ZUNZUNSTARTUPS
Chiều thứ 7 vừa qua, chúng tôi đã tổ chức buổi workshop đầu tiên tại Genesia Orbit HCMC, về đề tài “Vượt qua các vấn đề pháp lý dành cho startup hoạt động ở Việt Nam”. Động lực tổ chức buổi workshop về đề tài này, xuất phát từ trong quá trình đồng hành với nhiều nhà sáng lập startup, chúng tôi được chứng kiến có rất nhiều thách thức về mặt pháp lý từ cơ bản tới phức tạp mà startup cần phải vượt qua để phát triển bền vững. Đồng thời, nhận được sự ủng hộ tích cực của các nhà sáng lập chia sẻ tầm nhìn xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp “Positive Sum Game”, chúng tôi quyết định cùng nhau tổ chức workshop đầu tiên này, với mong muốn đó là nơi để mọi người cùng nhau chia sẻ và học hỏi cùng phát triển.
Tại buổi Legal Workshop này, có sự tham gia của Luật sư Trương Hữu Ngữ - Nhà sáng lập & Giám đốc điều hành tại Công ty Luật Vilasia. Anh Ngữ cũng chính là tác giả của cuốn sách Pháp Lý M&A căn bản - là cuốn sách “giáo khoa” đặt nền tảng cho pháp lý M&A thu xếp vốn doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam. Anh Ngữ đã tham gia dẫn dắt phần chia sẻ các nội dung chính bao quát về đề tài pháp lý trong startup tại Việt Nam phải đối mặt. Trong đó, nổi bật là các vấn đề đăng ký pháp nhân HoldCo - OpCo, Các quy định đầu tư nước ngoài, Quản trị doanh nghiệp, Xử lý vấn đề tranh chấp lao động, đồng sáng lập, Vấn đề phát hành ESOP, Vấn đề xoay quanh các điều quản đầu tư cơ bản, thẩm định pháp lý (Legal Due Diligence) được đặt trong bối cảnh quy chuẩn huy động vốn ngày càng được nâng cao hơn tại Việt Nam. Các bạn quan tâm muốn tìm hiểu chi tiết hơn về những nội dung này, có thể tải tài liệu chia sẻ ở ĐÂY nhé!
Dựa trên những nội dung quan trọng trên, chúng tôi đã có phiên thảo luận Panel Discussion vô cùng sôi nổi, với nội dung chất lượng, có ý nghĩa thực tiễn với rất nhiều nhà sáng lập startup tham gia workshop. Phiên thảo luận này có sự tham gia của anh Nguyễn Mạnh Khôi, Co-Founder & CEO của Koru Capital, anh Toàn Nguyễn, Co-Founder & CEO của Aniday (formerly Recruitery), và anh Nguyễn Hữu Minh Hoàng Co-founder & CEO của BuyMed.
Aniday là startup cung cấp nền tảng giúp người tìm việc có thể kết nối, trao đổi trực tiếp với nhà tuyển dụng, kết nối với các chuyên gia trong ngành, bước gần hơn tới cơ hội việc làm tiềm năng tại các thị trường Việt Nam, Singapore, US, Nhật Bản, Ấn Độ… Bên cạnh đó, Aniday còn hỗ trợ doanh nghiệp về tính lương, trả lương cho các khách hàng doanh nghiệp mở rộng ra thị trường nước ngoài. Co-founder & CEO Toàn Nguyễn đã chia sẻ về những thách thức legal trong việc tuyển dụng và giữ chân nhân tài khi sử dụng tới ESOP (Employee Stock Ownership Plan). Cụ thể, khi đã phát hành cổ phần ESOP cho các nhân viên rồi, nhưng sau đó họ nghỉ, rời đi mà vẫn giữ cổ phần. Những người tham gia ESOP gộp lại vẫn có khả năng chỉ đạo người được uỷ thác (ESOP trustee) với voting rights - quyền biểu quyết với một số vấn đề quan trọng của công ty như mua bán sáp nhập, thanh lý, tái cấu trúc vốn. Điều này có thể sẽ gây cản trở cho công ty, trong việc nhận sự đồng thuận biểu quyết các quyết định quan trọng sau này. Bên cạnh đó, anh Toàn chia sẻ rằng với bất kì hợp đồng nào, không chỉ hợp đồng phân bổ cổ phần ESOP, mà còn với hợp đồng đầu tư, nhà sáng lập sẽ cần phải kiên nhẫn đọc kỹ, thậm chí là từng chữ, tránh bỏ qua những điều khoản ràng buộc quan trọng. Trong hợp đồng đầu tư, đặc biệt có các điều khoản Reserve Matters - được coi là “vòng kim cô”, liên quan tới các quyền phủ quyết của các cổ đông, thành viên hội đồng quản trị của doanh nghiệp với các vấn đề quan trọng của doanh nghiệp, sẽ cần các nhà sáng lập chú tâm thương lượng các quyền lợi tốt cho startup mình.
Koru Capital chính là nhà tư vấn tạo tiếng vang trên hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam gần đây, khi được biết đến là bên giúp nền tàng lưu trú M Village, chuỗi mỹ phẩm Hasaki và chuỗi nha khoa ParkWay tiến hành thành công các vòng gọi vốn gần nhất. Co-founder & CEO Koru Capital Nguyễn Mạnh Khôi, là một khách mời không thể phù hợp hơn để tham gia chia sẻ tại buổi workshop về đề tài này. Anh Khôi từng theo học chuyên ngành Luật ở Singapore, cùng với kinh nghiệm thực hành nghề luật sư, rồi làm M&A, tư vấn doanh nghiệp thu xếp vốn, anh đã chia sẻ rất nhiều góc nhìn và bài học thực tế. Trong đó, đặc biệt anh cũng chia sẻ về tầm quan trọng trong việc các nhà sáng lập startup cần kiên nhẫn tìm hiểu rõ các điều khoản đầu tư, để thương lượng và để thực thi tốt, tránh để mình vào thế đã rồi, tiến thoái lưỡng nan, gây cản trở cho sự phát triển bền vững sau này của startup. Bên cạnh đó, giải đáp cho thách thức về ESOP được anh Toàn chia sẻ ở trên, anh Khôi có chia sẻ về một cách linh hoạt hơn phát hành ESOP cho startup hơn trên thực tế, thông qua hình thức Shadow share schemes - cổ phiếu ảo, hay còn được gọi là Phantom share schemes. Đây được hiểu là một loại chương trình cổ phiếu đặc biệt dành cho nhân viên, ở đó cho phép công ty ký thoả thuận với nhân viên, mang mại lợi ích tương tự như sở hữu cổ phiếu, với quyền lợi về mặt tài chính được quy đổi từ giá trị quy đổi từ cổ phiếu, nhưng không thực sự phát hành số cổ phiếu đó. Đây là hình thức khá đặc biệt và linh hoạt cho startup, nên đã nhận được nhiều sự quan tâm tích cực đặt câu hỏi của các nhà sáng lập startup tham gia trực tiếp tại buổi workshop này.
BuyMed là nền tảng tiên phong phân phối dược phẩm, sản phẩm y tế tới các nhà thuốc, cơ sở chăm sóc sức khoẻ tại Việt Nam, Thái Lan, Cambodia. Hoạt động trong mảng dược phẩm và y tế tại các thị trường này trong khu vực, với tốc độ phát triển mở rộng nhanh của một startup ứng dụng công nghệ, BuyMed đã từng bước vượt qua được những thách thức legal phức tạp trong hoạt động thương mại, huy động vốn, tuyển dụng nhân tài. CEO Nguyễn Hữu Minh Hoàng đã chia sẻ nhiều bài học quan trọng, giải pháp thực tế anh đã triển khai. BuyMed hoạt động kinh doanh các ngành nghề có điều kiện, bao gồm ngành chăm sóc sức khoẻ, thương mại điện tử, kho vận. Do đó, bắt đầu từ giai đoạn sớm, BuyMed đã làm việc với rất nhiều luật sư để cấu trúc doanh nghiệp theo chuẩn pháp lý để công ty có thể vận hành kinh doanh một cách ổn định. Chia sẻ về thách thức trong việc hiểu đúng và thương lượng điều khoản đầu tư với các nhà đầu tư, anh Hoàng đã cổ vũ các nhà sáng lập muốn “think big”, khi cân nhắc gọi vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm VC, thì cần phải rất bản lĩnh. Bản lĩnh của nhà sáng lập trong việc nỗ lực tìm hiểu, thương lượng các điều khoản đầu tư có lợi cho startup, thậm chí là cần “keep fighting” lương lượng tới cùng với các nhà đầu tư. Không dừng lại ở đó, trong bối cảnh hệ sinh thái khởi nghiệp chúng ta có thể nói chưa có nhiều người tin tưởng vào tiềm năng của ESOP, thì BuyMed đã cố gắng chứng minh giá trị của ESOP, bằng việc thực thế đã thực hành phân bổ cổ phiếu ESOP và hơn hết là đã tạo ra thanh khoản có ý nghĩa cho các nhân viên là công thần cống hiến cho công ty.
Cùng chia sẻ về kinh nghiệm lựa chọn luật sư phù hợp cho startup, các nhà sáng lập startup tham gia chia sẻ đều đồng ý với quan điểm rằng, cần tìm hiểu kỹ kinh nghiệm chuyên môn tư vấn luật trong các lĩnh vực đặc thù, có thể tham khảo các trang review, trang xếp hạng luật sư Chambers Asia Pacific. Bên cạnh đó, người luật sư vốn được đào tạo để giải thích, đưa ra các sự lựa chọn khác nhau, đi cùng với các hệ quả đi kèm, do đó người ra quyết định cuối cùng trong việc lựa chọn vẫn luôn phải là các nhà sáng lập startup. Hơn nữa, thật ra lựa chọn luật sư tư vấn luật cũng giống như các lựa chọn các Professional Service khác, nếu yếu tố năng lực không quá khác nhau, thì cần chọn người nào hợp với các nhà sáng lập, người có thể dành nhiều thời gian tâm huyết tư vấn cho startup của mình.
Trên đây là một vài key takeaways của buổi Legal Workshop đầu tiên được diễn ra vừa qua tại Genesia Orbit HCMC. Hi vọng đây là những nội dung có ý nghĩa tham khảo cho các nhà sáng lập quan tâm về đề tài này, hướng tới sự phát triển bền vững thực sự cho startup của mình. Chúng tôi nhận ra rằng, đề tài về Legal là một đề tài khá rộng và khó để có thể chia để hết và đủ sâu trong khuôn khổ một buổi Workshop được. Ngoài các nội dung được chia sẻ ở trên, nội dung về thách thức thành lập doanh nghiệp Holco ở Singapore cho startup Việt cũng được rất nhiều nhà sáng lập startup đau đáu quan tâm rất nhiều. Do đó, chúng tôi sẽ đặc biệt tổ chức một buổi workshop tiếp theo về đề tài này sắp tới nhé! Yeah, just keep fighting!!
