Xin chào các bạn! Khi cảm thấy trống rỗng, mệt mỏi hay mất động lực các bạn thường làm gì? Tôi thì sẽ tới hiệu sách, đứng hàng giờ trước những cuốn sách hay để "lấp đầy" lại tinh thần tích cực của mình.
Vừa rồi tôi có tình cờ tìm đọc cuốn sách tên là IKIGAI- The Japanese Secret to a Long and Happy Life (tạm dịch: Bí quyết để có một cuộc sống trường thọ và hạnh phúc của người Nhật). Cuốn sách này đã gợi nhớ lại cho tôi kỉ niệm gần 8 năm sinh sống học tập và làm việc tại Nhật trước đây. Thực tế, tôi đã có nhiều cơ hội gặp gỡ tiếp xúc với nhiều người Nhật, để đủ cảm nhận được và học hỏi được những bài học sâu sắc, ý nghĩa trong cách sống và làm việc của họ, một trong số đó là IKIGAI.
IKIGAI (生き甲斐）là một cụm từ trong tiếng Nhật được ghép bởi 2 từ là: 生き (IKI: sống, tồn tại) và 甲斐 (GAI: ý nghĩa), được hiểu là ý nghĩa để tồn tại hay lẽ sống. Cuốn sách trên đã chia sẻ bí quyết sống lâu và hạnh phúc của người Nhật, đó là nằm ở việc họ tìm được và sống theo IKIGAI-lẽ sống của mình. Dưới đây là hình minh hoạ giải thích ý nghĩa của khái niệm IKIGAI này:
IKIGAI là điểm chung giao cắt giữa 4 vòng tròn cân bằng và không thể thiếu, đó là:
What you love: Làm những điều bạn yêu thích và đam mê
What you are good at: Làm những điều bạn thấy mình làm tốt
What the world needs: Làm những điều thế giới cần
What you can be paid for: Làm những điều bạn được trả tiền
Thực sự rất khó để có thể đạt được điểm cân bằng, sống đủ với 4 vòng tròn này, người Nhật đã chứng minh rằng dù khó nhưng rất ĐÁNG để bạn tìm ra IKIGAI- lý do thức dậy mỗi buổi sáng của mình.
Nhật Bản là một trong những đất nước mà người dân có tuổi thọ trung bình cao nhất thế giới (83.8 tuổi). Và các bạn có biết, Nhật Bản cũng là đất nước sở hữu những doanh nghiệp có lịch sử lâu đời nhất thế giới? Theo WorldAtlas, 5 công ty có tuổi thọ cao nhất thế giới đều thuộc về Nhật Bản.
Ngoài danh sách này ra còn rất nhiều công ty Nhật "trường thọ" khác mà chúng ta cũng biết, ví dụ như công ty game Nintendo rất nổi tiếng trên toàn cầu, được thành lập vào năm 1889, tới nay đã 131 tuổi.
Đã có rất nhiều bài báo phân tích tại sao các công ty Nhật này trường thọ đến như vậy. Họ cho rằng là lý do chính nằm ở ý thức hệ cha truyền con nối, thế hệ con cháu kế thừa sự nghiệp của thế hệ cha ông đi trước. Nhưng tôi cũng có giả thiết của riêng mình: Mỗi cá nhân có IKIGAI, sẽ tạo ra một công ty có IKIGAI. Vì mỗi một cá nhân, từ người sáng lập tới nhân viên nếu sống lâu dài và hạnh phúc với công việc mình làm, thì sẽ tạo ra một công ty trường thọ, mang lại hạnh phúc cho những người liên quan là khách hàng, nhân viên và cổ đông công ty.
Công việc đầu tư khởi nghiệp cho tôi cơ hội được tiếp xúc với nhiều nhà sáng lập và đội ngũ điều hành startup. Tôi thấu hiểu được sự vất vả khó khăn không tưởng trong chặng đường khởi nghiệp của họ. Đó là sự mệt mỏi cả về thể chất lẫn tinh thần, là sự cô độc, là việc phải đưa ra những quyết định khó khăn, là sự "hết tiền" khi không có khách hàng hay không gọi vốn đầu tư được, là sự đánh đổi hi sinh thời gian gia đình và cá nhân cho công việc chung.
Và tôi cũng hiểu được rằng, việc "vụt sáng" bằng những tít bài báo gọi vốn "hoành tráng" hay những giải thưởng to to không phải là bảo chứng cho sự phát triển bền vững và "trường thọ" của doanh nghiệp họ. Có thể nói việc các nhà sáng lập và đội ngũ của mình theo đuổi IKIGAI sẽ giúp họ tìm ra lý do tồn tại của doanh nghiệp mình, để từ đó có thể vượt qua được những khó khăn khắc nghiệt trong quá trình kinh doanh, duy trì hạnh phúc và sự phát triển lâu dài.
Covid-19 tới nay cũng đã hơn 6 tháng đeo bám đe doạ tới vận mệnh của các startup, dự đoán nó cũng sẽ hoành hành tiếp trong khoảng 12 tháng tới khi tất cả mọi người đều có vắc-xin. Chúng ta sẽ còn tiếp tục phải đón nhận nhiều tin startup đoản mệnh hay tỉ lệ thất nghiệp gia tăng trong giai đoạn tới. Nhưng các nhà sáng lập ơi, trước khi cho phép startup "tắc thở", xin hãy thử đi tìm lại lý do sống, lý do tiếp tục tồn tại của startup mình, để tìm ra điều gì còn thiếu trong 4 mảnh ghép tạo nên "lá chắn Covid" mang tên IKIGAI, bằng những câu hỏi dưới đây nhé!
Work that you love: Làm những điều bạn yêu thích và đam mê
Hãy đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: Điều gì ở startup bạn được hết mình với đam mê, được làm nhiều việc mình yêu thích, có thể mang lại giá trị tốt đẹp cho xã hội, theo đuổi sứ mệnh và tầm nhìn đầy ý nghĩa?
Trong những bài chia sẻ trước, tôi có đề cập tới tầm quan trọng, "sức mạnh mềm" của việc startup có Vision/Mission rõ ràng. Vì nó cho thấy được niềm đam mê, niềm tin và động lực cho nhà sáng lập và đội ngũ của mình phấn đấu. Tôi còn nhớ, ngay trong đợt đỉnh điểm của làn sóng Covid-19 thứ 1 vừa qua, nhà sáng lập Nguyễn Bá Đức của Homedy -một trong những startup bên quỹ Genesia Ventures tôi đầu tư ở Việt Nam. Anh có chia sẻ rằng, sau nhiều ngày đau đáu mất ngủ với tình hình dịch bệnh khó khăn, với nhiều tâm huyết không thể từ bỏ, cùng tầm nhìn và sứ mệnh ý nghĩa cho startup mình, anh quyết định viết một bức tâm thư như dưới đây, chia sẻ tới các Homediers- là các nhân viên đang làm việc ở Homedy. Đây là cách để vực dậy "tinh thần chiến đấu" của mọi người, cũng như một lần nữa tái khẳng định "giá trị cần thiết để tồn tại-xứng đáng để mọi người phấn đấu vượt khó" của Homedy.
Work that you are good at: Làm những điều bạn thấy mình làm tốt
Hãy đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: Đâu là điều mà bạn tự tin mình có thể làm thực sự tốt và làm tốt nhất? Đâu là năng lực ưu việt của team bạn và lợi thế cạnh tranh của startup bạn? Liệu sản phẩm hiện nay của startup bạn đều có nằm trong các câu trả lời trên?
Nếu có thì chúc mừng bạn, hãy cứ kiên trì tập trung vào phát triển sản phẩm đó. Còn nếu chưa đúng, thì hãy linh hoạt điều chỉnh sang sản phẩm mà bạn thấy startup mình có thể làm tốt hơn.
Luxstay- nền tảng đặt phòng nghỉ trực tuyến là một trong những danh mục startup đầu tư ở quỹ tôi, đã giúp tôi học được điều này rất nhiều. Trong lúc tình hình dịch Covid-19 khiến mọi người hạn chế di chuyển và du lịch, Luxstay đã gặp khó trong việc tăng doanh thu từ đặt phòng nghỉ du lịch. Tại thời điểm đó, nhà sáng lập Steven Nguyễn đã rất nhanh chóng và linh hoạt triển khai thêm dịch vụ Media về du lịch tên là TravelMag, từ thế mạnh vốn có của anh. Anh Steven vốn là nhà sáng lập của công ty truyền thông lớn tên là là Netlink, sau đó exit khi bán lại thành công cho Yeah1, trước khi anh sáng lập ra Luxstay hiện nay. TravelMag ra đời khẩn trương trong không khí căng thẳng mùa dịch, cho tới nay, trang media này cũng đã cho thấy lượng truy cập ngày càng tăng ấn tượng.
Work that the world needs: Làm những điều thế giới cần
Hãy đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: Sản phẩm của bạn có đáp ứng được đúng nhu cầu người dùng, đó là nhu cầu cấp thiết, mà chưa có hoặc có rất ít giải pháp tối ưu. Khách hàng có hạnh phúc hơn khi được dùng sản phẩm của bạn không? Sản phẩm của bạn có cần phải linh hoạt điều chỉnh theo nhu cầu đang thay đổi của khách hàng ở các thời điểm khác nhau, nhất là lúc tình hình dịch này không?
Về điểm này, thì có lẽ Kamereo - một trong những startup bên quỹ tôi đầu tư, là ví dụ dễ hiểu nhất. Kamereo vốn dĩ là nền tảng đặt mua thực phẩm sỉ cho các nhà hàng doanh nghiệp F&B, nhưng kể từ lúc dịch bệnh bùng phát, hoạt động kinh doanh nhà hàng đình trệ, kéo theo doanh thu cho nền tảng này bị đi xuống. Cùng lúc đó, nhu cầu đi chợ mua thực phẩm trực tuyến của người tiêu dùng lại tăng lên, do hạn chế ra ngoài. Và đương nhiên, ăn uống là nhu cầu quan trọng mang tính sống còn của con người, nên Kamereo cũng rất linh hoạt mở thêm một dịch vụ mới là KameMart- Nền tảng mua thực phẩm Online. Thực tế cũng cho thấy, KameMart, mang tới thực phẩm chất lượng cao theo tiêu chuẩn "nhà hàng" với giá phải chăng như "đi chợ" đã được lòng người tiêu dùng, khi nền tảng này chứng kiến số lượng order không ngừng tăng trưởng trong giai đoạn vừa qua.
Work that you can be paid for: Làm những điều bạn được trả tiền
Hãy đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: Sản phẩm của bạn có đủ thuyết phục để khách hàng đồng ý trả tiền không? Sản phẩm của bạn đáng giá bao nhiêu? Liệu họ vẫn cảm thấy happy sau khi trả tiền và sử dụng? Khách hàng của bạn có tới mua ở lần tiếp theo nữa không?
Nếu câu trả lời là có, xin chúc mừng, startup bạn đã là một trong số ít các startup có thể làm được vậy. Đặc biệt trong tình hình dịch khó khăn, mọi người điều đang cố thắt chặt hầu bao tiêu dùng, sản phẩm của bạn vẫn có thể thuyết phục được họ trả tiền mua thì quả là một điều hơn cả tuyệt vời!
Nếu câu trả lời là chưa thì giai đoạn này cũng là thời điểm thị trường "khó tính" nhất, khá phù hợp cho bạn đi khảo sát và phỏng vấn khách hàng tiềm năng về kì vọng sử dụng sản phẩm của họ, để tìm ra sản phẩm phù hợp thuyết phục họ trả tiền để sử dụng.
Trên đây là 4 vòng tròn quan trọng cần có ở các startup để tìm ra IKIGAI- Lý do tiếp tục tồn tại. Covid-19 là phép thử sống còn, tuy khắc nghiệt nhưng tạo điều kiện cho các startup RESET- điều chỉnh lại các yếu tố cần thiết để tồn tại trong một thế giới mới.
Hi vọng bài viết này của tôi, có thể mang tới ít nhiều gợi ý giúp các nhà sáng lập và đội ngũ điều hành startup tìm ra IKIGAI của startup mình, để trong tương lai Việt Nam có thêm thật nhiều doanh nghiệp hùng cường bước ra từ khó khăn.