ZUNZUNSTARTUPS
Tuần vừa qua, tôi đã có một vài buổi họp thú vị với các quản lý quỹ đầu tư khởi nghiệp trong và ngoài nước, đại diện các cơ quan thúc đẩy hợp tác quốc tế, và các nhà sáng lập startup. Tại các buổi họp này, điều làm tôi đặc biệt ấn tượng, là khi tôi chia sẻ về hợp tác chiến lược giữa quỹ Genesia Ventures chúng tôi và ngân hàng OCB tại Việt Nam, trong việc cung cấp các khoản vay và giải pháp tài chính toàn diện cho các startup chúng tôi đầu tư tại đây, thì các đối tác kể trên vô cùng ngạc nhiên, thậm chí là sửng sốt với câu hỏi: “How come? (Làm sao có thể?). Chính phản ứng này khiến tôi phải suy nghĩ và quyết định sẽ hành động mạnh mẽ hơn nữa tới đây.
Tại sao phản ứng sửng sốt vẫn còn xảy ra dù đã 3 quý trôi qua kể từ ngày 2 bên kí MOU hợp tác chiến lược, chúng tôi đã có hơn 4 startup mà quỹ Genesia Ventures đầu tư tại Việt Nam, thực tế được tiếp cận các khoản vay khác nhau và giải pháp tài chính từ ngân hàng OCB tới nay?. Thậm chí, tại sao phản ứng sửng sốt đó vẫn còn đó…kể cả sau nghị quyết số 68-NQ/TW, ban hành ngày 4/5/2025, đã đưa ra định hướng rõ ràng nhằm thúc đẩy mô hình cho vay dựa trên dòng tiền (cashflow-based lending - CFBL) tại Việt Nam, đặc biệt hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp? Cụ thể là nghị quyết khuyến khích các tổ chức tín dụng “Cho vay dựa trên cơ sở thẩm định phương thức sản xuất kinh doanh, phương án mở rộng thị trường đầu ra, cho vay dựa trên dữ liệu, dòng tiền, chuỗi giá trị; xem xét các tài sản bảo đảm bao gồm cả động sản, tài sản vô hình, tài sản hình thành trong tương lai và hình thức cho vay tín chấp. Có thể nói, đây chính là bước ngoặt lớn trong việc thay đổi tư duy tín dụng, trong việc chuyển từ mô hình cho vay dựa trên tài sản thế chấp sang đánh giá dựa trên dòng tiền và dữ liệu kinh doanh, mở rộng phạm vi tài sản đảm bảo, bao gồm cả tài sản vô hình và tài sản hình thành trong tương lai giúp các startup và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo dễ dàng tiếp cận vốn hơn.
Chính những phản ứng sửng sốt trên của các đối tác tại buổi họp, cho những điều tất yếu phải xảy ra dù sau rất nhiều sự kiện mang tính thay đổi nhận thức tới nay, đổi lại khiến tôi sửng sốt không kém. Phải chăng, còn có rất nhiều người chưa tin vào xu hướng tất yếu phải xảy ra này, dù là những người trực tiếp ở trong hệ sinh khảo khởi nghiệp? Điều gì là thách thức hiện hữu trên thị trường khiến họ vẫn chưa tin? Nhắc đến thách thức, thì chúng ta có thể dễ dàng hình dung tới việc cán bộ tín dụng tại các ngân hàng vẫn quen và ưu tiên mô hình “cho vay chắc ăn”, né tránh rủi ro từ việc duyệt cho startup vay không theo khung truyền thống (tài sản thế chấp, điểm tín dụng). Đặc biệt là với startup, đặc biệt là startup ở giai đoạn sớm, với quá nhiều rủi ro mang tính tồn tại trên thị trường, lại có thể chưa có hệ thống kế toán chuẩn chỉnh hoặc không cập nhật báo cáo dòng tiền thường xuyên, khiến ngân hàng gặp khó khăn trong việc đánh giá độ minh bạch, độ tin cậy của dòng tiền, từ đó là quản lý rủi ro nếu ngân hàng cho startup vay.
Vậy, để nghị quyết số 68-NQ/TW của Chính phủ, nhằm thúc đẩy việc ngân hàng cho startup vay dựa trên dòng tiền và tài sản hình thành trong tương lai, có thể đi vào triển khai một cách hiệu quả trên thực tế, thay đổi hoàn toàn nhận thức còn ngờ vực của mọi người, thì các stakeholder quan trọng - bao gồm chính phủ, ngân hàng, doanh nghiệp startup và các quỹ đầu tư cần phải quyết liệt làm những gì? Có thể nói đây chính là câu hỏi lớn nhất và cũng là quan trọng nhất, cần chúng ta đi tìm câu trả lời chi tiết, với tình thần đồng lòng đưa vào triển khai hành động trên thực tế.
Là người đau đáu trăn trở với việc khơi thông dòng vốn cho startup tới nay, và cũng là người tiên phong triển khai mô hình hợp tác 3 bên giữa - ngân hàng OCB - quỹ Genesia Ventures cùng với các startup quỹ đầu tư tại Việt Nam, tôi quyết định sẽ mang câu hỏi lớn nhất này tới một trong những stakeholder quan trọng kể trên - ngân hàng. Cụ thể, là người đứng đầu ngân hàng OCB - một trong những ngân hàng tiên phong cho startup vay tại Việt Nam - để đi tìm lời giải cho câu hỏi lớn trên.
Câu hỏi gửi tới anh Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB):
1/ Anh Hải là một trong những lãnh đạo ngân hàng tiên phong tại Việt Nam trong việc cho startup vay, với câu nói vô cùng ý nghĩa: "Đây là bước đi rất mới, nhưng chúng tôi tin rằng nếu biết chọn lọc, biết đồng hành, thì việc cho vay startup không hề là mạo hiểm, mà là đầu tư vào tương lai". Anh có thể chia sẻ về cách tiếp cận của anh và đội ngũ OCB trong việc chuyển hoá nhận thức, thay đổi tư duy về việc cho startup vay từ bên trong tổ chức ngân hàng của mình đến nay được không ạ?
2/ Trên thực tế, OCB đã áp dụng những phương pháp tiếp cận mới nào để thẩm định cho vay startup một cách cân bằng và kiểm soát rủi ro? Cụ thể trong đó, ngân hàng đã có cách tiếp cận đánh giá như thế nào về khách hàng của startup, dòng tiền, mô hình kinh doanh và rủi ro vận hành, thay vì chỉ dựa vào sổ đỏ hay bất động sản?
3/ Cuối cùng, anh có những đề xuất cụ thể gì, tới các bên liên quan chính—bao gồm chính phủ, ngân hàng, startup và các quỹ đầu tư? Để nghị quyết số 68-NQ/TW của Chính phủ về thúc đẩy cho vay dựa trên dòng tiền và tài sản hình thành trong tương lai cho startup có thể triển khai hiệu quả trên thực tế, thì các bên cần phải quyết liệt thực hiện những hành động cụ thể nào?
Tôi sẽ cập nhật câu trả lời chi tiết tới các bạn trong các bài blog tiếp theo của tôi nhé! Yeah, Keep fighting!!