

Vừa qua, trong phiên thảo luận tại chương trình Sharktank Forum, tôi có cơ hội được ngồi chia sẻ về khẩu vị đầu tư vào startup của mình hiện nay, với câu hỏi cụ thể là: Mảng nào đang là sự quan tâm hàng đầu của tôi đi tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Việt Nam? Trong khuôn khổ thời gian giới hạn tại phiên thảo luận, tôi cần trả lời ngắn gọn, xúc tích, nên cũng là thách thức cho tôi để có thể chia sẻ được đầy đủ, một cách dễ hiểu tới mọi người. Vì vậy, nhân dịp này, tôi xin phép được chia sẻ thêm chi tiết, thông qua bài blog này nhé! Có thể nói, những chia sẻ này cũng chính là Orbit Seed Map - Investment Thesis - được coi là “bản đồ” giúp tôi đi tìm kiếm các lĩnh vực tiềm năng để đầu tư vào startup từ giai đoạn hạt giống tại Việt Nam.

Sau khi đầu tư và đồng hành phát triển với BuyMed và Kamereo tại Việt Nam hơn 5 năm nay, có thể nói tôi nhìn thấy cơ hội đầu tư startup trong các mảng chuỗi cung ứng khác nhau tại Việt Nam. Chuỗi cung ứng là khái niệm thể hiện một chuỗi các hoạt động, quy trình liên kết chặt chẽ với sự tham gia của nhiều bên, từ upstream đến downstream, từ cung cấp nguyên vật liệu, sản xuất, vận chuyển, lưu trữ và đến phân phối hàng hóa để đến được tay khách hàng cuối. Chuỗi cung ứng được xem là “mạch máu” của mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, tôi nhận thấy trên chuỗi cung ứng các ngành nhìn chung còn tồn tại nhiều thách thức khiến “mạch máu” này chưa được lưu thông một cách tối ưu nhất. Cụ thể, vấn đề các bên tham gia chuỗi cung ứng bị phân mảnh nhỏ lẻ khó tận dụng được lợi thế kinh tế quy mô (Economies of Scale) để tối ưu chi phí, với nhiều khâu trung gian khiến giá thành bị đội lên. Hơn nữa, các bên tham gia thiếu sự tin tưởng, hợp tác bị rời rạc, mức độ số hoá và chia sẻ thông tin còn hạn chế, khiến khó khăn trong việc kiểm soát rủi ro, đảm bảo chất lượng tốt nhất cho hàng hoá dịch vụ. Việc này dẫn tới năng suất và tỷ suất lợi nhuận không được tối ưu trên mỗi khâu của chuỗi cung ứng các ngành.
Thực tế, việc còn có nhiều thách thức tồn tại trên các chuỗi cung ứng ngành, đồng nghĩa với việc còn rất nhiều cơ hội lớn cho các startup tham gia. Với startup ở giai đoạn sớm nói riêng, thì điều quan trọng là ban đầu cần tìm ra được đúng một Pain Point - “nỗi đau” lớn nhất trên chuỗi cung ứng trong thị trường mục tiêu của mình, để tập trung giải quyết thật hiệu quả. Đặc biệt ở đó, “nỗi đau” này chưa có nhiều bên tham gia giải một cách hiệu quả thực sự, tạo ra khoảng cách ngày càng lớn trong cán cân Cung - Cầu. Khi đó, startup chỉ cần tập trung làm thật tốt đó là tìm ra đúng Cung sản phẩm/dịch vụ đáp ứng được nhu cầu, rồi từ đó là phân phối nó tới Cầu - khách hàng của mình một cách hiệu quả. Sau khi tìm được lời giải Cung cho “nỗi đau” Cầu đó một cách hiệu quả, startup có thể lấy đó làm bàn đạp để tiếp tục mở rộng bằng việc tiến lên Upstream (Thượng lưu) hoặc/và xuống Downstream (Hạ lưu) của chuỗi ung ứng đó. Và để làm được như vậy một cách bền vững, đội ngũ startup cần phải có 2 năng lực chiến lược: Năng lực làm chủ, sáng tạo, gia tăng Cung vượt trội cả về chất và lượng; Năng lực tối ưu, tạo leverage - bàn đạp để mở rộng chuỗi cung ứng, thậm chí là thiết kế lại chuỗi cung ứng, giúp phân phối Cung tới đúng Cầu một cách hiệu quả.
Kamereo là nền tảng B2B cung cấp thực phẩm sỉ cho các nhà hàng quán ăn, khách sạn, quán cafe, các siêu thị, cửa hàng tiện ích, và các cửa hàng thực phẩm tại Việt Nam. Có thể nói bài toán chuỗi cung ứng thực phẩm tại Việt Nam là bài toán lớn quá khó để giải, nhất là với những startup với nguồn lực hạn chế. Cụ thể, bài toán của giá thành, của quản lý chất lượng, của vận hành hiệu quả, tối ưu lợi nhuận - mà tất cả phải giải cùng một lúc. Cũng vì vậy, trên thực tế, rất tiếc đã có nhiều startup đã đến rồi phải rời khỏi thị trường. Để giải được bài toán khó này, đòi hỏi startup phải có lợi thế chiến lược để tạo ra Flywheel - vòng quay tiếp nối của những việc quan trọng theo thứ tự sau: Chọn Cung (Supply) đặc biệt để thu hút Cầu (Demand) - là khách hàng mục tiêu ban đầu. Rồi từ từ đa dạng nguồn Cung để gia tăng và giữ chân Cầu. Sau đó, tiếp tục tạo lợi thế mở rộng chuỗi cung ứng tiến gần hơn về phía Cung, hợp tác với nhiều đối tác tạo Cung, có thể thông qua Contract Farming - hợp đồng canh tác với nông dân, hoặc tạo ra các dòng sản phẩm Private Label, như trường hợp của Kamereo hiện nay, để có được đa dạng nguồn Cung ổn định với giá thành tốt, đáp ứng nhu cầu ngày càng gia tăng ở phía Cầu. Có thể nói, sau vòng gọi vốn series B vừa qua, Kamereo đang có nhiều nguồn lực và lợi thế tiên phong trên thị trường, để mở rộng và phát triển chuỗi cung ứng Food Supply Chain ở quy mô lớn và bền vững tại Việt Nam.
Không dừng lại ở đó, tôi nhìn thấy thêm nhiều cơ hội lớn và thú vị hơn nữa được mở ra dành cho các startup giải bài toán lớn trong chuỗi cung ứng, từ case của BuyMed - startup này đã trở thành nền tảng phân phối dược phẩm và thiết bị chăm sóc sức khoẻ lớn nhất tại khu vực Đông Nam Á hiện nay. Bắt đầu bằng việc xây dựng kênh phân phối sản phẩm tới các nhà thuốc, BuyMed sau đó mở rộng lên upstream - cung cấp giải pháp marketing và giải pháp phân phối cho hơn 1000 đối tác là công ty sản xuất, công ty phân phối dược phẩm trong và ngoài nước. Tiếp theo, Buymed đã mở rộng xuống downstream - thông qua giải pháp franchise vận hành bằng chuỗi nhà thuốc Circa, giúp BuyMed tiếp cận tới gần người tiêu dùng hơn. Hiện nay tính riêng tại Việt Nam, BuyMed đang phục vụ hơn 38,000 các nhà thuốc mỗi tháng, cung cấp dịch vụ với độ phủ khắp 63 tỉnh thành. Cùng với đó là mở rộng tới hơn 135 chuỗi cửa hàng Circa. Sự mở rộng chuỗi cung ứng dọc với quy mô lớn này, đã là tiền đề giúp BuyMed gia tăng được sự ảnh hưởng, đóng góp được nhiều giá trị gia tăng cho các bên tham gia trên chuỗi cung ứng dược phẩm. Một trong số đó, là cung cấp giải pháp supply chain financing - giải pháp tài trợ chuỗi cung ứng. Dựa trên nguyên lý chuỗi cung ứng bao gồm các stakeholders - người mua và người bán, thực hiện các giao dịch hàng hoá dịch vụ từ đầu nguồn tới cuối nguồn của chuỗi giá trị, sẽ xuất hiện bên bán - với khoản phải thu (Accounts Receivable), và bên mua - với khoản phải trả (Accounts Payable) với mối liên kết chặt chẽ, tạo ra sự lưu thông của dòng tiền, và dữ liệu giao dịch. Ngân hàng tham gia cung cấp giải pháp chuỗi cung ứng, có thể tài trợ vốn vay và cung cấp dịch vụ tài chính phù hợp cho cả hai bên - người mua và người bán. Năm vừa qua, Buymed đã hợp tác với một ngân hàng để phát triển giải pháp tài trợ chuỗi cung ứng trong ngành dược phẩm. Cụ thể là, các bên tham gia chuỗi cung ứng trên nền tảng BuyMed, từ chuỗi nhà thuốc, nhà cung cấp, tới đơn vị kho vận và hệ thống giao nhận sản phẩm, sẽ được ngân hàng này cấp tín dụng với các điều kiện ưu đãi, dựa trên dữ liệu lớn mà sàn BuyMed sở hữu.

Trên đây là một vài chia sẻ Orbit Seed Map - Investment Thesis của tôi, về các startup hoạt động trong các chuỗi ung ứng, mà tôi đặc biệt quan tâm tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Việt Nam. Bên cạnh, BuyMed và Kamereo - startup quỹ Genesia Ventures chúng tôi đầu tư và đồng hành phát triển, đã đang giải bài toán lớn trong các chuỗi cung ứng dọc của ngành Dược Phẩm và ngành Thực phẩm, tôi tin rằng còn rất nhiều cơ hội lớn ở các chuỗi cung ứng ngành khác nhau tại Việt Nam. Đặc biệt là, các ngành công nghiệp sản xuất, ngành nông/thuỷ sản, ngành chăm sóc sức khoẻ, ngành giáo dục, ngành xây dựng,… đòi hỏi Cung sản phẩm dịch vụ phải đáp ứng nhu cầu gia tăng cả về chất và lượng, trong bối cảnh nền kinh tế xã hội ngày càng phát triển ở Việt Nam. Hi vọng, những chia sẻ này có thể là những gợi ý nho nhỏ gửi tới các nhà sáng lập startup - những người đang đi tìm lời giải cho bài toán chuỗi cung ứng các ngành kể trên tại Việt Nam. Tôi rất mong có thể được gặp gỡ và học hỏi thêm từ các nhà sáng lập quan tâm tới đề tài này. Các nhà sáng lập ơi, hãy liên lạc với Zunzun nhé! Yeah, just keep fighting!!!