

Xin chào các bạn! Quỹ Genesia Ventures chúng tôi tự hào trở thành đối tác của sàn giao dịch chứng khoán Tokyo (Tokyo Stock Exchange: TSE) trong chương trình Asia Startup Hub, với nhiệm vụ hỗ trợ TSE lựa chọn các startup phù hợp tại khu vực, để có thể IPO thành công tại TSE. Vừa qua, tôi rất vui khi được tham gia hội thảo “Ultimate Guide to IPO in Japan” do TSE và JETRO cùng tổ chức, dành cho startup tại Việt Nam. Tại đây, các công ty chứng khoán lớn của Nhật đồng hành cùng TSE, đã vô cùng tích cực chia sẻ các thông tin chi tiết giúp các startup cân nhắc lựa chọn và chuẩn bị những điều cần thiết để có thể IPO trên TSE tại Nhật Bản.
Chắc hẳn các bạn sẽ tò mò hỏi tại sao nên là TSE, lợi ích của việc lên sàn tại Nhật là gì? TSE là sản giao dịch chứng khoán lớn thứ 3 trên thế giới. Hiện nay có 3,956 công ty đang niêm yết trên sàn, với tổng vốn hoá là 6,600 tỉ USD. Tổng giá trị cổ phiếu giao dịch mỗi ngày là 36 tỉ USD, trong đó 60% tổng giá trị giao dịch được thực hiện bởi nhà đầu tư nước ngoài. Nhờ đó, việc niêm yết trên TSE giúp công ty có thể tiếp cận đa dạng các nhà đầu tư toàn cầu, với dòng vốn đầu tư dồi dào, thúc đẩy gia tăng định giá doanh nghiệp cao hơn. Bên cạnh đó, TSE là sàn giao dịch chứng khoán vô cùng sôi động, có tính thanh khoản cao, nhờ đó, giúp các công ty dễ dàng thực hiện các đợt chào bán cổ phiếu thứ cấp hoặc huy động thêm vốn sau khi niêm yết ban đầu. Hơn nữa, việc IPO tại TSE, giúp các doanh nghiệp nâng cao uy tín, thu hút nhân tài, và đặc biệt là tạo điều kiện mở rộng hoạt động kinh doanh thuận lợi hơn tại Nhật Bản.
Mặt khác, để có thể thực sự đạt được thành công với IPO tại TSE, để có được những lợi ích tuyệt vời kể trên, thì các doanh nghiệp tại Việt Nam cần có “Japanese flavor”. Hiểu ngắn gọn sẽ là Tính liên quan tới thị trường Nhật Bản. Cụ thể, doanh nghiệp cần có mảng kinh doanh dịch vụ tại Nhật Bản để tạo ra doanh thu tại thị trường này. Vì vậy, doanh nghiệp sẽ cần thành lập chi nhánh, công ty con, hoặc văn phòng đại diện, và có đối tác kinh doanh tại thị trường Nhật. Trong tương lai, doanh nghiệp cũng cần cho thấy mong muốn mở rộng hoạt động quy mô kinh doanh tại thị trường Nhật. Do đó, với các công ty startup tại Việt Nam, đơn giản bắt đầu từ việc có website bằng tiếng Nhật, rồi có nhà đầu tư Nhật Bản (lead investor hoặc follow investor là VC, hoặc CVC), tiến tới có người Nhật là một trong những đại diện hoạt động tại thị trường Nhật, có Hands-on Support từ đối tác đến từ Nhật Bản (có thể là nhà đầu tư, đối tác kinh doanh) là một điều vô cùng quan trọng để tạo ra tính “Japanese flavor” này. Không dừng lại ở đó, để thực sự gia tăng được tính “Japanese flavor”, cùng với đó là thu hút sự ủng hộ đồng hành của công ty bảo lãnh phát hành chứng khoán (Underwriter) trong quá trình chuẩn bị cho IPO và duy trì được vị thế thu hút thanh khoản hậu IPO, thì doanh nghiệp đó sẽ cần tạo ra ít nhất 20% doanh thu tại thị trường Nhật Bản. Theo chia sẻ từ Daiwa Securities tại buổi hội thảo, doanh nghiệp sẽ cần chú trọng vào phát triển doanh thu và profit margin, với mức Vốn hoá (Market Cap) kỳ vọng tại thời điểm IPO đạt ít nhất 350M USD.
Về quy trình chuẩn bị cho IPO tại TSE Nhật Bản, thì trung bình các doanh nghiệp nước ngoài sẽ mất khoảng 2 năm để chuẩn bị. Dưới đây là sơ đồ chi tiết từng bước trong quy trình “Road to IPO” này.

Trước khi bắt đầu, doanh nghiệp sẽ cần tiến hành Short Review - Đánh giá sự sẵn sàng cho IPO (IPO Readiness) cùng với các công ty chứng khoán và sàn giao dịch chứng khoán mục tiêu. Cụ thể, tại đây, các bên sẽ tiến hành đánh giá chung về tiềm năng phát triển của doanh nghiệp dựa trên đặc thù hoạt động kinh doanh, phân khúc thị trường, môi trường cạnh tranh, cơ hội và thách thức rào cản pháp lý… Bên cạnh đó, là tiến hành đánh giá thẩm định hệ thống quản lý kinh doanh của doanh nghiệp (Business Management System để hiểu được cấu trúc quản trị, kiểm tra nội bộ doanh nghiệp, tình trạng vận hành chính như quản lý bán hàng, thu mua, chi phí và doanh thu), Hệ thống quản lý lợi nhuận của doanh nghiệp (Profit Management System để hiểu được tình trạng phân tích Budget - Actual, hiệu quả tối ưu lợi nhuận của doanh nghiệp), Hệ thống quản lý kế toán của doanh nghiệp (Accounting Management System), Cách quản lý các giao dịch với bên thứ 3 (related-party transactions). Trong quá trình Short Review này, sẽ giúp doanh nghiệp nhận ra các vấn đề để hoàn thiện và kiện toàn để thực sự sẵn sàng cho việc chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng - IPO tại TSE, Nhật Bản.
Trên đây là một vài chia sẻ takeaways quan trọng với startup chúng ta, từ buổi hội thảo vừa qua. Tôi tin rằng, như hai mặt của một đồng tiền xu, thách thức của việc tạo ra tính “Japanese flavor” từ cơ bản tới nâng cao kể trên, cũng chính là cơ hội cho các doanh nghiệp có thể xúc tiến mở rộng kinh doanh tại thị trường vốn được coi là khó tính hàng đầu thế giới này. Từ Nhật, các doanh nghiệp Việt Nam có thể có nhiều lợi thế, đòn bẩy để tiếp tục mở rộng hoạt động kinh doanh ở nhiều quốc gia khác nhau sau đó. Đồng thời, thách thức việc dành nhiều thời gian trong quy trình chuẩn bị cho IPO, cũng chính là cơ hội cho các doanh nghiệp có thể nhận ra được các vấn đề còn thiếu sót, để tiến tới việc chuẩn hoá, kiện toàn các hệ thống quản lý, là tiền đề để doanh nghiệp phát triển bền vững thực sự. Hi vọng, những chia sẻ này mang tới giá trị tham khảo cho các nhà sáng lập startup tại Việt Nam, trong việc định hướng IPO, lựa chọn nơi lên sàn và chuẩn bị cho lựa chọn đó của mình thật sáng suốt và hiệu quả nhé! Yeah, just keep fighting vì những điều quan trọng này nhé, các nhà sáng lập ơi!!