực khi theo thống kê năm 2021, chỉ riêng các quỹ nội hoạt động trong hệ sinh thái startup tại đây, đã lên tới con số 129 quỹ đầu tư. Đặc biệt trong đó, Tổng thống Joko Widodo của Indonesia vào tháng 12 năm 2021 đã thông báo ra mắt Quỹ Merah Putih (MPF) - là một quỹ đầu tư mạo hiểm do chính phủ hậu thuẫn, nhằm thúc đẩy sự phát triển của các startup “soonicorn” với mức định giá hơn 200 triệu USD bằng cách cung cấp những khoản đầu tư lớn từ 10–50 triệu USD cho mỗi một công ty. Có lẽ chính vì hoạt động trong một hệ sinh thái phát triển năng động và nhiều cơ hội về vốn như vậy, mà điều tôi ấn tượng đầu tiên là, các nhà sáng lập startup tại Indonesia giao tiếp tiếng Anh tương đối tốt, cùng với khả năng nhanh nhạy khéo khéo, giúp họ tự tin gây ấn tượng và thuyết phục các nhà đầu tư nước ngoài. Việc lớn lên trong một đất nước với hơn 300 nhóm sắc tộc, văn hoá kết hợp hài hoà giữa nhiều văn hoá đến từ người gốc Mã Lai với tôn giáo chủ đạo là Đạo Hồi, người gốc Hoa,… đã giúp họ quen với việc tự tin tiếp xúc với nhiều người “lạ” với ngôn ngữ và văn hoá khác với mình. Bên cạnh đó, các nhà sáng lập startup tại đây phần đông là họ người ưu tú, đã từng du học và sinh sống ở nước ngoài, có mục tiêu lớn trở về đất nước để khởi nghiệp. Do đó, tiếng Anh không phải là rào cản cho họ tiếp xúc với các nhà đầu tư từ nước ngoài. Điều tôi có thể cảm nhận ở những nhà sáng lập này, là họ không cần phải “gồng” quá nhiều để giao tiếp với các nhà đầu tư nước ngoài, mà với họ khá thoải mái và quen thuộc, và đây là tiền đề quan trọng để họ có được sự tự tin và gia tăng tính thuyết phục trong giao tiếp với đối phương. Điều ấn tượng tiếp theo là, các nhà sáng lập startup tại Indonesia đã có sự thay đổi lớn về tư duy, ban đầu là từ tập trung vào Top-line, rồi tới Bottom-line, và giờ là tập trung vào Cashflow. Trong bối cảnh “mùa đông gọi vốn” hiện nay, với câu chuyện không phải của riêng Việt Nam chúng ta, mà cả Indonesia cũng vậy. Gần 1 năm “mùa đông” trôi qua, đã khiến các nhà sáng lập trở nên thận trọng và tỉnh táo hơn. Họ tập trung vào việc phát triển kinh doanh, sức mạnh nội tại, tính bền vững của mô hình kinh doanh hơn, không để mình phải phụ thuộc quá nhiều vào gọi vốn từ bên ngoài. Do đó, để làm được vậy, đòi hỏi họ phải tập trung nhiều hơn vào dòng tiền - Cashflow giúp họ có thể tự lực và tự cường được. Cuối cùng, tôi có ấn tượng là Indonesia hiện nay đã bước vào giai đoạn 2.0 của của hệ sinh thái khởi nghiệp, với sự tích luỹ kinh nghiệm khi các nhà sáng lập thế hệ đầu đã gây dựng các startup siêu kỳ lân và kỳ lân, từng bước đưa startup phát triển và exit được. Để giờ đây các nhà sáng lập thế hệ mới, dựa trên những niềm cảm hứng và kinh nghiệm tích luỹ đó, họ có tư duy phát triển business có chiều sâu và có sự đổi mới sáng tạo bứt phát hơn về mặt sản phẩm, không chỉ đơn thuần tham gia phân phối sản phẩm dịch vụ. Bên cạnh đó là ở mỗi nhà sáng lập tôi gặp tại đây, họ cho thấy mình có tham vọng lớn bước ra thị trường nước ngoài từ sớm, sau khi đã xây dựng được vị trí dẫn đầu nhất định tại quê hương mình. Tuy nhiên, việc bước ra thị trường nước ngoài vẫn còn nhiều thách thức với họ, vì để có thể thực sự thành công, còn phụ thuộc rất lớn vào việc các startup có được hậu thuẫn lớn về vốn từ các nhà đầu tư, và khả năng tuyển dụng được nhân tài đứng đầu tại mỗi thị trường startup này mở rộng. Trên đây là những chia sẻ của tôi đúc kết từ chuyến đi công tác Indonesia vừa qua với đội ngũ trong quỹ đầu tư Genesia Ventures chúng tôi. Hi vọng, những chia sẻ này có giá trị nho nhỏ, là gợi ý, là sự cổ vũ các nhà sáng lập startup Việt Nam chúng ta hãy cùng tiếp tục học hỏi và cố gắng để đưa vị thế của hệ sinh thái startup Việt Nam mình ngày càng lớn mạnh hơn, không để mình bị bỏ sau quá nhiều so với Indonesia nhé! Yeah, let’s keep fighting together!! Previous Next
- Bài toán Core Values #2: Chia sẻ về 6 bước xây dựng giá trị cốt lõi của startup
Xin chào các bạn! Đến hẹn lại lên, nối tiếp bài viết đầu tiên trong chuỗi bài viết về bài toán Core Values, hôm nay tôi xin được phép chia sẻ về các bước đi tìm giá trị cốt lõi của startup nhé! Các bạn còn nhớ “bài tập về nhà” ở phần cuối bài viết trước chứ? Hãy chắc chắn mình đã suy nghĩ về những câu hỏi đó, trước khi bắt đầu đọc bài viết Daily Catchup ngày hôm nay nhé! Bài toán Core Values #2: Chia sẻ về 6 bước xây dựng giá trị cốt lõi của startup < Back Bài toán Core Values #2: Chia sẻ về 6 bước xây dựng giá trị cốt lõi của startup Xin chào các bạn! Đến hẹn lại lên, nối tiếp bài viết đầu tiên trong chuỗi bài viết về bài toán Core Values, hôm nay tôi xin được phép chia sẻ về các bước đi tìm giá trị cốt lõi của startup nhé! Các bạn còn nhớ “bài tập về nhà” ở phần cuối bài viết trước chứ? Hãy chắc chắn mình đã suy nghĩ về những câu hỏi đó, trước khi bắt đầu đọc bài viết Daily Catchup ngày hôm nay nhé! Đầu tiên, là bước chọn người tham gia và chia nhóm thảo luận . Với startup ở giai đoạn sớm (Early-stage startup), với các đồng sáng lập, các thành viên cốt cán tổng cộng khoảng trên dưới 10 người, thì tất cả mọi người có thể cùng tham gia vào hành trình xây dựng giá trị cốt lõi của startup mình. Với các startup ở giai đoạn muộn hơn (Later-stage startup), như tôi có đề cập một trong 6 nguyên tắc trong bài viết trước, thì sẽ cần “cập nhật” giá trị cốt lõi của startup theo từng giai đoạn “tiến hoá” phát triển cả về lượng và chất của doanh nghiệp. Trong trường hợp này, ở các giai đoạn đó thì các startup cũng đã đều đạt khoảng trên dưới 100 nhân sự, khó có thể điều phối tất cả mọi người cùng tham gia được. Do đó, startup có thể chia nhóm người tham gia theo chức vụ (nhóm sáng lập, nhóm nhân sự cấp cao, nhóm quản lý,…) hoặc theo team phòng ban bộ phận ( team Product, team Marketing, team Sales, team HR,..). Bước thứ hai, là tổ chức các buổi thảo luận mở trong các nhóm hoặc người được chọn tham gia . Mục tiêu của buổi thảo luận mở này là để mọi người cùng “brainstorm” tìm ra các giá trị quan trọng mình mong muốn có trong tổ chức. Dưới đây tôi xin phép được chia sẻ 5 câu hỏi định hướng quan trọng, giúp mọi người tập trung thảo luận hiệu quả, tránh đi lan man, để từ đó là tìm thấy những core values phù hợp nhất: Tầm nhìn và mục tiêu của startup mình là gì? Điểm mạnh của startup chúng ta nằm ở đâu? Các khách hàng, đối tác tin tưởng và kỳ vọng chúng ta ở những điều gì? Đâu là 3 điều quan trọng nhất bạn kỳ vọng có ở mỗi người chúng ta trong startup? Đâu là những giá trị và hành động cần được thực hiện một cách nhất quán tại công ty, cho dù có được ghi nhận khen thưởng hay không, cho dù lúc công ty gặp thuận lợi hay khó khăn? Từ đây chúng ta sẽ có 1 master list - là danh sách tổng hợp tất cả các câu trả lời của mọi người, để tiến tới bước thứ ba tiếp theo. Ở bước thứ ba này chúng ta sẽ phân loại sắp xếp các giá trị đó theo nhóm, dựa trên các điểm chung về đặc tính và ý nghĩa. Nếu buổi thảo luận mở ở bước một diễn ra hiệu quả thì có thể bạn sẽ có một danh sách khoảng 50 câu trả lời trong tổ chức có 10 người tham gia. Còn với tổ chức với số lượng người tham gia lớn hơn, thì số câu trả lời có thể tới 100, thậm chí còn nhiều hơn. Do đó, danh sách master list này cần được phân loại hiệu quả nhất. Bước tiếp theo, là tập trung ưu tiên lựa chọn ra trong đó 5~10 giá trị quan trọng nhất với tổ chức của mình. Hãy đảm bảo rằng, những giá trị đó đều tuyệt đối cần thiết cho việc định hình nên hành vi của mọi người trong tổ chức, và theo thời gian là định hình văn hoá, thế mạnh đặc trưng nhận diện doanh nghiệp của bạn. Bước thứ 5 là chuyển hoá những giá trị cốt lõi đó bằng những cụm từ dễ nhớ, ấn tượng và truyền cảm hứng . Tôi đặc biệt ấn tượng với cách chuyển hoá cụm từ cơ bản chung chung như “Dịch vụ chăm sóc khách hàng xuất sắc”, thành cụm từ mà đã trở thành biểu tượng của Zappos - nền tảng bán lẻ dày dép trực tuyến lớn nhất thế giới tới tận ngày nay. Đó là: “Deliver WOW Through Service” (Trực dịch: Mang tới cho khách hàng những trải nghiệm vượt xa mong đợi). Đây chính là một trong những giá trị cốt lõi quan trọng lấy khách hàng làm trung tâm, đã định hình một nhất quán văn hoá, chính sách, chiến lược, và hành động của Zappos trong hành trình chinh phục khách hàng của mình. Cụ thể, Zappos có chính sách đào tạo nhân sự mới vào ở bất kỳ vị trí nào, bằng việc để họ dành 5 tuần đầu tiên chỉ để trực điện thoại từ khách hàng để hiểu được nhu cầu thực sự của khách hàng làm tiền đề để bắt đầu chinh phục những “thượng đế” của mình. Hơn nữa, nếu khách hàng đặt mua giày trên Zappos, họ sẽ đinh ninh là mình sẽ nhận được hàng sau 3 - 7 ngày giống như nhiều bên khác, nhưng Zappos làm họ ngạc nhiên khi có thể nhận được hàng chỉ sau 1 ngày order. Không dừng ở đó, thậm chí khi khách hàng tìm mua nhưng hết hàng bán, Zappos còn sẵn sàng chỉ cho khách hàng mua sản phẩm đó ở các trang web của đối thủ, để khách hàng có thể mua được sản phẩm mà mình mong muốn. Bước cuối cùng trong hành trình thiết kế Core value này, là kiểm tra độ phù hợp của những giá trị cốt lõi đã được chọn . Giống như bất kỳ những điều quan trọng nào, sẽ cần những giai đoạn test - kiểm tra. Tuỳ theo quy mô và tốc độ triển khai trong tổ chức, mà startup có thể chọn ra mục tiêu thời gian test phù hợp với mình. Đó có thể là trong 1 tháng, 3 tháng, hoặc có thể lên tới 6 tháng. Vậy đâu là những tiêu chuẩn để test những core value đó? Dưới đây là những câu hỏi gợi ý cho bạn: Những giá trị này có đủ ấn tượng, truyền cảm hứng và đặc biệt là dễ nhớ để mọi người hưởng ứng không? Những giá trị này có định hướng mọi người ra quyết định và hành động nhất quán không? Bạn có cảm nhận được sự thay đổi tích cực của mọi người từ những giá trị cốt lõi đó không? Bạn có sẵn sàng muốn duy trì những giá trị này đi qua cả những thăng - trầm trong thập kỉ tới nữa của startup không? Trên đây là chia sẻ của tôi về 6 bước quan trọng, gợi ý startup thiết kế xây dựng giá trị cốt lõi của doanh nghiệp mình. Startup thực sự là một hành trình với rất nhiều khó khăn thách thức, trầm nhiều hơn thăng, cần tinh thần sự bền bỉ vượt khó, đặc biệt rất cần niềm tin và sức mạnh nội tại. Sẽ có những lúc các nhà sáng lập, đồng đội tại startup gặp khủng hoảng, thất bại, sa sút tinh thần, nhưng những giá trị cốt lõi của startup bạn có thể sẽ là những “điểm tựa” quan trọng giúp bạn nuôi dưỡng sức mạnh nội tại để vượt qua. Yeah, keep fighting nhé! Previous Next
- The Leader: Quỹ Nhật chuộng rót vốn vào các startup Việt Nam
Quỹ đầu tư mạo hiểm có trụ sở tại Nhật Bản là Genesia Ventures thông báo đã chính thức hoàn tất gọi vốn Fund 3, với tổng số vốn gọi được là 15 tỉ Yên (tương đương với số tiền 110 triệu USD). Fund này đã giải ngân đầu tư vào M Village, Rootopia và Wareflex tại Việt Nam. Với nguồn lực mới, Genesia Ventures cho biết sẽ đầu tư mạnh mẽ hơn nữa vào các công ty startup có tiềm năng phát triển tốt nhất và chia sẻ cùng tầm nhìn mục tiêu chung với quỹ này tại thị trường Việt Nam. Yeah, Keep fighting!!! P/S: Xin cám ơn quý báo đã ủng hộ, tích cực chia sẻ thông tin từ bài viết vừa qua của tôi nhé! The Leader: Quỹ Nhật chuộng rót vốn vào các startup Việt Nam < Back The Leader: Quỹ Nhật chuộng rót vốn vào các startup Việt Nam Quỹ đầu tư mạo hiểm có trụ sở tại Nhật Bản là Genesia Ventures thông báo đã chính thức hoàn tất gọi vốn Fund 3, với tổng số vốn gọi được là 15 tỉ Yên (tương đương với số tiền 110 triệu USD). Fund này đã giải ngân đầu tư vào M Village, Rootopia và Wareflex tại Việt Nam. Với nguồn lực mới, Genesia Ventures cho biết sẽ đầu tư mạnh mẽ hơn nữa vào các công ty startup có tiềm năng phát triển tốt nhất và chia sẻ cùng tầm nhìn mục tiêu chung với quỹ này tại thị trường Việt Nam. Yeah, Keep fighting!!! P/s: Xin cám ơn quý báo đã ủng hộ, tích cực chia sẻ thông tin từ bài viết vừa qua của tôi nhé! Xin mời mọi người đọc bài báo trên The Leader chi tiết ở dưới đây nhé! Xin cám ơn! https://theleader.vn/quy-nhat-chuong-rot-von-vao-cac-startup-viet-nam-1685003974479.htm Previous Next
- Bài toán tăng Bottom-line #3: Conversion Rate - KSF giúp startup ở giai đoạn sớm tăng thu giảm chi hiệu quả, nhìn từ case của BuyMed trong quá trình đi tìm PMF
Tôi muốn thúc đẩy hoạt động viết của tôi có chiều sâu hơn nữa, để zunzunstartups sẽ không chỉ là một trang blog nội dung đơn thuần về startup, mà trở thành nền tảng giao tiếp hiệu quả, tạo ra nhiều cơ hội thảo luận ý nghĩa với các nhà sáng lập để cùng nhau học hỏi. Không hề đơn độc trong hành trình đi tìm lời giải cho những bài toán khó của startup, tôi rất vui khi có nhiều nhà sáng lập đã trở thành “Discussion Partner” cùng đi tìm những lời giải quan trọng với tôi. Với bài toán tăng Bottom-line một cách bền vững này cũng vậy, chúng tôi đã có những thảo luận vô cùng ý nghĩa. Trong bài Daily Blog hôm nay, tôi xin phép được chia sẻ về một KSF giúp startup ở giai đoạn sớm tăng thu, giảm chi hiệu quả, từ đó là tăng Bottom-line cho startup. Bài toán tăng Bottom-line #3: Conversion Rate - KSF giúp startup ở giai đoạn sớm tăng thu giảm chi hiệu quả, nhìn từ case của BuyMed trong quá trình đi tìm PMF < Back Bài toán tăng Bottom-line #3: Conversion Rate - KSF giúp startup ở giai đoạn sớm tăng thu giảm chi hiệu quả, nhìn từ case của BuyMed trong quá trình đi tìm PMF Tôi muốn thúc đẩy hoạt động viết chia sẻ của tôi có chiều sâu ý nghĩa hơn nữa, để zunzunstartups sẽ không chỉ là một trang blog nội dung đơn thuần về startup, mà trở thành nền tảng giao tiếp hiệu quả, tạo ra nhiều cơ hội thảo luận ý nghĩa với các nhà sáng lập, giúp chúng ta được học hỏi trực tiếp từ nhau. Không hề đơn độc trong hành trình đi tìm lời giải cho những bài toán khó của startup, tôi rất vui khi có nhiều nhà sáng lập đã trở thành “Discussion Partner” cùng thảo luận đi tìm những lời giải quan trọng với tôi. Với bài toán tăng Bottom-line một cách bền vững này cũng vậy, chúng tôi đã có những thảo luận vô cùng ý nghĩa. Trong bài Daily Blog hôm nay, tôi xin phép được chia sẻ lại một trong những nội dung đó, về một KSF nữa giúp startup ở giai đoạn sớm tăng thu, giảm chi hiệu quả, từ đó là tăng Bottom-line cho startup. Đó là Conversion Rate. Với những ai đã từng đọc bài viết đầu tiên trong chuỗi series bài toán này , chắc hẳn các bạn vẫn còn nhớ công thức chung cơ bản dưới đây, để tính lợi nhuận ròng của startup: Lợi nhuận ròng (Net profit) = Tổng doanh thu (Total revenue) – Tổng chi phí (Total cost) Từ đây, chúng ta hãy cùng thử công thức hoá tổng doanh thu startup theo mô hình kinh doanh thuần Marketplace nhé! Tổng doanh thu = Số giao dịch thành công * Giá trị trung bình trên mỗi giao dịch * % Phí hoa hồng = (Số khách hàng có giao dịch * Số giao dịch trên mỗi một khách) * Giá trị trung bình trên mỗi giao dịch * % Phí hoa hồng = Số khách hàng mới có giao dịch + Số khách hàng cũ tiếp tục giao dịch) * Số giao dịch trên mỗi một khách * Giá trị trung bình trên mỗi giao dịch * % Phí hoa hồng = (Số khách hàng mới đăng ký * %Tỉ lệ chuyển đổi có giao dịch ) + (Tổng số khách hàng cũ đã có giao dịch * % Tỉ lệ giữ chân khách hàng) * Số giao dịch trên mỗi một khách * Giá trị trung bình trên mỗi giao dịch * % Phí hoa hồng Từ công thức tính tổng doanh thu được bóc tách ở trên, chúng ta có thể nhìn ra một thành tố tiềm năng để tối ưu là Conversion Rate - Tỉ lệ chuyển đổi khách hàng thực hiện giao dịch tạo ra doanh thu. Thực tế, tôi đã từng chia sẻ phân tích của mình về KSF này trong bài viết trước đây về Key Success Factors: Hành trình đi tìm và Thực hiện KSFs cho Startup ở giai đoạn sớm (Pre-PMF), khi tiến hành thực hiện 2 phép tính so sánh hiệu quả của việc tăng số khách hàng mới đăng ký, và tăng tỉ lệ chuyển đổi có giao dịch. Kết quả cho thấy việc tập trung đẩy mạnh nhân tố % tỷ lệ chuyển đổi, sẽ cho ra kết quả số giao dịch thành công nhiều hơn việc đẩy mạnh số người khách hàng cho startup ở giai đoạn sớm. Mặt khác, tôi đặc biệt thích cách đặt tên The Power Law of CRO - Định luật luỹ thừa của việc tối ưu tỉ lệ chuyển đổi của Conversion Rate Experts , khi phân tích phép tính giả định đơn giản là nếu tăng tỉ lệ chuyển đổi lên hai lần, thì không chỉ giúp tăng doanh thu gấp đôi, mà còn có thể tối ưu được tổng chi phí bao gồm chi phí thu hút khách hàng (CAC), chi phí biến đổi như giá vốn bán hàng, chi phí dịch vụ chăm sóc khách hàng,…do tính kinh tế tăng theo quy mô số lượng giao dịch (Economic of scales), từ đó c ó thể giúp tăng lợi nhuận Bottom-line ở cấp số nhân. Tỷ lệ chuyển đổi khách hàng được coi là một chỉ số đánh giá hiệu quả của doanh nghiệp trong việc làm việc với khách hàng trong suốt hành trình mua hàng từ việc thu hút khách hàng tiềm năng tới khách hàng hoàn thành giao dịch tạo ra doanh thu thực tế. Đã có rất nhiều bài viết chia sẻ về cách tối ưu tỉ lệ chuyển đổi khách hàng, tôi nhận ra các chia sẻ đó thường dừng lại ở bề nổi, như là tối ưu trải nghiệm sử dụng website từ landing page, phông chữ, nội dung, hay tối ưu trải nghiệm thanh toán checkout mượt mà. Do đó, tôi đã dành nhiều thời gian để đi sâu tìm hiểu cách tiếp cận giúp tối ưu tỉ lệ chuyển đổi khách hàng dành cho startup, đặc biệt là startup ở giai đoạn sớm. Cụ thể, có 3 cơ bản nhưng vô cùng quan trọng, có thể thách thức sự kiên nhẫn của bất kỳ startup nào, nhưng có giá trị sâu sắc trong việc giúp startup, không chỉ tăng tỉ lệ chuyển đổi, mà còn góp phần giúp startup tìm ra PMF cho mình. Đầu tiên, startup cần lựa chọn đúng phân khúc khách hàng mục tiêu của mình. Ở giai đoạn đầu, startup rất cần tập trung một cách chiến lược vào khách hàng Early Adopter, là người có nhu cầu sử dụng phù hợp nhất với sản phẩm của mình. Tư duy cần có ở đây là luôn kiên trì gia tăng % tỉ lệ chuyển đổi khách hàng cao hơn, trong khi vừa mở rộng một chút phễu người dùng mục tiêu, từ Early Adopter tới Early Majority. Tiếp theo, startup cần ưu tiên tập trung vào hoàn thiện giá trị sản phẩm, bằng việc lắng nghe ý kiến người dùng mục tiêu, từ đó liên tục điều chỉnh cho đến khi khách hàng cảm thấy hài lòng với trải nghiệm sử dụng của bạn. Từ đó, tiếp tục khuyến khích khách hàng đã hài lòng sau trải nghiệm, giới thiệu bạn bè và người thân mình sử dụng dịch vụ. (Hình thức giới thiệu trong mối quan hệ tin tưởng thường cho thấy tỉ lệ chuyển đổi thành công cao vượt trội) Xây dựng quy trình thu hút khách hàng và bán hàng bằng sales playbook phù hợp có thể mở rộng và lặp lại giúp tăng hiệu quả tỉ lệ chuyển đổi hơn nữa, Đặc biệt, trong hành trình mua hàng của khách hàng, có nhiều điểm chạm với các bước chuyển đổi khác nhau, trước khi tới điểm kết thúc giao dịch thành công. Do đó, đòi hỏi startup tập trung đo lường tính hiệu quả trên từng điểm đó, tìm ra những điểm mình cần tối ưu và tập trung để gia tăng tối đa tính hiệu quả chuyển đổi cuối cùng. Chia sẻ về đề tài này, vừa qua tôi cũng có dịp được thảo luận với anh Nguyễn Hoàng - đồng sáng lập & CEO của BuyMed - startup vận hành nền tảng dẫn đầu về phân phối dược phẩm Thuocsi.vn tại Việt Nam và trong khu vực Đông Nam Á. Anh Hoàng có chia sẻ về nỗ lực của BuyMed trong việc tối ưu tỉ lệ chuyển đổi khách hàng có giao dịch từ mức khiêm tốn khoảng 2% ở những ngày đầu, lên tới mức 22% khi startup từng bước đạt được PMF cả về chiều sâu và chiều rộng sau này. Cụ thể, trong một năm rưỡi đầu tiên sau thành lập, BuyMed đã không vội vã chạy quảng cáo hay khuyến mãi để thu hút thêm những người dùng khác, mà trong quá trình hoàn thiện giá trị sản phẩm, startup này đã sử dụng đội sales “chạy bằng cơm” đến gõ cửa từng nhà thuốc trong tập khách hàng thích nghi nhanh (Early Adopter), để nói chuyện, thuyết phục và hỗ trợ họ bước đầu sử dụng sản phẩm một cách mượt mà. Từ đó, dần dần, có nhiều nhà thuốc bắt dầu sử dụng thành công nền tảng phân phối thuocsi.vn , rồi họ tiếp tục giới thiệu tới những chủ hiệu thuốc về BuyMed. Điều này đã giúp BuyMed có được những tập khách hàng nhiệt tình ban đầu, một cách tự nhiên nhất. Đây cũng là bước đệm để BuyMed bước đầu xây dựng một cộng đồng các nhà thuốc gắn bó với nhau và gắn bó với sản phẩm dịch vụ của BuyMed. Khi đó, BuyMed đã chạm đến cột mốc đạt được PMF ban đầu ở tập khách hàng Early Adopter khoảng hơn 3000 nhà thuốc, với hơn 60% khách hàng sử dụng thường xuyên hàng tháng. Sau khi đã đạt được PMF trên nhóm khách hàng Early Majority, giờ đây, BuyMed đã tự tin với việc mở rộng quy mô tới tập khách hàng Late Majority - Nhóm khách hàng chấp nhận muộn, bằng việc xây dựng được quy trình sales được chuẩn hoá và tối ưu: Ban đầu chạy thêm quảng cáo để thu hút thêm người dùng vào phễu khách hàng. Sau đó bộ phận telesales sẽ chắm sóc các khách hàng tiềm năng (lead có được từ tin quảng cảo). Tiếp theo đó, đội direct sales (bán hàng trực tiếp) sẽ tiếp xúc nói chuyện để “convert" - chuyển đổi những lead đó thành khách hàng sử dụng thực sự. Đây chính là công thức chiến lược giúp BuyMed có thể từng bước gia tăng được tỉ lệ chuyển đổi khách hàng có giao dịch trên nền tảng lên mức 22% như hiện nay. Trên đây là một vài chia sẻ của tôi về Conversion Rate - được coi là một KSF sắc bén giúp startup ở giai đoạn sớm có thể tối ưu được cả thu và chi, giúp tăng lợi nhuận Bottom-line hiệu quả doanh nghiệp một cách bền vững, vừa không làm mất đi động lực tăng trưởng của startup trong khi có thể từng bước xây dựng năng lực tự cường của startup ở giai đoạn sớm trên hành trình đi tìm PMF. Hi vọng, bài viết này có thể mang lại gợi ý nho nhỏ cho các nhà sáng lập startup đang đi tìm lời giải cho bài toán tối ưu lợi nhuận. Yeah, chúng ta cùng keep fighting cho điều này nhé!! Previous Next
- CafeBiz: Lần đầu tiên một chuỗi rạp chiếu Việt Nam cho phép khách xem phim trước, trả tiền sau
Fundiin - startup hoạt động trong lĩnh vực mua trước trả sau vừa công bố hợp tác với Lotte Cinema. Trên cơ sở của sự hợp tác này, Fundiin cung cấp giải pháp thanh toán trả sau 30 ngày hoặc chia 3 kỳ thanh toán hoàn toàn miễn phí, miễn lãi cho khán giả xem phim tại Lotte Cinema - một trong những hệ thống rạp phim lớn nhất tại Việt Nam với hơn 40 cụm rạp trên toàn quốc. Fundiin cho biết đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng về giá trị thanh toán cao hơn các phương thức thanh toán trả ngay truyền thống ở mức 44% trong 5 tháng đầu năm 2023. P/S: Xin cám ơn quý báo đã ủng hộ chia sẻ thông tin hợp tác này của Fundiin nhé! Yeah, just keep fighting, team Fundiin ơi!! CafeBiz: Lần đầu tiên một chuỗi rạp chiếu Việt Nam cho phép khách xem phim trước, trả tiền sau < Back CafeBiz: Lần đầu tiên một chuỗi rạp chiếu Việt Nam cho phép khách xem phim trước, trả tiền sau Fundiin - startup hoạt động trong lĩnh vực mua trước trả sau vừa công bố hợp tác với Lotte Cinema. Trên cơ sở của sự hợp tác này, Fundiin cung cấp giải pháp thanh toán trả sau 30 ngày hoặc chia 3 kỳ thanh toán hoàn toàn miễn phí, miễn lãi cho khán giả xem phim tại Lotte Cinema - một trong những hệ thống rạp phim lớn nhất tại Việt Nam với hơn 40 cụm rạp trên toàn quốc. Fundiin cho biết đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng về giá trị thanh toán cao hơn các phương thức thanh toán trả ngay truyền thống ở mức 44% trong 5 tháng đầu năm 2023. Xin cám ơn quý báo đã ủng hộ chia sẻ thông tin hợp tác này của Fundiin nhé! Yeah, just keep fighting, team Fundiin ơi!! Xin mời mọi người đọc thông tin tin bài báo chi tiết ở dưới đây nhé! https://cafebiz.vn/lan-dau-tien-mot-chuoi-rap-chieu-viet-nam-cho-phep-khach-xem-phim-truoc-tra-tien-sau-176230706100439709.chn Previous Next
- Bài toán Gọi vốn #2: Công thức tăng tỉ lệ chuyển đổi sang buổi họp thứ hai với VC, dành cho startup ở giai đoạn sớm
Xin chào các bạn!! Trong quá trình đồng hành hỗ trợ gọi vốn cho startup, tôi đã đào sâu tìm hiểu về các nút thắt quan trọng trong nhiều thách thức gọi vốn khác nhau của startup. Tương tự như cách tiếp cận Sales Funnel trong việc thu hút khách hàng, startup cũng có Investor Funnel - là hành trình thu hút nhà đầu tư tiềm năng vào phễu, để chuyển đổi họ thành nhà đầu tư thực sự cho startup. Tôi nhận ra có một nút thắt quan trọng trong “phễu” này, nằm ở việc cần gia tăng tỉ lệ chuyển đổi thành công ở từng buổi họp, đặc biệt là ở buổi họp đầu tiên. Do đó, tôi xin phép được chia sẻ điều cần thiết trong khả năng kiểm soát của startup giúp tăng tỉ lệ chuyển đổi thành công từ buổi họp đầu tiên đến buổi thứ hai với VC, qua bài Daily Blog hôm nay nhé! Bài toán Gọi vốn #2: Công thức tăng tỉ lệ chuyển đổi sang buổi họp thứ hai với VC, dành cho startup ở giai đoạn sớm < Back Bài toán Gọi vốn #2: Công thức tăng tỉ lệ chuyển đổi sang buổi họp thứ hai với VC, dành cho startup ở giai đoạn sớm Xin chào các bạn!! Trong quá trình đồng hành hỗ trợ gọi vốn cho startup, tôi đã đào sâu tìm hiểu về các nút thắt quan trọng trong nhiều thách thức gọi vốn khác nhau của startup. Tương tự như cách tiếp cận Sales Funnel trong việc thu hút khách hàng, startup cũng có Investor Funnel - là hành trình thu hút nhà đầu tư tiềm năng vào phễu, để chuyển đổi họ thành nhà đầu tư thực sự cho startup. Tôi nhận ra có một nút thắt quan trọng trong “phễu” này, nằm ở việc cần gia tăng tỉ lệ chuyển đổi thành công ở từng buổi họp, đặc biệt là ở buổi họp đầu tiên. Do đó, tôi xin phép được chia sẻ một số điều cần thiết t rong khả năng control - kiểm soát của startup, giúp tăng tỉ lệ chuyển đổi thành công từ buổi họp đầu tiên đến buổi họp tiếp theo với VC, qua bài Daily Blog hôm nay nhé! < Source > Tôi tin chắc rằng bất kỳ một nhà sáng lập nào nghiêm túc muốn gọi vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm VC, đều sẽ có cho mình một danh sách các quỹ đầu tư mục tiêu, dựa trên việc khảo sát những thông tin cơ bản về các quỹ đầu tư đó. Từ đó, là lần lượt tiếp cận, chia sẻ pitch deck về startup, để có thể hẹn buổi họp đầu tiên với họ. Những nhà đầu tư làm việc tại các quỹ VC luôn là những người cởi mở với các cơ hội đầu tư, nên với startup việc có được một buổi họp đầu tiên với các quỹ không phải là điều quá khó khăn. Dựa trên kinh nghiệm cá nhân của mình, có thể nói trung bình chỉ có khoảng 10% startup chúng tôi có thể bước tới buổi họp thứ hai, từ buổi họp đầu tiên thành công. Tôi tin rằng các startup nói chung cũng vậy, nhiều startup có thể gặp hầu như toàn bộ các quỹ đầu tư hoạt động tại Việt Nam cho buổi họp đầu tiên, nhưng chỉ có rất ít trong đó, startup có thể tiếp tục bước sang buổi họp thứ 2 với họ. Trong hành trình conversion - chuyển đổi các buổi họp với các nhà đầu tư trong Investor Funnel này, ở mỗi buổi họp đều cần nỗ lực tối ưu tỉ lệ chuyển đổi cao nhất, nhưng có thể nói nút thắt lớn nhất với startup vẫn là nằm ở giữa buổi họp thứ nhất và buổi họp thứ hai. Tôi đã chiêm nghiệm lại về những buổi họp đầu tiên với các startup tới nay của mình, để tìm ra câu trả lời cho câu hỏi: Đâu là những yếu tố trong khả năng control - kiểm soát của startup , để tăng được tỉ lệ chuyển đổi từ buổi họp đầu tiên sang buổi họp tiếp theo với VC? Và tôi đã thử công thức hoá về những yếu tố đó, một cách đơn giản nhất như dưới đây: Công thức tăng tỉ lệ chuyển đổi sang buổi họp thứ 2 = VC phù hợp + Khiến VC đó từ Hiểu đến Tin Đầu tiên, startup cần tiếp cận với VC phù hợp với mình . Tương tự như chiến lược thu hút khách hàng của startup, các nhà sáng lập cũng cần tìm ra và thu hút VC đủ điều kiện cơ bản như sau: Phù hợp về Stage (giai đoạn của startup mà quỹ VC tập trung đầu tư); Ticket Size (số tiền đầu tư); Khẩu vị đầu tư (độ ưa thích về thị trường và mô hình kinh doanh; kì vọng về quy mô tăng trường); Chưa đầu tư vào công ty nào là đối thủ trên thị trường; Có vốn, đang hoạt động tích cực và có khả năng giải ngân đầu tư,… Tiếp theo, các nhà sáng lập sẽ cần tạo điều kiện giúp các nhà đầu tư có thể Input - tiếp nhận thông tin cơ bản về startup mình trước , giúp họ có thể hiểu, đặc biệt hơn là hiểu rõ, trước khi bước khỏi phòng họp của buổi họp đầu tiên. Không thể phủ nhận là, trong lịch trình làm việc bận rộn của các VC, các nhà sáng lập cảm thấy khó khăn trong việc để họ đọc trước tài liệu, tìm hiểu qua thông tin về startup, đồng thời, trong 60 phút ngắn ngủi của buổi họp đầu tiên, thách thức là làm sao để VC có thể hiểu được rõ về startup. Việc Hiểu này là một tiền đề quan trọng để họ Tin . Do đó, các nhà sáng lập sẽ cần khéo léo input chia sẻ thông tin, khuyến khích các nhà đầu tư đọc hiểu, từ đó là trao đổi trước với nhau về thị trường. Thậm chí là để các nhà đầu tư trải nghiệm sản phẩm trước, nhận feedback rồi mới bước vào buổi họp đầu tiên. Bên cạnh đó, trong quá trình diễn ra buổi họp đầu tiên, các nhà sáng lập sẽ cần có khả năng trình bày, trả lời một cách thuyết phục, để khiến các nhà đầu tư tiềm năng hiểu rõ hơn nữa về startup của mình. Để có được “từ Hiểu đến Tin” trong buổi họp đầu tiên này, cá nhân tôi - với tư cách là VC, sẽ thường đặc biệt coi trọng 2 điều: Hiệu suất trả lời câu hỏi và Khả năng tư duy của nhà sáng lập. Tôi đã từng chia sẻ trong bài viết trước đó của mình, về vấn đề trả lời không hiệu quả của các nhà sáng lập tại buổi họp với VC. Cụ thể là, vấn đề trả lời dài dòng, lan man, không rõ ràng, mất thời gian để trả lời vào đúng luận điểm chính, hoặc thậm chí tệ hơn là đi lệch đề, không trả lời vào đúng nội dung câu hỏi. Tất cả những điều này, đều khiến các nhà sáng lập bộc lộ toàn bộ những nhược điểm của mình trong buổi họp với các nhà đầu tư, về năng lực tập trung vào những điều quan trọng, năng lực quản lý thời gian, rộng ra là năng lực quản lý nguồn lực hiệu quả tại startup. Đây là điều thách thức sự kiên nhẫn lắng nghe để thấu hiểu và tin tưởng của các nhà đầu tư, vào năng lực của các nhà sáng lập startup. Có một cách hiệu quả mà lại rất đơn giản, giúp các nhà sáng lập có thể luyện tập, để hoàn thiện hiệu suất trả lời của mình. Đó là, đưa thẳng câu trả lời cần được trả lời ra luôn, sau đó sẽ diễn dải bằng các thông tin lập luận . Điều kiện tiền đề cho cách làm này là bạn phải biết được câu trả lời cuối cùng của mình. Đây chắc chắn là cách trả lời giúp các nhà sáng lập gia tăng hiệu quả truyền đạt, tạo được sự tin tưởng từ người nghe, khi có thể gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ rằng bạn hiểu và biết câu trả lời rõ ràng từ đầu. Mặt khác, cũng trong bài viết gần đây của tôi về vai trò Sức mạnh tư duy của các nhà sáng lập. Tôi tin rằng, các nhà sáng lập, nếu là một người đủ “ All-in ” tới mức Obsessed - ám ảnh với startup của mình, thì chắn chắn họ luôn phải là người suy nghĩ nhiều nhất về startup của mình, về những vấn đề và thách thức, về mục tiêu và tầm nhìn hướng tới. Họ suy nghĩ nhiều tới mức, mà như mọi ngóc ngách của vấn đề họ đều nghĩ tới, mọi câu hỏi có thể hỏi tới, họ đều tự đi tìm câu trả lời trước tiên. Nó tự nhiên tới mức, mỗi khi ai đó hỏi họ về bất kỳ câu hỏi nào, họ đều trả lời một cách thông suốt, có chiều sâu như là điều "vốn tôi đã từng nghĩ rất nhiều về điều này…" vậy. Dựa trên những đặc điểm này, để hiểu được sức mạnh tư duy của các nhà sáng lập, hay nói cách khác, để hiểu một cách gián tiếp được sự nghiêm túc “All-in” của họ, trong buổi họp với các nhà sáng lập, tôi sẽ thường sắp xếp bộ câu hỏi, từ từ đào sâu vào vấn đề để “thăm dò” xem các nhà sáng lập đã suy nghĩ về điều này tới đâu. Điều này giúp tôi, khi nghe đối phương nói chuyện và trả lời, tôi có thể nhìn ra được là họ vừa nghĩ vừa nói, hay là đang nói ra những điều mình đã nghĩ từ lâu, hay thậm chí là họ đang nói những điều mình chưa nghĩ tới. Để từ đó, tôi có thể nhìn ra được sức mạnh tư duy, đằng sau đó phản ảnh về tần suất và thời gian suy nghĩ của các nhà sáng lập thực sự dành cho startup của mình . Việc gọi vốn của startup nói chung, của startup ở giai đoạn sớm nói riêng với nhiều rủi ro và chưa có nhiều kết quả kinh doanh ấn tượng, thì chữ Tin là điều quan trọng nhất đối với các nhà đầu tư. Tin vào tiềm năng phát triển, hơn hết là tin vào nhà sáng lập là người tốt nhất, phù hợp nhất có thể phát triển được hết những tiềm năng đó của startup . Để Tin được thì cần phải Hiểu trước. Các nhà sáng lập sẽ cần tiếp cận với các quỹ đầu tư phù hợp, từ đó giúp họ Hiểu, và tạo dựng niềm Tin. Đây chính là những thành tố vô cùng quan trọng, giúp startup có thể tăng được tỉ lệ chuyển đổi thành công từ buổi họp đầu tiên sang buổi họp tiếp theo với các quỹ đầu tư. Đây cũng là tiền đề quan trọng giúp startup gọi vốn hiệu quả thực sự. Hi vọng bài viết này của tôi sẽ là những lời gợi ý có ý nghĩa gửi tới các nhà sáng lập, đang trong quá trình gọi vốn hiện nay nhé! Yeah, just keep fighting các nhà sáng lập ơi!! Previous Next
- The Investor: Japanese fund highlights features of desirable startups in Vietnam
We are an early-stage startup investment fund, that needs many years of development together with startups to reach our goals. We believe in the founders we select to work with, in their fighting spirit, ability, and bravery to overcome any obstacles and grow in accordance with expectations. We will always fight to do our best to support the startup's development, and the results will be revealed in the coming time. P/s: Special thanks to The Investor Magazine for this interview, which allowed me to share my thoughts and messages that I have been constantly thinking about. Yeah, keep fighting!! The Investor: Japanese fund highlights features of desirable startups in Vietnam < Back The Investor: Japanese fund highlights features of desirable startups in Vietnam We are an early-stage startup investment fund, that needs many years of development together with startups to reach our goals. We believe in the founders we select to work with, in their fighting spirit, ability, and bravery to overcome any obstacles and grow in accordance with expectations. We will always fight to do our best to support the startup's development, and the results will be revealed in the coming time. P/s: Special thanks to The Investor Magazine for this interview, which allowed me to share my thoughts and messages that I have been constantly thinking about. Yeah, keep fighting!! Please read the full article and key takeaways from my interview below. Thank you so much! theinvestor.vn Japanese fund highlights features of desirable startups in Vietnam Japanese fund Genesia Ventures has invested in a number of startups in Vietnam, such as M Village, Vietcetera, Fundiin, and Selly. Hoang Thi Kim Dung, Vietnam’s country director of Genesia Ventures, said the fund is excited to invest in scalable startups and founders who, from the outset, aim to build a company that will be successful for the next 10 years. We are excited to be able to invest in scalable startups and founders who, from the outset, have a goal of building a company that will be successful for the next 10 years. We are constantly on the lookout for businesses that can create a product supply that keeps up with the expanding market demand, reaching target customers exponentially at declining marginal costs. Those startups will be able to grow faster and more profitably while maintaining sustainable growth. The founders of these scalable firms have keen minds and distinct visions for their development path to expand their startups at each stage from the very beginning. We are an early-stage startup investment fund, that needs many years of development together with startups to reach our goals. We believe in the founders we select to work with, in their fighting spirit, ability, and bravery to overcome any obstacles and grow in accordance with expectations. We will always fight to do our best to support the startup's development, and the results will be revealed in the coming time. We need startups that can thrive with a more sustainable and profitable business model and a clearer exit route than they have today, which is crucial in order to provide investors with more assurance about the potential of Vietnam's startup ecosystem. Previous Next
- FOCUS: Suy nghĩ về sự tập trung thực sự của nhà sáng lập startup
Xin chào các bạn! Hôm nay tôi có dịp được ngồi nói chuyện với một nhà sáng lập startup khiến tôi có nhiều suy nghĩ về sự tập trung cần có, một cách chiến lược và kỉ luật, cho thấy sự kiên định thực sự khi khởi sự startup. Nếu không có những điều này, các nhà sáng lập dễ bị rơi vào cái bẫy của “Hội chứng đối tượng hào nhoáng”, theo đuổi nhiều cơ hội cùng một lúc, khiến mọi thứ dễ bị “hời hợt”, thiếu chiều sâu, dễ thay đồi và cũng khó đạt được thành công lớn thực sự trong dài hạn. Tôi xin phép được chia sẻ một vài suy nghĩ của mình về điều này trong bài Daily Blog ngày hôm nay nhé! FOCUS: Suy nghĩ về sự tập trung thực sự của nhà sáng lập startup < Back FOCUS: Suy nghĩ về sự tập trung thực sự của nhà sáng lập startup Xin chào các bạn! Hôm nay tôi có dịp được ngồi nói chuyện với một nhà sáng lập startup khiến tôi có nhiều suy nghĩ về sự tập trung cần có, một cách chiến lược và kỉ luật, cho thấy sự kiên định thực sự khi khởi sự startup. Nếu không có những điều này, các nhà sáng lập dễ bị rơi vào cái bẫy của “Hội chứng đối tượng hào nhoáng”, theo đuổi nhiều cơ hội cùng một lúc, khiến mọi thứ dễ bị “hời hợt”, thiếu chiều sâu, dễ thay đồi và cũng khó đạt được thành công lớn thực sự trong dài hạn. Tôi xin phép được chia sẻ một vài suy nghĩ của mình về điều này trong bài Daily Blog ngày hôm nay nhé! Tôi đã từng chia sẻ trong bài viết trước đây của mình về tính Bền bỉ trong khởi nghiệp . Ở đó, tôi vô cùng đồng cảm với một chia sẻ sâu sắc, trong cuốn sách Why Startups Fail: A New Roadmap for Entrepreneurial Success của giáo sư Tom Eisenmann đến từ trường Harvard Business School. Đó là, nếu buộc phải lựa chọn một trong hai điều vô cùng quan trọng: giữa “con ngựa” (nghĩa là cơ hội trong thị trường mà startup đang nhắm đến) và “người cưỡi con ngựa” (nhà sáng lập), tôi sẽ ưu tiên lựa chọn vế sau. Ngày nay, chúng ta rất dễ dàng bị thu hút bởi những cám dỗ xung quanh, với những cơ hội chớp nhoáng. Như việc, chọn "con ngựa" khác nhìn có vẻ khoẻ hơn để cưỡi, chọn con đường tắt để đi, với hi vọng mình sẽ về đích nhanh hơn người khác, mà không biết rằng, thực sự việc cưỡi con ngựa đó có đi nhanh được hay không nằm phần lớn ở người cưỡi ngựa. Việc chúng ta chỉ chăm chăm chọn "con ngựa có vẻ tốt", thấy con bên cạnh tốt bóng bẩy hơn thì nhảy lên mà cưỡi, có thể cũng không biết rằng nó có thực sự tốt hay không tốt, chạy được đường dài hay không. Trên đường đi, liên tục thay đổi "con ngựa", "xoá đường cũ, vẽ đường mới" để đi lại, cuối cùng có thể bạn lại là người đến sau và thua cuộc. Những nhà sáng lập startup không thành công thường là nạn nhân của Hội chứng đối tượng hào nhoáng (shiny-object syndrome), là hội chứng xảy ra khi một việc gì đó không lập tức mang lại kết quả, họ sẽ nhảy sang thứ tiếp theo mà thu hút sự chú ý của họ lúc đó. Họ liên tục chuyển trọng tâm và ưu tiên của mình mỗi khi gặp khó khăn, do đó, họ không thể đạt được thành tựu dài hạn, lớn lao trong sự nghiệp startup của mình. Do đó hơn bao giờ hết, nhà sáng lập thực sự cần phải giữ cái đầu lạnh tránh để bị phân tâm bởi các cám dỗ xung quanh, biết rõ mục tiêu cuối cùng cần hướng đến của mình, và luôn giữ sự tập trung một cách chiến lược, hướng tới mục tiêu đó . Cụ thể, trên hành trình hướng đến mục tiêu, các nhà sáng lập cần tìm ra được đúng KSFs (Key Success Factors: Các nhân tố thành công chủ yếu) của startups vào đúng thời điểm và từ đó tập trung đạt được từng KSFs đó thông qua việc thực hiện hiệu quả các chu kì PDCA (Plan- Do- Check- Act Cycle) . Việc kiên trì thực thi nghiêm túc chu kì PDCA, lần lượt đạt được những " small-win " (chiến thắng nhỏ) trong những kế hoạch đã đề ra một cách rõ ràng và tập trung, với một tầm nhìn dài hạn bền vững, có thể sẽ đưa startup tới thành công lớn thực sự. Yeah, chúng ta cùng just keep fighting vì điều này nhé! Previous Next
- Bài toán Đồng sáng lập #2: Cách nuôi dưỡng mối quan hệ đồng sáng lập bền vững
Trong bài viết mở đầu chuỗi series về Bài toán Đồng sáng lập, tôi có chia sẻ về cách tiếp cận để chọn được đồng sáng lập phù hợp với startup. Tiếp nối bài viết trong series này, tôi muốn chia sẻ về nuôi dưỡng mối quan hệ đồng sáng lập tin tưởng bền vững cùng đưa công ty phát triển, để khiến sự lựa chọn đúng ban đầu, sẽ thực sự luôn đúng về sau. Bài toán Đồng sáng lập #2: Cách nuôi dưỡng mối quan hệ đồng sáng lập bền vững < Back Bài toán Đồng sáng lập #2: Cách nuôi dưỡng mối quan hệ đồng sáng lập bền vững Trong bài viết mở đầu chuỗi series về Bài toán Đồng sáng lập, tôi có chia sẻ về cách tiếp cận để chọn được đồng sáng lập phù hợp với startup. Tiếp nối bài viết trong series này, tôi muốn chia sẻ về nuôi dưỡng mối quan hệ đồng sáng lập tin tưởng bền vững cùng đưa công ty phát triển, để khiến sự lựa chọn đúng ban đầu, sẽ thực sự luôn đúng về sau. Trong mọi mối quan hệ thường thấy, là đều cần đến sự chăm sóc, duy trì và bồi dưỡng phát triển. Tôi muốn hỏi những đồng sáng lập startup - những người đang đọc bài viết này của tôi rằng: Có phải là đã rất lâu rồi bạn chưa có một buổi nói chuyện 1-on-1 với đồng sáng lập của mình? Nếu bạn vừa kết thúc công việc ra khỏi công ty thì bắt gặp đồng sáng lập của mình, bạn có đi tới chào hỏi hay là sẽ thay đổi hướng đi của mình để tránh họ? Bạn có đang hạn chế sự tương tác, giao tiếp ở mức tối thiểu cần thiết dành cho đồng sáng lập của mình không? Nếu các câu trả lời là Có, thì có thể bạn đang có mối quan hệ không được lành mạnh, rất “nhạy cảm" với bất kỳ mâu thuẫn hay xung đột nào giữa các đồng sáng lập. Do đó, các đồng sáng lập cần ưu tiên dành thêm thời gian với những đồng sáng lập khác, thường xuyên đi ăn hay đi uống, tương tác trực tiếp để duy trì mối quan hệ gắn bó với nhau. Luôn cởi mở, lắng nghe và tôn trọng ý kiến của đối phương đồng thời cố gắng luôn minh bạch chia sẻ thông tin kịp thời bằng sự giao tiếp hiệu quả. Nếu có đồng sáng lập nào không đồng ý về điều gì đó, thì đừng rời khỏi phòng họp với họ cho đến khi mọi thứ trở nên rõ ràng, với những giải pháp thuyết phục và hành động cụ thể tiếp theo. Nếu thời gian trong tuần quá bận rộn không đủ có những sự tương tác và cuộc đối thoại hiệu quả với nhau, thì các đồng sáng lập có thể hẹn nhau cuối tuần tham gia các hoạt động thể thao chung như đi bơi, chạy bộ, leo núi… Trong bài chia sẻ vô cùng tuyệt vời của Brian Chesky - Co-founder CEO Airbnb, tại trường Stanford vừa qua , đã khiến tôi vô cùng ấn tượng đặc biệt khi anh chia sẻ về cách anh và 2 đồng sáng lập của mình nuôi dưỡng mối quan hệ bền vững hơn thập kỉ xây dựng Airbnb. Đó là từ những năm 2009, các đồng sáng lập đã hẹn với nhau rằng, vào Chủ nhật mỗi tuần, dù họ có bận tới đâu, họ đều sẽ có buổi gặp mặt với nhau. Vì họ tin nằng, mối quan hệ đồng sáng lập của mình chỉ có thể bền lâu, thì cần dựa trên sự liên kết và giao tiếp liên tục. Và giữa họ cũng có một nguyên tắc là, cho dù họ có tranh luận với nhau mỗi này về các quyết định quan trọng trong công ty, thì “Winning in an argument is never important than preserving the relationship” (Chiến thắng trong một cuộc tranh luận không bao giờ quan trọng hơn việc giữ gìn mối quan hệ). Vì họ tin rằng việc một mình chiến thắng trong tranh luận không bao giờ có thể cùng thắng để đi xa được. Bên cạnh đó, trên thực tế các đồng sáng lập cũng cần dành thời gian trước đó để cùng thiết lập các chu trình ra quyết định hiệu quả trong các tranh luận ra quyết định quan trọng giữa họ càng sớm càng tốt. Các đồng sáng lập cần viết rõ những chu trình đó ra và đảm bảo rằng khi vấn đề xuất hiện, bạn có thể nhanh chóng và hiệu quả sử dụng “sách hướng dẫn đó” để giải quyết vấn đề dựa trên sự tôn trọng và đồng thuận trước đó của nhau. Anh Võ Hoàng Nam - Đồng sáng lập & CTO của Fundiin, có chia sẻ với tôi về cách anh và anh Nguyễn Ảnh Cường - Đồng sáng lập & CEO của mình, xây dựng “playbook” với những chu trình xử lý bài bản theo từng bước khi có vấn đề xuất hiện như sau: Khi có một vấn đề cần được đưa ra để thảo luận, cả hai anh - anh Cường và anh Nam sẽ luôn cần giải thích quan điểm của mình tại sao cần thực hiện hay không cần thực hiện điều đó. Sau khi đã chia sẻ để giúp đối phương hiểu vấn đề, thì việc tiếp theo sẽ là những câu hỏi phản biện và những góc nhìn khác nhau của mỗi anh, được đặt ra để trả lời xem thật sự đã thoả mãn cho bản chất của việc đó chưa? Thậm chí khi cần thiết, sẽ cùng đưa ra nhiều hướng thay thế khác nhau, để thảo luận tìm ra cách tốt hơn cả. Nếu một trong hai người giải thích và trả lời, thuyết phục được đối phương thì cả hai sẽ đồng thuận và cùng thực hiện. Còn nếu một trong hai vẫn chưa thoả mãn và đồng ý với một hướng đề xuất, thì hai anh sẽ hướng tới việc là cần ưu tiên giải quyết vấn đề đó, bằng việc khám phá theo nhiều cách khác nhau. Hai anh sẽ đồng thuận là thực hiện thử các cách khác nhau được cho là khả thi, để thực sự kiểm chứng xem cách nào là hiệu quả hơn cả. Rồi cả hai sẽ nhanh chóng bắt tay vào thực hiện với mục tiêu chung cuối cùng, là đem lại kết quả tốt nhất để giải quyết vấn đề đó. “Điểm mấu chốt ở đây tôi gọi là hệ quy chiếu. Có nghĩa mỗi người sẽ có 1 hệ quy chiếu nhìn nhận riêng. Nếu 1 trong 2 có góc nhìn khác nhau về một vấn đề thì sẽ cố gắng tìm hệ quy chiếu chung chính là bản chất của vấn đề đó, để cả hai hiểu rõ và đồng thuận” - Võ Hoàng Nam, Đồng sáng lập & CTO của Fundiin Trên đây là một vài chia sẻ của tôi về bài toán vô cùng quan trọng trong việc nuôi dưỡng mối quan hệ tin tưởng, tôn trọng bền vững giữa các đồng sáng lập tại bất kì startup nào. “Mỗi cây mỗi hoa, mỗi startup mỗi cảnh”, vì đó mỗi startup lại đối diện với những thách thức mang tên đồng sáng lập rất khác nhau. Sẽ không có một cách cụ thể nào có thể áp dụng hết cho mọi startup được, nhưng sẽ có những nguyên tắc chung để nuôi dưỡng mối quan hệ này. Đó là dựa trên sự giao tiếp liên tục, nuôi dưỡng sự tin tưởng, minh bạch và tôn trọng lẫn nhau. Hi vọng các đồng sáng lập sẽ luôn “Keep fighting!” vì những điều quan trọng này nhé!!! Previous Next
- Rakuten: Suy nghĩ về 3 chiến lược để thắng của công ty EC hàng đầu Nhật Bản
Xin chào các bạn! Trong chuyến công tác Nhật Bản vừa qua, tôi có dịp được tiếp xúc với nhiều dịch vụ, cơ sở kinh doanh của một công ty lớn đi lên từ EC, cạnh tranh sòng phẳng với ông lớn Amazon trong cuộc chiến EC khốc liệt ngay tại sân nhà. Đó là Rakuten, công ty đã tạo cho tôi nhiều cảm hứng để tìm hiểu sâu về bí quyết - là các chiến lược khác biệt để thắng của công ty này ngay từ những ngày đầu tiên tới nay. Tôi tin rằng, những bài học này có giá trị tham khảo rất lớn cho các startup Việt, trong bối cảnh khó khăn tiếp cận dòng vốn bên ngoài như hiện nay! Do đó, tôi xin phép được chia sẻ những bài học của mình trong bài Daily Blog của mình ngày hôm nay nhé! Rakuten: Suy nghĩ về 3 chiến lược để thắng của công ty EC hàng đầu Nhật Bản < Back Rakuten: Suy nghĩ về 3 chiến lược để thắng của công ty EC hàng đầu Nhật Bản Xin chào các bạn! Trong chuyến công tác Nhật Bản vừa qua, tôi có dịp được tiếp xúc với nhiều dịch vụ, cơ sở kinh doanh của một công ty lớn đi lên từ EC, cạnh tranh sòng phẳng với ông lớn Amazon trong cuộc chiến EC khốc liệt ngay tại sân nhà. Đó là Rakuten, công ty đã tạo cho tôi nhiều cảm hứng để tìm hiểu sâu về bí quyết - là các chiến lược khác biệt để thắng của công ty này ngay từ những ngày đầu tiên tới nay. Tôi tin rằng, những bài học này có giá trị tham khảo rất lớn cho các startup Việt, trong bối cảnh khó khăn tiếp cận dòng vốn bên ngoài như hiện nay! Do đó, tôi xin phép được chia sẻ những bài học của mình trong bài Daily Blog của mình ngày hôm nay nhé! Rakuten được bắt đầu từ năm 1997, bởi nhà sáng lập Hiroshi Mikitani, với một bản kế hoạch kinh doanh vô cùng đơn giản. Đó là hỗ trợ người bán (merchant) ở quy mô vừa và nhỏ mở một cửa hàng online bán hàng trên nền tảng Rakuten. Khi đó, mọi thứ được bắt đầu chỉ với 6 nhân viên, và 13 người bán, cùng với 200,000 USD tiền vốn khởi nghiệp của nhà sáng lập. Tới nay, sau 25 năm, Rakuten đã trở thành một trong những tập đoàn hàng đầu tại Nhật. Chỉ tính riêng năm 2022, tổng giá trị giao dịch trên nền tảng Rakuten đạt 251.6 tỉ USD, doanh thu đạt được 14.3 tỉ USD, giá trị vốn hoá tính tại thời điểm ngày 4/5/2023, đạt được khoảng 8 tỉ USD (tính theo tỉ giá JYP-USD theo ngày từ 1.07 triệu tỉ Yên). Đã có rất nhiều bài viết phân tích về lý do thành công của Rakuten, tuy tiên, theo góc nhìn của tôi, có 3 chìa khoá quan trọng nhất giúp Rakuten thành công, đều là 3 chiến lược thể thắng từ những ngày đầu của công ty này. Thứ nhất và quan trọng nhất, là công ty đã tập trung xây dựng Cashflow System (hệ thống dòng tiền) tốt cho Rakuten từ những ngày đầu tiên. Theo chia sẻ của nhà sáng lập Mikitani trong buổi trò chuyện tại YC Startup School cùng với Sam Altman , đặt trong bối cảnh hệ sinh thái khởi nghiệp khi đó tại Nhật, anh đã biết rằng Rakuten khó có thể gọi được nhiều vốn cần thiết để đưa công ty phát triển từ VC. Nên anh đã chọn không gọi vốn từ VC, mà thay vào đó tìm cách bắt buộc phải xây dựng Cashflow System (hệ thống dòng tiền) tốt cho Rakuten từ những ngày đầu tiên. Rakuten không cố gắng sao chép mô hình kinh doanh thành công của Amazon tại Mỹ, mà thay vào đó, họ tìm hướng đi khác biệt để xây dựng Cashflow System cho mình. Ban đầu, Rakuten không đầu tư chức năng nhà kho, không cố bán hàng để cạnh tranh với chính khách hàng của mình, họ chỉ tập trung vào việc hỗ trợ người bán, mở cửa hàng trên Rakuten một cách hiệu quả và bán thật tốt trên đó. Để làm được như vậy, về mặt tổ chức vận hành, Rakuten có đội ngũ tư vấn viên (EC consultant), chuyên hỗ trợ các chủ cửa hàng thành công nhất với Rakuten, từ việc mở cửa hàng trực tuyến, cách “trang trí” cửa hàng, cách tăng doanh thu. Tư vấn viên cũng sẽ được nhận thêm hoa hồng thưởng từ nền tảng khi cửa hàng có thể bán được sản phẩm tốt hơn trên Rakuten. Đây là cơ chế Win-Win-Win cho cả chủ cửa hàng, tư vấn viên, và Rakuten. Nhìn từ thời điểm những năm 1997, cách làm này của Rakuten có thể nói là rất thông minh. Khi đó, nếu như người bán để mở được cửa hàng trực tuyến trên các nền tảng khác, phải trả phí rất cao, khoảng 3 triệu Yên một năm, thì Rakuten chỉ thu phí cố định từ khách hàng với 50 nghìn Yên trên mỗi tháng (tương đương với 500$ theo tỉ giá đồng Yên-USD khi đó). Với những giá trị lớn và khác biệt mà Rakuten mang lại cho chủ cửa hàng từ những ngày đầu kể trên, Rakuten đã có được một “position” lợi thế rất tốt, để tự tin yêu cầu chủ cửa hàng trả trước 6 tháng cùng một lúc. Đây chính là cách Rakuten xây dựng được dòng tiền dương (Positive Cashflow) cho doanh nghiệp chỉ trong 6 tháng đầu ra mắt thị trường. Không vội vàng theo đuổi chiến lược tăng trưởng top-line, có được người bán bằng mọi giá, hoặc thu hút người bán không đủ nhiệt tình dùng nền tảng, thay vào đó, Rakuten rất kiên nhẫn trong 3 năm đầu, tập trung vào những người bán tốt hiểu được giá trị mang lại của Rakuten, từ dòng tiền dương có được đó, Rakuten liên tiếp hoàn thiện cải tiến sản phẩm, giúp người bán mở cửa hàng và bán được tốt nhất trên nền tảng của mình. Chiến lược để thắng thứ 2 của Rakuten, đó là giữ chân khách hàng mua sắm bằng chương trình Rakuten Super Points . Đây là chương trình Royalty được Rakuten bắt đầu triển khai từ những năm 2002. Mặc dù hiện nay chúng ta có thể tìm thấy rất nhiều nền tảng sử dụng chương trình Royalty của mình, nhưng việc Rakuten sáng tạo ra và triển khai chương trình này ở thời đầu những năm 2000 có lẽ cũng được gọi là một bước đi đột phá và thông minh. Chương trình cho phép khách hàng mua hàng, có thể kiếm được điểm thưởng, và sử dụng điểm đó để mua sắm các sản phẩm dịch vụ trong hệ sinh thái của Rakuten. Tính tới nay, đây là chương trình Royalty rất phổ biến tại Nhật Bản, với hơn 68% người Nhật đang sử dụng điểm tích luỹ từ chương trình này. Tính riêng năm 2021, Rakuten đã phát hành ra 530 tỉ point cho khách hàng của mình, với giá trị tương đương với 4.6 tỉ USD, và trên thực tế khách hàng đã sử dụng hơn 90% những điểm này cho hoạt động mua sắm tiếp theo của mình trong hệ sinh thái của Rakuten. Cuối cùng, chiến lược để thắng của Rakuten thứ 3 là xây dựng hệ sinh thái phong phú đa dạng dịch vụ bổ trợ, thông qua chiến lược tích cực đi M&A. Có thể nói là tiền đề cho hoạt động M&A, là vào năm 2000, Rakuten đã thực hiện IPO chiến lược trên sàn OTC nơi các cổ phiếu được phát hành nhưng chưa được niêm yết tại các sàn giao dịch chứng khoán chính thức. Nói đây là quyết định mang tính chiến lược vì thông qua việc IPO này, đã giúp Rakuten tăng cường được uy tín và thương hiệu của mình, để từ đó triển khai hàng loạt các hoạt động M&A, làm giàu “rich” cho hệ sinh thái của mình. Cụ thể, là họ đã mua lại công ty thẻ tín dụng, công ty dịch vụ du lịch, ngân hàng,… để hoàn thiện toàn bộ hệ sinh thái của mình với đa dạng các dịch bụ bổ trợ đi từ EC, theo “ Vision of the Rakuten Ecosystem” - tầm nhìn được đề ra từ năm 2006 của Rakuten như dưới đây. Tính tới quý Q4 năm 2022, hệ sinh thái này đã giúp Rakuten có được 39 triệu MAU (Monthly Active User - khách hàng sử dụng thường xuyên mỗi tháng), và 75.6% kháng hàng Cross-use sử dụng hơn 2 dịch vụ nằm trong hệ sinh thái của Rakuten. Trên đây là những chia sẻ góc nhìn của tôi về 3 chiến lược để thắng quan trọng của Rakuten từ những ngày đầu, khi gặp giới hạn về tiếp cận dòng vốn bên ngoài. Nhờ những chiến lược thông minh, sắc sảo mà cuối cùng, vào năm 2013 - đúng sau 16 năm thành lập, Rakuten đã có thể chiếm lĩnh thị trường với dòng tiền tốt, khách hàng trung thành và hệ sinh thái đa dạng, để từ đó cổ phiếu của Rakuten đã có thể được niêm yết chính thức trên sàn Tokyo Stock Exchange. Đây lại tiếp tục là bàn đạp nâng tầm Rakuten lên một mốc mới - là mở rộng thị trường mạnh mẽ ra ngước ngoài như chúng ta thấy ngày nay. Mọi người hay nói, cái khó thường bó cái khôn ư? Tôi thì tin là, cái khó mới ló cái khôn!, sẽ là luôn đúng dành cho những nhà sáng lập bản lĩnh với chiến lược thực thi sắc sảo. Bạn nghĩ sao? Yeah, chúng ta cùng keep fighting nhé! Previous Next
- CafeBiz: Case study BuyMed - Dùng đội sales “chạy bằng cơm” gõ cửa từng nhà thuốc nhỏ, sau 3 năm thu hút 12.000 đơn vị, tham vọng thành “Amazon ngành dược”
BuyMed cũng đã mất 1.5 năm để tìm thấy PMF trên tập người dùng Early Adopter và gần 3 năm kể từ ngày thành lập, để tìm thấy PMF trên tập người dùng Early Majority. Qua hành trình tìm thấy và tiếp tục đi tìm PMF của BuyMed, tôi hiểu được một điều rằng: Cả nhà sáng lập startup và nhà đầu tư không nên vội vã đẩy tăng trưởng bằng mọi giá, để có được nhiều người dùng ban đầu, mà bỏ qua việc đạt được PMF. P/s: Xin cám ơn quý báo CafeBiz đã đăng lại bài blog của tôi chia sẻ về hành trình đi tìm PMF của BuyMed. Nhân dịp tuần này tôi nhận được nhiều cầu hỏi liên quan tới BuyMed và vòng gọi vốn mới nhất, tôi xin phép được chia sẻ lại bài viết tâm huyết này của tôi ở đây nhé! CafeBiz: Case study BuyMed - Dùng đội sales “chạy bằng cơm” gõ cửa từng nhà thuốc nhỏ, sau 3 năm thu hút 12.000 đơn vị, tham vọng thành “Amazon ngành dược” < Back CafeBiz: Case study BuyMed - Dùng đội sales “chạy bằng cơm” gõ cửa từng nhà thuốc nhỏ, sau 3 năm thu hút 12.000 đơn vị, tham vọng thành “Amazon ngành dược” Previous Next
- Vietnam Innovators: Đi tìm và hỗ trợ “hạt giống” tiềm năng phát triển
Vừa qua tôi có cơ hội được ngồi với anh Châu Lê - Founder & CEO của Bamboo Artists Agency, người từng gắn bó 4 năm làm CEO tại M-TP Entertainment. Là nhà đầu tư startup ở giai đoạn sớm, tôi tìm thấy điểm chung giữa tôi và anh trong nhiệm vụ quan trọng của mình. Đó là, cần lựa chọn được “hạt giống” - là người nghệ sĩ, nhà sáng lập startup - những nhân tố tiềm năng phát triển vượt bậc. Đó là, cần tạo ra hệ sinh thái cung cấp những nguồn lực cần thiết để mở ra cơ hội phát triển cho “hạt giống” đó. Đó là, cần không ngừng hỗ trợ cổ vũ “hạt giống” đó tập trung và kỉ luật theo đuổi mục tiêu lớn của mình. Đây đều là những nhiệm vụ cần được thực hiện một cách quyết liệt, nhẫn nại và bền bỉ trong một tầm nhìn dài hạn.Vietnam Innovators: Đi tìm và hỗ trợ “hạt giống” tiềm năng phát triển < Back Vietnam Innovators: Đi tìm và hỗ trợ “hạt giống” tiềm năng phát triển Xin chào các bạn! Nếu được trò chuyện với người đã trực tiếp hỗ trợ nghệ sĩ top 1 ở Việt Nam như Sơn Tùng MTP thì các bạn sẽ đặt những câu hỏi gì? Vừa qua tôi có cơ hội được ngồi với anh Châu Lê - Founder & CEO của Bamboo Artists Agency, người từng gắn bó 4 năm làm CEO tại M-TP Entertainment và đạt được nhiều thành tựu đáng chú ý trong việc phát triển tên tuổi của Sơn Tùng M-TP. Là nhà đầu tư startup ở giai đoạn sớm, tôi tìm thấy điểm chung giữa tôi và anh trong nhiệm vụ quan trọng của mình. Đó là, cần nhận biết và lựa chọn được “hạt giống” - là người nghệ sĩ, nhà sáng lập startup - những nhân tố tiềm năng, có tầm nhìn và có tài năng phát triển vượt bậc. Đó là, cần tạo ra hệ sinh thái cung cấp những nguồn lực cần thiết để mở ra những cơ hội phát triển cho “hạt giống” đó. Đó là, cần không ngừng hỗ trợ cổ vũ những “hạt giống” đó tập trung và kỉ luật theo đuổi mục tiêu lớn của mình. Đây đều là những nhiệm vụ cần được thực hiện một cách quyết liệt, nhẫn nại và bền bỉ trong một tầm nhìn dài hạn theo đúng tinh thần “cây tre” và “keep fighting”! Xin mời mọi người đón xem trên Youtube và nghe podcast tại Spotify ở đây nhé! Xin cám ơn rất nhiều và cùng just keep fighting nhé 💪!! Previous Next
- Bài toán xây dựng MOAT #4: Suy nghĩ về “SPEED as a MOAT” ở startup giai đoạn sớm
Đến hẹn lại lên, tiếp nối những chuỗi suy nghĩ đau đáu của tôi về những điều quan trọng giúp startup đặt được những viên gạch đầu tiên để xây dựng MOAT cho mình, hôm nay tôi muốn chia sẻ về vũ khí mang tên SPEED - tốc độ dành cho startup ở giai đoạn sớm. Tình cờ, tôi đã từng có dịp chia sẻ về đề tài này trong bài Daily Blog trước đây: Làm thế nào để Speed là lợi thế cạnh tranh thực sự của Startup? . Do đó, tôi xin phép được chia sẻ thêm về đề tài này, gói ghém một vài chiêm nghiệm của mình về “SPEED as a MOAT” dành cho startup ở giai đoạn sớm trong bài Daily Blog ngày hôm nay nhé! Bài toán xây dựng MOAT #4: Suy nghĩ về “SPEED as a MOAT” ở startup giai đoạn sớm < Back Bài toán xây dựng MOAT #4: Suy nghĩ về “SPEED as a MOAT” ở startup giai đoạn sớm Đến hẹn lại lên, tiếp nối những chuỗi suy nghĩ đau đáu của tôi về những điều quan trọng giúp startup đặt được những viên gạch đầu tiên để xây dựng MOAT cho mình, hôm nay tôi muốn chia sẻ về vũ khí mang tên SPEED - tốc độ dành cho startup ở giai đoạn sớm. Tình cờ, tôi đã từng có dịp chia sẻ về đề tài này trong bài Daily Blog trước đây: Làm thế nào để Speed là lợi thế cạnh tranh thực sự của Startup? . Do đó, tôi xin phép được chia sẻ thêm về đề tài này, gói ghém một vài chiêm nghiệm của mình về “SPEED as a MOAT” dành cho startup ở giai đoạn sớm trong bài Daily Blog ngày hôm nay nhé! Tôi tin rằng các nhà sáng lập đều mang trong mình rất nhiều những “cơn đau đầu” với những chuỗi ngày căng thẳng cao độ khi bắt đầu điều hành startup. Trong đó, có lẽ áp lực về thời gian và nguồn lực luôn là “nỗi đau” thường trực nhất. Không ít lần tôi được lắng nghe nỗi niềm của các nhà sáng lập về việc chậm tiến độ dự án khiến đội vốn, chậm ra mắt sản phẩm, chậm chân trong việc có được một khách hàng tiềm năng nào đó để vào tay đối thủ… Thực sự, việc “nhanh hơn” một chút thôi không chỉ làm “giảm đau” cho những vấn đề trên, mà còn mang lại rất nhiều lợi ích, tạo ra bánh đà quay vòng tích cực cho startup phát triển. Cụ thể, việc startup xây dựng sản phẩm và triển khai đưa sản phẩm ra mắt thị trường mục tiêu nhanh chóng, giúp startup có thể đưa sản phẩm tới đúng tay khách hàng mục tiêu sớm hơn, nhận được feedback sớm hơn để liên tục học hỏi - sửa sai, và hoàn thiện sản phẩm tốt hơn nữa. Từ đó, startup có thể bắt đầu tạo ra được kết quả kinh doanh, xây dựng được vị thế tiên phong của mình. Điều này tạo đà cho startup duy trì được tinh thần đội ngũ tốt để tạo ra nhiều small wins hơn nữa, thúc đẩy startup thu hút được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư hơn, giúp startup gọi được vốn với mức giá và điều kiện đầu tư tốt hơn. Từ đó startup tiếp tục có nhiều nguồn lực để tuyển dụng được đội ngũ mạnh hơn, để tập trung vào phát triển sản phẩm và thị trường tốt hơn nữa. Đây tiếp tục lại là bàn đạp giúp startup liên tục đạt được nhiều sự đột phá phát triển sau đó hơn nữa. Có thể nói đây chính là những tác động tích cực từ Speed mang lại, trong việc làm quay vòng đều đặn cho bánh đà startup và theo thời gian sẽ giúp startup kéo dài khoảng cách cạnh tranh giữa mình và đối thủ trên thị trường. Trong bài viết Làm thế nào để Speed là lợi thế cạnh tranh thực sự của Startup? , tôi có chia sẻ về cách tiếp cận cơ bản tạo ra lợi thế tốc độ này cho startup. Cụ thể là, khi chúng ta suy nghĩ về vận hành startup nói chung, về nguyên lý tất cả đều chỉ thu gọn đơn giản lại bằng hai hoạt động: Ra quyết định và Thực thi quyết định hiệu quả. Đầu tiên, với startup, đặc biệt là ở giai đoạn sớm, buộc phải ra rất nhiều quyết định trong điều kiện không hoàn hảo với vô vàn biến số và thiếu thông tin chắc chắn. Chính vì thế, việc xác định thời điểm ra quyết định hiệu quả, sẽ giúp các nhà sáng lập tối ưu thời gian và chất lượng ra quyết định và từ đó là giảm rủi ro phải cân nhắc lại quyết định của mình. Tôi thường tìm thấy một điểm chung nhất quán ở các nhà sáng lập thông minh và làm việc hiệu quả là khi đứng trước bất kỳ một yêu cầu ra quyết định nào, họ sẽ luôn bắt đầu bằng việc ước tính thời gian và nỗ lực cần thiết cho việc ra quyết định đó. Cụ thể là, họ sẽ cần ai cung cấp thông tin gì, và tới khi nào thì có thể ra quyết định. Tiếp theo, đó là thực thi quyết định đã được đưa ra, luôn cần phải sắc bén, nhanh chóng hiệu quả. Là nhà sáng lập startup, có lẽ các bạn cũng sẽ nhận ra là có rất nhiều việc có thể hoàn thành sớm hơn, trong hôm nay hoặc muộn nhất trong tuần này, thay vì phải để tới tận tuần sau hay tháng sau. Do đó, việc đặt câu hỏi “Tại sao chúng ta không thể hoàn thành nhanh hơn?” trước mọi hành động thực thi của tổ chức, là điều vô cùng quan trọng để thách thức mọi người trong trong team cùng xây dựng thói quen và văn hoá làm việc nhanh chóng, hiệu suất cao trong startup. Trên đây là một vài suy nghĩ của tôi về vai trò quan trọng của Speed trong việc xây dựng lợi thế MOAT cho startup theo thời gian, khi hoạt động ra quyết định và thực thi quyết định đó được diễn ra nhanh chóng với hiệu suất cao. Tôi tin rằng, khi mọi thứ khác là bằng nhau, thì các công ty nhanh hơn cả trong mọi thị trường thường có lợi thế để thắng. Đặc biệt hơn nữa, với startup càng ở giai đoạn sớm, khi nguồn lực còn nhiều hạn chế, và cơ cấu hoạt động tổ chức còn tinh giản thì lại càng phải mài sắc “vũ khí” mang tên “Tốc độ” này, để có thể bứt phá đón lấy cơ hội phát triển cho mình. Yeah, chúng ta cùng nhau Keep fighting hiện thực hoá “SPEED as a MOAT” tại startup của mình nhé!! Previous Next
- Suy nghĩ về sự tuyệt vọng của nhà sáng lập startup
Nhà sáng lập ơi, khi bạn chọn trở thành nhà sáng lập startup, là bạn đã chọn con đường không giống nhiều người bình thường, đó là con đường mặc định sẽ có nhiều gian nan, chông chênh, rủi ro. Đây là con đường chỉ dành cho người bản lĩnh. Trên con đường này, nhiều lúc tưởng chừng như chúng ta chỉ thấy ngõ cụt, không thấy đường đi tiếp, nhiều người muốn dừng lại bỏ cuộc. Nhưng chỉ cần bạn còn niềm tin mạnh mẽ, đặc biệt khi bạn còn đồng đội tin tưởng ở mình, bạn sẽ tìm thấy con đường đi tiếp theo. Câu nói “Where there is a will, where there is a way” luôn là phương châm sống của tôi tới nay. Yeah, chúng ta cùng keep fighting nhé!! Suy nghĩ về sự tuyệt vọng của nhà sáng lập startup < Back Suy nghĩ về sự tuyệt vọng của nhà sáng lập startup Vừa qua tôi được lắng nghe chia sẻ về sự tuyệt vọng từ một nhà sáng lập startup, trong một buổi họp với các anh chị em trong cộng đồng startup tại Việt Nam. Tại đây, nhà sáng lập này đã cho chúng tôi xem một email được gửi từ nhân viên của mình làm việc trong công ty. Trong bức thư đề cập tới nội dung xin làm việc tại nhà. Với lý do rất buồn là người nhân viên đó đã lâu chưa được nhận lương, nhưng anh đó vẫn muốn gắn bó với công ty và với nhà sáng lập của mình, nên anh vẫn muốn ở lại làm việc, nhưng mà là làm việc ở nhà để tiết kiệm chi phí đi lại. Thực sự, khi cùng đọc bức thư đó, tôi có thể cảm nhận được nỗi đau, sự chua sót cùng với áp lực của nhà sáng lập startup đó. Có lẽ đây là câu chuyện không phải của riêng ai, có thể là của rất rất nhiều nhà sáng lập ngoài kia, những người đang phải vật lộn với những áp lực dòng tiền không tưởng trong bối cảnh khó khăn của hoạt động gọi vốn và nền kinh tế nói chung như hiện nay. Tôi đã từng viết về đề tài lột xác của bản thân xuất phát từ những khoảnh khắc bất lực, tuyệt vọng của mình. Khoảnh khắc tuyệt vọng này, nó vô cùng đau đớn, tưởng chừng như cùng đường, không còn sự lựa chọn nào là phải từ bỏ. Nhưng thật ra vẫn còn sự lựa chọn thứ hai nữa, đó là bằng mọi cách bứt phá vươn lên hoàn cảnh cùng đường đó. Tôi thì đã chọn bứt phá, lột xác. Do đó, tôi luôn có niềm tin rằng mạnh mẽ rằng, tuyệt vọng, cùng đường tới mấy miễn là ta không hết hi vọng, ta vẫn sẽ tạo ra được con đường cho mình bằng việc “phá kén”, để bứt phá khỏi khó khăn, chuyển mình theo hướng tích cực hơn. Tôi luôn có sự tôn trọng và ngưỡng mộ đặc biệt với các nhà sáng lập startup là những người thực sự dấn thân, dám chịu rủi ro lớn, sống có lý tưởng và tầm nhìn cùng với mục đích tốt đẹp. Ở họ luôn có tinh thần chiến đấu “keep fighting”, tinh thần vượt khó AQ , không dễ dàng dừng lại hoặc từ bỏ. Khi mà bản thân luôn họ phải đối mặt với hết khó khăn này đến khó khăn khác, mà cái sau sau luôn lớn hơn cái trước như vậy, không bao giờ hết. Nếu là một người bình thường thì có thể rất dễ gục ngã từ bỏ, nhưng chỉ có những người dũng cảm, được tôi luyện bản lĩnh vẫn cố gắng mạnh mẽ vượt qua. Tôi luôn muốn được đầu tư và đồng hành với những người như vậy. Nhà sáng lập ơi, khi bạn chọn trở thành nhà sáng lập startup, là bạn đã chọn con đường không giống nhiều người bình thường, đó là con đường mặc định sẽ có nhiều gian nan, chông chênh, rủi ro. Đây là con đường chỉ dành cho người bản lĩnh. Trên con đường này, nhiều lúc tưởng chừng như chúng ta chỉ thấy ngõ cụt, không thấy đường đi tiếp, nhiều người muốn dừng lại bỏ cuộc. Nhưng chỉ cần bạn còn niềm tin mạnh mẽ, đặc biệt khi bạn còn đồng đội tin tưởng ở mình, bạn sẽ tìm thấy con đường đi tiếp theo. Câu nói “Where there is a will, where there is a way” luôn là phương châm sống của tôi tới nay. Yeah, chúng ta cùng keep fighting nhé!! Previous Next
- Lời tâm sự gửi gắm về hành trình làm nghề VC của tôi
Xin chào các bạn! Vừa qua, tôi được bạn của mình chia sẻ những lời nhận xét về tôi tại quỹ Genesia Ventures trên trang TechinAsia. Điều đầu tiên khi tôi đọc được những dòng này thực sự tôi thấy khá sốc. Tôi không thể nhận ra chính bản thân được nhắc tới những dòng nhận xét đó. Hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam còn rất nhỏ bé, chắc chắn không phải là cuộc chơi zero-sum game, người được kẻ mất nên cần triệt hạ nhau, mà chúng ta cần những con người có tâm và có tầm cùng nhau thúc đẩy sự phát triển. Nhân dịp đọc được những đoạn review đó, tôi có đôi lời tâm sự muốn được chia sẻ tới các bạn quan tâm, trong bài viết này. Lời tâm sự gửi gắm về hành trình làm nghề VC của tôi < Back Lời tâm sự gửi gắm về hành trình làm nghề VC của tôi Xin chào các bạn! Vừa qua, tôi được bạn của mình chia sẻ những lời nhận xét về tôi tại quỹ Genesia Ventures trên trang TechinAsia. Điều đầu tiên khi tôi đọc được những dòng này thực sự tôi thấy khá sốc. Tôi không thể nhận ra chính bản thân được nhắc tới những dòng nhận xét đó. Hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam còn rất nhỏ bé, chắc chắn không phải là cuộc chơi zero-sum game, người được kẻ mất nên cần triệt hạ nhau, mà chúng ta cần những con người có tâm và có tầm cùng nhau thúc đẩy sự phát triển. Nhân dịp đọc được những đoạn review đó, tôi có đôi lời tâm sự muốn được chia sẻ tới các bạn quan tâm, trong bài viết này. Tôi nhận ra những dòng review dưới đây, vào ngày 11/5/2024. Đầu tiên, tôi muốn gửi lời xin lỗi tới người review đó, dù là với mục đích tốt hay xấu khi viết những dòng nhận xét này về tôi, vì đã khiến bạn phải hao tâm, mang năng lượng tiêu cực, khiến bạn phải ghét, thậm chí là hận thù tôi tới mức nào để viết ra những dòng này. Đồng thời, tôi cũng xin được cám ơn bạn, vì những dòng nhận xét này của bạn, khiến tôi phải ngồi suy nghĩ nghiêm túc, kiểm điểm lại bản thân mình, đã làm gì, có lỗi với ai, để mình hoàn thiện bản thân hơn nữa. Như tôi đã từng chia sẻ về lý do làm nghề VC , cũng như Core Values , Giá trị mình muốn đóng góp trong nghề VC này , nên hơn bao giờ hết, tôi trân trọng cơ hội được làm nghề VC, tôi hiểu sâu sắc được việc mình phải làm đúng, có đạo đức, kính trọng nghề và mọi người, không ngừng học hỏi phát triển, để đi được đường dài, chạy bền được với nghề ngày. Dựa trên những dòng nhận xét này, hãy cho phép tôi được chiêm nghiệm, nhìn nhận lại mình dưới đây nhé! Như đã từng chia sẻ trong một bài blog trước đây, thực sự tôi chưa bao giờ nghĩ mình một founder thực thụ, đã vận hành doanh nghiệp phát triển được trong vài năm cả. Tôi chỉ dấn thân với startup từ khi là sinh viên năm 3 khoa kinh tế trường ĐH Osaka, Nhật Bản. Khi đó, tôi được bắt đầu truyền cảm hứng mạnh mẽ từ trong lớp học khởi tạo kinh doanh tại giảng đường Đại học. Ý tưởng kinh doanh của tôi được nhen nhóm, cùng với sự ủng hộ hỗ trợ của doanh nghiệp địa phương tại Osaka, tôi đã bắt đầu dự án startup của mình. Tuy nhiên, do gặp nhiều hạn chế về năng lực xây dựng startup của mình, tôi đã dừng lại dự án không lâu sau đó. Những trải nghiệm với startup chỉ là một điểm xuất phát nhỏ, kết nối tôi với nghề đầu tư khởi nghiệp hiện nay. Dù là nhỏ bé, nhưng nó đủ để tôi hiểu, thông cảm và san sẻ được những khó khăn luôn thường trực, nhiều lúc là bế tắc của các nhà sáng lập, đủ để tôi nuôi dưỡng động lực mạnh mẽ với nghề này với mong muốn là hỗ trợ các nhà sáng lập hết mình, giúp họ thành công với khởi nghiệp thực sự. Tôi hiểu được xuất phát điểm khiêm tốn của bản thân mình như vậy, nên chắc chắn tôi không thể và tuyệt nhiên không nên hành xử tỏ ra là biết hết mọi thứ cả trước các nhà sáng lập. Nếu thực sự có nhà sáng lập nào khi tiếp xúc với tôi nhìn thấy điều này, thì tôi thực sự xin lỗi vì tôi hoàn toàn không có ý như vậy. Tôi thực sự phải xem xét nghiêm túc lại bản thân mình về những khoảnh khắc nào mà quá tự tin của mình gây ra sự hiểu lầm này. Mặt khác, như tôi đã từng chia sẻ trong một bài blog trước đây của mình, về lý do tại sao tôi lại viết blog chia sẻ nội dung liên quan tới startup và nghề VC. Trước đây, General Partner Takahiro Suzuki đã chia sẻ với tôi rằng, viết là hoạt động của Output, mà để Output được thì người viết cần phải được Input trước đó. Tức là phải học hỏi thật nhiều thì mới có thể viết được. Và theo thời gian, viết là cách học hỏi và duy trì việc học hỏi tốt nhất. Đúng vậy, thực sự tôi chỉ viết được khi trong đầu tôi luôn đau đáu về một đề tài nào đó, khiến tôi liên tục không ngừng lăn xả học hỏi, trải nghiệm, tìm kiếm thông tin kiến thức cho nó. Bên cạnh đó, viết là hoạt động cần sự kiên nhẫn, bền bỉ, kỉ luật, do đó viết giúp tôi tôi luyện nên những những đức tính cần thiết cần có của một nhà đầu tư VC. Vì vậy, động lực cá nhân để tôi viết blog đến từ việc tôi muốn được liên tục học hỏi và trưởng thành hơn từ những trang viết của mình. Tôi luôn cố gắng học hỏi từ nhiều nguồn khác nhau, từ các nhà sáng lập startup, từ đồng nghiệp cộng sự, từ thực tế đồng hành lăn xả với startup, từ sách, và cả từ internet - đây là một “thư viện khổng lồ” không giới hạn cho tôi học hỏi phát triển. Tôi luôn chú ý cẩn trọng trích dẫn các nguồn thông tin mình tham khảo. Không dừng lại ở đó, động lực tiếp theo vô cùng quan trọng để tôi viết - đó là chia sẻ và lan toả những giá trị tích cực tới những ai quan tâm tới startup và đầu tư khởi nghiệp, trong đó đặc biệt là các nhà sáng lập startup. Viết là xuất phát điểm cho sự trưởng thành của cá nhân, nhưng những giá trị lan toả cùng với những cơ hội được thảo luận, học hỏi lẫn nhau giữa tôi và các nhà sáng lập, giúp chúng ta cùng nhau tốt hơn hơn mỗi ngày. Tôi luôn để chữ Keep fighting kết thúc mỗi bài viết của mình, cũng là muốn cổ vũ các nhà sáng lập, cộng sự startup và chính bản thân mình, với những thông điệp tích cực nhất quán của mình. Do đó, tôi cảm thấy rất buồn và đáng tiếc khi người viết review này nhận xét các bài blog của tôi là không có giá trị và sao chép. Nhưng tôi cũng thấy mình còn rất nhiều hạn chế, chắc chắn là như vậy rồi, do đó, tôi đã, đang và sẽ cố gắng mỗi ngày, không ngừng nghỉ, lăn xả hơn nữa với startup, học hỏi thêm mỗi ngày, để có thể mang tới các bạn đọc những output của mình, bằng các bài blog có giá trị hơn nhiều nữa theo thời gian. Tiếp theo, thực sự tôi cảm thấy rất shock khi bị nhận xét bị bóp méo sự thật như trên. Làm sao để tôi có thể gặp người reviewer trực tiếp để giải thích đúng sai này nhỉ? Thôi thì đành cho phép tôi viết tiếp ở đây, để chia sẻ rõ quan điểm của mình nhé! Tôi là người coi trọng giá trị đạo đức và nguyên tắc làm nghề VC. Một trong những điều cơ bản nhất trong những nguyên tắc trong nghề này là không được làm rò rỉ thông tin nếu không có sự cho phép của nhà sáng lập. Thậm chí, dù giữa hai bên có kí hay không kí NDA (Non Disclosure Agreement: Văn bản thỏa thuận bảo mật thông tin), tôi không bao giờ cho phép mình chia sẻ thông tin ra bên ngoài, chỉ khi nhận được sự cho phép của nhà sáng lập, duy nhất chỉ cho phép chia sẻ thông tin trong nội bộ team với mục đích họp thảo luận nội bộ để ra quyết định đầu tư hay không ở bên trong quỹ đầu tư chúng tôi. Tôi là người hay tích cực chia sẻ với tinh thần lan toả những điều tích cực, nhằm cổ vũ, động viên các nhà sáng lập startup mà quỹ mình đầu tư đồng hành. Tôi cũng hay chụp lại những khoảnh khắc đáng nhớ cùng với startup, với các nhà sáng lập và cộng sự của mình, nhưng tuyệt nhiên không phải là để khoe khoang làm gì cả. Và khi tôi chia sẻ những tấm ảnh đó, với những thông điệp tích cực nhất, tôi tin các nhà sáng lập trong đó, cũng cảm thấy vui, được khích lệ để cố gắng hơn. Nếu bạn reviewer nhìn nhận đó là sự khoe khoang của tôi, thì tôi thực sự rất tiếc, vì mình đã không thể làm rõ hơn tâm ý của mình, khiến bạn bị hiểu nhầm. Mặt khác, như đã chia sẻ ở trên, tôi luôn tích cực học hỏi từ mọi nguồn. Thực sự “người thầy” quan trọng có thể chỉ dạy cho tôi nhiều bài học cả thành công và thất bại của mình, chính là các nhà sáng lập. Với những điều tôi học được, nếu thấy đó là bài học có giá trị xứng đáng được chia sẻ tới nhiều nhà sáng lập biết hơn nữa để học hỏi phát triển, tôi sẽ gói ghém đó vào một bài blog của mình. Các bạn quan tâm, có thể tham khảo bài viết này - là một trong những hình thức chia sẻ khá phổ biến của tôi, chia sẻ những bài học và chiêm nghiệm của bản thân có được sau khi thảo luận với các nhà sáng lập. Tôi tin rằng, các nhà sáng lập đọc bài viết này có thể tìm thấy nhiều thông điệp, bài học ý nghĩa từ đây. Tôi hi vọng mọi người có thể hiểu được tâm huyết và tâm ý của tôi muốn chia sẻ những bài học quan trọng như thế này thông qua bài blog của mình tới nay nhé! Xin chào các bạn! Vừa qua tôi có một cuộc thảo luận vô cùng ý nghĩa với một sáng lập trẻ, khi nghe em chia sẻ chiêm nghiệm của mình, rằng việc đẩy doanh thu top-line thật ra là một điều vô cùng cám dỗ. Đúng vậy, cám dỗ này đến từ việc, thực tế có nhiều “con đường tắt” giúp tăng doanh thu top-line một cách dễ dàng nhanh chóng và cám dỗ này đến từ áp lực phải gây ấn tượng tốt với các nhà đầu tư, đối tác của startup bằng kết quả doanh thu lớn. Tuy nhiên, việc dễ sa phải vào cám dỗ này, có thể khiến startup phải trả giá đắt, khi bỏ qua vấn đề còn quan trọng hơn cả, là về chất lượng của doanh thu. (Trích từ bài blog “Quality of Revenue: Suy nghĩ về Chất lượng doanh thu của startup với nguyên tắc 4C” ) Mặt khác, một trong những điều tôi cảm thấy tội lỗi nhất là lấy đi thời gian đáng quý của nhà sáng lập startup. Do đó, tôi luôn có một nguyên tắc là phải đọc trước tài liệu, chuẩn bị trước khi vào họp bất kì buổi họp nào với các nhà sáng lập. Thậm chí có nhiều nhà sáng lập startup còn bất ngờ khi họp với tôi không cần phải pitch lại từ đầu, vì tôi đã đọc hết tài liệu pitch deck rồi. Các bạn có thể tham khảo thêm nội dung bài blog này chia sẻ về mong muốn có một buổi họp ý nghĩa cho thấy mong muốn tối ưu thời gian với nhà sáng lập như thế nào của tôi. Tôi không biết bạn reviewer có nhận xét ở trên là ai, làm nghề gì, hoạt động trong tổ chức nào, có sự quan sát có đủ gần và lâu với tôi tới nay không, nhưng nếu có cơ hội tôi rất muốn được cho bạn thấy tôi rõ hơn, cách tôi suy nghĩ, tư duy và mong mỏi trong quá trình làm nghề VC đồng hành với các startup của mình. Tôi đau đáu trăn trở mất ngủ cũng vì các các startup chúng tôi đầu tư đồng hành. Trong 10 startup quỹ chúng tôi đầu tư tại Việt Nam, mà tôi được trực tiếp dẫn dắt đầu tư, đồng hành hỗ trợ hiện nay, nhiều lúc phải thú nhận một điều là, rất khó cho tôi chia sẻ đều thời gian cùng một lúc dành tất cả các startup. Sẽ có những giai đoạn, tôi dành nhiều thời gian cho một công ty này hơn các công ty khác vì khi đó startup đó cần mình hơn, không tránh khỏi cảm giác có những lúc bạn sẽ thấy tôi thường xuyên chia sẻ hoạt động về một số ít startup hơn các startup còn lại trong danh mục đầu tư của mình. Nhưng chắc chắn một điều là tôi luôn cố gắng đóng góp giá trị cho các startup chúng tôi đầu tư đồng hành, mọi lúc có thể, bất cứ khi nào startup cần tới tôi, tôi sẽ hết mình hỗ trợ, vì sự phát triển tích cực của các startup. Tôi hay chia sẻ với các nhà sáng lập và các cộng sự xung quanh là, có hai Luật mà tôi rất tin nhất trong nghề đầu tư VC này, là Luật nhân quả và Luật hấp dẫn. Tôi tin vào Luật nhân quả - gieo nhân nào gặt quả đó, không lúc này thì cũng lúc khác, không trừ bất kỳ ai. Nhờ vậy, mà tôi cũng luôn nhắc nhở chính bản thân mình một điều quan trọng là, để đi được đường dài, mình phải luôn làm điều đúng và tốt. Những dòng nhận xét về tôi ở trên, dù có mục đích tốt hay xấu, thì tôi tin đây cũng là lời nhắc nhở tới chính tôi, xem xét nhìn nhận lại bản thân mình, để có thể hoàn thiện bản thân mình tốt hơn nữa. Cùng với đó, là Luật Hấp Dẫn - với ý nghĩa tóm gọn theo như ông cha ta có câu là “Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã”. Cụ thể, con người sẽ có xu hướng thu hút những người có tư duy giống mình. Trong đầu tư nói riêng, tôi có niềm tin mạnh mẽ rằng, nếu tôi có tư duy và năng lực tốt, có kỷ luật, có tầm nhìn phát triển dài hạn bền vững, thì tôi sẽ có xu hướng thu hút, hoặc bị thu hút bởi những nhà sáng lập có chung những điểm trên. Con người tiếp tục đi cùng với nhau hay rời ra xa, ủng hộ hay không ủng hộ, cũng vì những giá trị chung này còn hay mất mà thôi. Do đó tôi luôn cho rằng mình cần phải liên tục phát triển bản thân tốt hơn mỗi ngày, có những phẩm chất đạo đức và năng lực tốt, để có thể được những nhà sáng lập ưu tú nhất lựa chọn mình làm nhà đầu tư đồng hành. Hi vọng thông qua bài blog này, các nhà sáng lập sẽ hiểu rõ tôi hơn, và hiểu rằng đây không phải là những lời biện minh trước những lời nhận xét xấu ở trên về tôi. Thực tế, tôi phải cám ơn những lời nhận xét này, vì đã tạo điều kiện cho tôi được chiêm nghiệm lại về bản thân mình để có sự điều chỉnh, rút kinh nghiệm, hoàn thiện tốt hơn, đồng thời cũng tạo điều kiện cho tôi viết ra những dòng tâm huyết này để mọi người có thể hiểu hơn về tôi. Trước khi kết thúc bài viết này, tôi muốn chia sẻ 8 nguyên tắc trong nghề VC, mà tôi luôn gợi nhắc mình mỗi ngày, để giúp mình bền bỉ đóng góp giá trị, phát triển bền vững, theo đuổi tầm nhìn trong nghề của mình. Tôi hi vọng có thể nhận được sự thấu hiểu, ủng hộ cổ vũ “Just keep fighting, Zunzun!!” VC là người đáng tin cậy, hợp tác hỗ trợ, nhiều năng lượng, đam mê, là người trung thực, liêm chính. VC là người luôn sát cánh hỗ trợ, động viên, tư vấn các nhà sáng lập, giúp họ nhìn thấy bức tranh lớn hơn, thỉnh thoảng đưa họ ra khỏi những bộn bề, chi tiết trong vận hành hằng ngày. VC là người có kỹ năng nghe hiểu xuất sắc, và đặt những câu hỏi quan trọng cho các nhà sáng lập, nhưng không vội đánh giá, đưa ra quan điểm của mình. Vì VC hiểu rõ “người cầm tay lái” nên là nhà sáng lập của họ. VC có khả năng xây dựng với network các nhân tài và các doanh nghiệp. Từ đó để hỗ trợ tìm và tuyển dụng, xây dựng đội ngũ mạnh cùng với nhà sáng lập của mình. Bên cạnh đó, là hỗ trợ k ết nối các đối tác kinh doanh có ý nghĩa tới sự phát triển của startup. VC là người đã nhìn thấy nhiều “hỉ nộ ái ố” trong nhiều startup khác nhau, nhìn thấy patten - điều thường thấy trong các công ty thành công hay công ty thất bại, để từ đó kịp thời đưa ra những lời gợi ý tới các nhà sáng lập, giúp họ giảm đi rủi ro đi vào đường thất bại. Nhưng vẫn chỉ dừng lại là lời góp ý, không được yêu cầu hay ra lệnh cho các nhà sáng lập. VC là người có khả năng tư duy độc lập, khả năng học tập cao, để có thể nhanh chóng hiểu các chiến lược kinh doanh của startup mình đầu tư, từ đó để có thể thảo luận hiệu quả với các nhà sáng lập khi cần. VC là người nghĩ về các công ty startup mình đầu tư mọi lúc mọi nơi, thậm trí cả trong giấc ngủ của họ. VC là người luôn ưu tiên sử dụng, tương tác với sản phẩm của startup mình đầu tư, dù cho những ngày đầu không có ai quan tâm. Từ đó, VC tích cực góp ý giúp startup hoàn thiện sản phẩm hơn nữa. Để từ đó, VC tự tin chia sẻ, quảng bá sản phẩm startup đó trong network của họ. VC là người tích cực chia sẻ, kết nối kiến thức, kinh nghiệm của mình, với những người thông thái xung quanh. Vì họ hiểu được rằng, đây là cách hiệu quả nhất để học hỏi, trưởng thành và xây dựng compound effect theo thời gian từ những bài chia sẻ nho nhỏ đều đặn đó. Previous Next
- Suy nghĩ về “điểm mù” khi đánh giá tiềm năng mở rộng thị trường mục tiêu của startup
Xin chào các bạn! Trong suốt quá trình đầu tư và đồng hành với các startup tới nay, tôi dần dần nhìn ra được hành trình tiến hoá phát triển của startup. Nhiều lúc nhìn lại, tôi cũng vô cùng bất ngờ vì có nhiều startup đã thay đổi rất khác so với những suy nghĩ và dự đoán ban đầu của tôi khi cân nhắc đầu tư. Chính những điều này làm tôi chiêm nghiệm sâu sắc về một “điểm mù” mà các nhà đầu tư VC chúng tôi dễ gặp phải. Đó là từ chối những cơ hội đầu tư startup tốt, chỉ vì nghĩ rằng thị trường đó không đủ lớn, trong khi không nhìn ra được tiềm năng mở rộng quy mô thị trường mục tiêu của startup trong tương lai.Suy nghĩ về “điểm mù” khi đánh giá tiềm năng mở rộng thị trường mục tiêu của startup < Back Suy nghĩ về “điểm mù” khi đánh giá tiềm năng mở rộng thị trường mục tiêu của startup Xin chào các bạn! Trong suốt quá trình đầu tư và đồng hành với các startup tới nay, tôi dần dần nhìn ra được hành trình tiến hoá phát triển của startup. Nhiều lúc nhìn lại, tôi cũng vô cùng bất ngờ vì có nhiều startup đã thay đổi rất khác so với những suy nghĩ và dự đoán ban đầu của tôi khi cân nhắc đầu tư. Chính những điều này làm tôi chiêm nghiệm sâu sắc về một “điểm mù” mà các nhà đầu tư VC chúng tôi dễ gặp phải. Đó là từ chối những cơ hội đầu tư startup tốt, chỉ vì nghĩ rằng thị trường đó không đủ lớn, trong khi không nhìn ra được tiềm năng mở rộng quy mô thị trường mục tiêu của startup trong tương lai. Tôi đặc biệt ấn tượng với câu chuyện được chia sẻ lại bởi quỹ OVP Partners về lý do họ từ chối đầu tư vào Starbucks ở giai đoạn sớm. Khi đó, Starbucks theo đuổi ý tưởng bán đồ uống cafe chất lượng cao với giá thành cao hơn các quán cafe truyền thống khác có mặt trên thị trường. Điều này khiến thành viên quỹ OVP Partners nghĩ rằng, Starbucks kinh doanh chuỗi bán lẻ cafe, nơi mà khách hàng vốn chỉ cần 25 xu là có một cốc cafe thông thường, không có lý do gì để phải trả tới 2 đô la tại Starbuck. Họ tin rằng cà phê vốn là mặt hàng commodity, nên không tồn tại thị trường đủ lớn có thể mở rộng cho sản phẩm premium - chất lượng và giá thành cao như vậy cho Starbucks khi đó. Và kết quả là họ đã bỏ lỡ cơ hội tạo ra lợi nhuận đầu tư 500 lần với Starbucks. Có thể nói OVP Partners đã gặp phải “điểm mù” khi không nhìn ra cơ hội trong thị trường chưa được đánh thức thực sự - Sleeper Market. Cụ thể, đây là đặc điểm thị trường có tiềm năng rất lớn, nhưng chưa được nhìn nhận đầy đủ về tiềm năng ở hiện tại. Thị trường này cần những cú “huých” từ thay đổi hành vi, hình thành nên xu hướng và thị hiếu, cùng với việc thay đổi bối cảnh của đời sống xã hội, sự phát triển của khoa học công nghệ, sự cởi mở trong chính sách của chính phủ,…Với Starbucks thì đó là sự thay đổi trong nhu cầu thưởng thức cafe với trải nghiệm cao cấp, khi chất lượng đời sống gia tăng kéo theo khả năng sẵn sàng chi trả cho dịch vụ đó của khách hàng, đã khiến cho chuỗi cafe này liên tục mở rộng quy mô toàn cầu, từ đó là tạo ra lợi nhuận lớn như chúng ta thấy ngày nay. Tôi vẫn còn nhớ những ngày đầu tiên cân nhắc đầu tư vào BuyMed hơn 4 năm về trước. Khi đó, có nhiều người quan ngại rằng quy mô thị trường phân phối dược phẩm dành cho nhà thuốc không lớn, chiếm thị phần nhỏ hơn kênh phân phối qua bệnh viện, trong tổng quy mô thị trường dược phẩm tại Việt Nam. Có thể nói, quan ngại này xuất phát từ “điểm mù” khi chưa nhìn ra được tiềm năng từng bước mở rộng quy mô thị trường của startup. Có thể ở giai đoạn đầu, startup cần đi vào thị trường ngách quy mô còn nhỏ, thuận lợi để làm bàn đạp mở rộng quy mô lớn hơn nữa sau đó. Thực tế BuyMed đã chứng minh việc startup này đã từng bước mở rộng phân khúc khách hàng cho dịch vụ phân phối của mình, từ nhà thuốc tiến tới phòng khám, bệnh viện. Rồi tiếp theo, từ nhà thuốc, BuyMed lại đang tiếp tục mở rộng xuống tới phân khúc B2C - với người tiêu dùng trực tiếp thông qua hệ sinh thái chăm sóc sức khoẻ toàn diện. Ở đó, khách hàng dùng cuối có thể tiếp cận đầy đủ các dịch vụ mua thuốc, hẹn gặp bác sĩ, mua bảo hiểm sức khoẻ,... ngay trên chính nền tảng của BuyMed. Do đó, để tránh bị rơi vào “điểm mù” khi đánh giá tiềm năng quy mô mở rộng thị trường mục tiêu của startup, tôi thường nhắc nhở chính bản thân mình rằng, cần đào sâu tìm hiểu, suy nghĩ, từ đó là hình dung về sự thay đổi của thị trường trong tương lai. Cụ thể, là cần đánh giá kết hợp với tiềm năng “tiến hoá” mở rộng phân khúc khách hàng, khả năng xây dựng sản phẩm dịch vụ đáp ứng nhu cầu của thị trường mở rộng. Đặc biệt hơn nữa là cần nhìn ra được tiềm năng phát triển, bản lĩnh kiên trì của chính nhà sáng lập và đội ngũ, để không ngừng “tiến hoá”, tối ưu các tiềm năng mở rộng quy mô thị trường mục tiêu của startup trong tương lai. Hi vọng, thông qua bài viết Daily Blog hôm nay, tôi có thể gửi gắm những gợi ý quan trọng tới mọi người, và lời nhắn nhủ tới chính tôi khi cân nhắc đầu tư startup, sẽ luôn sáng suốt, vượt qua được những “điểm mù” này, để không bỏ lỡ những cơ hội đầu tư startup tốt của mình! Yeah, chúng ta cùng nhau just keep fighting vì điều này nhé! Previous Next
- Vietcetera: Bài học về JTBD trong việc tiếp cận xây dựng sản phẩm của startup
JTBD - Jobs To Be Done là cách tiếp cận giúp chúng ta hiểu được sâu sắc hoàn cảnh, lý do và hành vi lựa chọn sản phẩm hoặc dịch vụ nào đó của khách hàng. Nó được áp dụng một cách hiệu quả trong startup, giúp công ty phát triển và điều chỉnh sản phẩm phù hợp với thị trường liên tục đạt được các cột mốc PMF. Công nghệ liên tục được cải tiến, tính năng sản phẩm hay xu hướng thị trường đến rồi sẽ đi, duy chỉ có JTBD của khách hàng là vẫn tồn tại theo thời gian. Việc kiên trì đổi mới với JTBD, sẽ đưa startup phát triển bền vững, giữ chân và mở rộng được được khách của mình. Yeah, startup chúng ta cùng keep fighting vì điều này nhé! Vietcetera: Bài học về JTBD trong việc tiếp cận xây dựng sản phẩm của startup < Back Vietcetera: Bài học về JTBD trong việc tiếp cận xây dựng sản phẩm của startup Previous Next
- Dân Trí: Tại sao ta bị ì, ngại đổi mới? Bất ngờ về đối thủ lớn nhất của start up
Thường thì mọi người đều không muốn phải tốn quá nhiều công sức để thay đổi mà muốn chọn làm những thứ quen thuộc. Với start up, sức ì ghê này gớm tới mức có thể triệt tiêu nhiều nỗ lực, nguồn lực đổ vào để đẩy startup tiến về phía trước, thậm chí khiến chúng ta phải định vị lại đối thủ thực sự của startup là ai. Cám ơn quý báo Dân trí, đã đăng lại bài daily blog gần đây của tôi, vì đã tìm thấy ở bài viết tiếng nói đồng cảm cùng với các nhà sáng lập, người đang vật lộn với vấn đề này của chính mình và của chính startup mình đang điều hành. Tôi tin rằng, từ việc hiểu được nguyên lý của lực quán tính sinh ra sức ì này, và những hệ lụy của nó, chúng ta có thể tìm ra được những lực tác động quan trọng và cần thiết. Dân Trí: Tại sao ta bị ì, ngại đổi mới? Bất ngờ về đối thủ lớn nhất của start up < Back Dân Trí: Tại sao ta bị ì, ngại đổi mới? Bất ngờ về đối thủ lớn nhất của start up Previous Next
- VTV News: 2022 - Năm đầy biến động với kinh tế số
Hôm nay, tôi xin được gửi tới mọi người, bài viết tổng hợp nhiều góc nhìn ý nghĩa và sâu sắc về một năm 2022 nhiều biến động với hệ sinh thái startup Việt Nam, mà tôi có tham gia phỏng vấn trong chương trình Tài Chính Kinh Doanh phát sóng trên kênh VTV1 gần đây. Qua bài phỏng vấn này, tôi đã chia sẻ góc nhìn của tôi về startup Việt với những thách thức gọi vốn đòi hỏi sự kỉ luật trong quản lý tài chính trong bối cảnh khó khăn của thị trường hiện nay. VTV News: 2022 - Năm đầy biến động với kinh tế số < Back VTV News: 2022 - Năm đầy biến động với kinh tế số Previous Next
- Orbit Family Day: Chia sẻ về vai trò của gia đình trong hành trình khởi nghiệp của các nhà sáng lập
Xin chào các bạn! Vừa qua chúng tôi đã có một ngày vô cùng đặc biệt, là ngày chào đón các thành viên gia đình anh Rajnish Sharma - nhà sáng lập CEO của Wareflex, từ Hà Nội tới thăm Genesia Orbit HCMC, nơi anh cùng toàn bộ team Wareflex đặt văn phòng để làm việc cùng với chúng tôi. Ngày đặc biệt này chúng tôi gọi là ngày Orbit Family Day. Được ngồi trực tiếp trò chuyện với người vợ tào khang và người con trai 15 tuổi của nhà sáng lập này, tôi vô cùng cảm động, thấm thía về vai trò to lớn không thể thay thế của gia đình trong hành trình khởi nghiệp. Cũng từ đây, đã tạo ra nhiều cảm hứng, động lực mạnh mẽ cho chúng tôi để tiếp tục với hoạt động Orbit Family Day sắp tới. Orbit Family Day: Chia sẻ về vai trò của gia đình trong hành trình khởi nghiệp của các nhà sáng lập < Back Orbit Family Day: Chia sẻ về vai trò của gia đình trong hành trình khởi nghiệp của các nhà sáng lập Xin chào các bạn! Vừa qua chúng tôi đã có một ngày vô cùng đặc biệt, là ngày chào đón các thành viên gia đình anh Rajnish Sharma - nhà sáng lập CEO của Wareflex, từ Hà Nội tới thăm Genesia Orbit HCMC, nơi anh cùng toàn bộ team Wareflex đặt văn phòng để làm việc cùng với chúng tôi. Ngày đặc biệt này chúng tôi gọi là ngày Orbit Family Day. Được ngồi trực tiếp trò chuyện với người vợ tào khang và người con trai 15 tuổi của nhà sáng lập này, tôi vô cùng cảm động, thấm thía về vai trò to lớn không thể thay thế của gia đình trong hành trình khởi nghiệp. Cũng từ đây, đã tạo ra nhiều cảm hứng, động lực mạnh mẽ cho chúng tôi để tiếp tục với hoạt động Orbit Family Day sắp tới. Tới thăm Genesia Orbit HCMC, các thành viên gia đình nhà sáng lập của Wareflex được dẫn đi thăm quan các cơ sở vật chất, không gian làm việc của các startup đặt văn phòng tại đây. Đặc biệt, là tới thăm tầng làm việc của toàn bộ team Wareflex, để cảm nhận được tinh thần chiến đấu, làm việc hăng say của mọi người ở đây. Tôi tin rằng, việc tới thăm trực tiếp không gian làm việc của người chồng, người cha của mình, giúp các thành viên gia đình nhà sáng lập Wareflex có thể hiểu hơn về công việc, từ đó là thông cảm hơn cho sự bận rộn của nhà sáng lập. Khởi nghiệp là một hành trình dài, gian nan chồng chất gian nan, dễ bị đi vào ngõ cụt cùng với sự cô độc, do đó, việc có được sự thấu hiểu và đồng cảm, sẻ chia của các thành viên trong gia đình nhà sáng lập là một điều vô cùng quan trọng. Chúng tôi đã cùng ngồi xuống tại Genesia Orbit HCMC, để cùng trò chuyện thân mật với các thành viên trong gia đình anh Rajnish Sharma. Các thành viên trong gia đình anh, gồm người vợ và người con trai, hiện nay đang sinh sống tại Hà Nội, trong khi anh Rajnish làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh, nơi đặt trụ sở kinh doanh của Wareflex. Tôi có thể cảm nhận được sự hi sinh to lớn của tất cả mọi người trong gia đình anh Rajnish, để có thể giúp anh tập trung vào phát triển startup của mình. Đó có thể là những ngày trong tuần người chồng, người cha của mình không trở về Hà Nội đoàn tụ trong những bữa ăn tối với gia đình, đó có thể là những ngày cuối tuần trở về và ra đi trong vội vàng. Tất cả những sự hi sinh không thể kể hết này, đều chỉ hướng đến một mục tiêu lớn duy nhất - Wareflex phát triển. Tôi có một sự cảm kích và ấn tượng với người vợ của anh Rajnish. Ở chị, tôi nhìn sự mạnh mẽ từ trong những hi sinh của chị, sự đồng cảm sâu sắc với công việc của người chồng là nhà sáng lập của mình. Đặc biệt hơn nữa, chị còn chủ động phát huy chuyên môn trong lĩnh vực chuỗi cung ứng, để trở thành quân sư, nhiệt tình tư vấn, đưa ra những lời khuyên về hướng phát triển sản phẩm cho người chồng của mình. Còn một điều làm tôi vô cùng ấn tượng nữa, là khi trò chuyện với người con trai 15 tuổi của anh Rajnish, tôi có hỏi bé là: “Nhìn thấy cha của mình không thể trở về nhà thường xuyên, mỗi ngày làm việc từ sáng sớm tới tối muộn, để xây dựng startup của mình, đối mặt với nhiều khó khăn biến số rủi ro ở giai đoạn sớm hiện nay, em có suy nghĩ thế nào?”. Em trả lời trong nụ cười và ánh mắt sáng tinh anh, bằng một từ đầu tiên rằng: “Proud”. Cụ thể em chia sẻ rằng, em thấy tự hào về người cha của mình, là người đang theo đuổi lý tưởng, tầm nhìn lớn, bằng việc phát triển sản phẩm có ý nghĩa tại chính Wareflex. Với tất cả sự tự hào, nguồn cảm hứng này từ người cha của mình, em ở tuổi 15, cũng được nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp, khi em cũng tích cực tham gia các dự án khởi nghiệp tác động xã hội trong nhà trường của mình hiện nay. Đúng là, hổ phụ sinh hổ tử! Tôi hiểu được rằng, thật ra ngoài kia còn rất nhiều các nhà sáng lập đang phải đối mặt với sự đơn độc trên hành trình khởi nghiệp của chính mình, không có được sự ủng hộ, thấu hiểu trong gia đình như nhà sáng lập Rajnish. Mà hành trình khởi nghiệp vốn đã có nhiều gian nan, trường kì năm tháng với tinh thần chiến đấu không ngừng nghỉ, hơn bao giờ hết, các nhà sáng lập rất cần sự sẻ chia, đồng cảm và cổ vũ từ chính những người thân trong gia đình của mình. Thấu hiểu được điều quan trọng này, chúng tôi rất vui khi có thể hiện thực hoá “sự đoàn tụ” - trong tư tưởng, tầm nhìn để thấu hiểu và đồng cảm giữa các thành viên trong gia đình, thông qua hoạt động Orbit Family Day này. Sắp tới, chúng tôi mong muốn có thể “mở cửa Orbit”, chào đón các thành viên trong gia đình các nhà sáng lập startup chúng tôi đầu tư và đồng hành, tới thăm quan, tìm hiểu không gian và bầu không khí làm việc của người thân trong gia đình của mình. Yeah, hãy cùng keep fighting với các nhà sáng lập chúng ta nhé! Previous Next






















