Xin chào các bạn!
Có lẽ bất kì ai làm việc lâu với tôi, đều biết tôi là một người theo tư duy tối ưu ROI (Return on Investment: tỉ suất đầu tư). Có nghĩa là, trong mọi việc tôi làm, tôi đều cố gắng tối ưu kết quả đạt được lớn nhất so với nguồn lực và thời gian bỏ ra. Tư duy này xuất phát từ việc được đặt trong hoàn cảnh làm việc với startup, luôn luôn bị hạn chế về thời gian và nguồn lực cho phép, khiến tôi không cho phép mình được “lãng phí", mà phải làm mọi cách tối ưu chúng. Tôi trân trọng thời gian của các nhà sáng lập, bằng việc tôi đều dành ra thời gian trước mỗi buổi họp, để chuẩn bị rất kỹ trước các thông tin cần thiết để nâng cao ROI của buổi họp nhất có thể. Tôi bị ám ảnh bởi tư duy này tới mức mà sau các buổi họp với các nhà sáng lập, tôi thường hỏi feedback về việc họ có đạt được ROI kỳ vọng của mình không.
Do đó, bất kể một hoạt động nào mà cho ra kết quả ROI thấp, đều khiến tôi trăn trở. Ví dụ, trong tuần vừa qua, tôi có tham gia làm khách mời cho chương trình “Cá mập ngoài bể" của VTVMoney phối hợp với Shark Tank Việt Nam sản xuất. Theo thói quen, tôi có ngồi xuống thử phân tích ROI việc tham gia của mình ở tập đầu tiên. Kết quả là, không có gì quá ngạc nhiên, ROI không cao - so với hơn 10 tiếng của tôi dành ra để chuẩn bị, tập duyệt và ghi hình. Và nếu tính thêm, so với rất nhiều tiếng đồng hồ của ban biên tập dành ra sau đó làm hậu kì, thì ROI nói chung lại càng không cao, so với kết quả tương tác hiện nay.
Bài học về tối ưu ROI dài hạn bằng việc tập trung vào ROL “hiệu suất may mắn” của tôi
Trong lúc tôi còn đang trăn trở về ROI về việc tham gia chương trình “Cá mập ngoài bể", thì tôi bắt gặp được khái niệm ROL - Return on Luck trong cuốn sách Beyond Entrepreneurship 2.0: Turning Your Business into an Enduring Great Company của tác giả Jim Collins, mà tôi đang đọc dở. Khái niệm Return on Luck (Tạm dịch: hiệu suất may mắn) đã làm thay đổi cơ bản góc nhìn của tôi về ROI. Tôi nhận ra việc mình thay đổi tập trung vào lăng kính ROL, chính là cách tối ưu ROI một cách dài hạn và bền vững hơn cả.
Khi đánh giá ROI chúng ta thường sẽ có xu hướng đánh giá hiệu suất đầu tư cho một sự kiện, hoạt động đơn lẻ nào đó, mà thường bỏ quên đi tính liên kết của nó tới những điều lớn lao tiếp theo. Tôi đã viết blog về khởi nghiệp hơn 3 năm qua, ROI của những bài viết ban đầu theo đánh giá của tôi là rất thấp. Nhưng theo thời gian, tôi học hỏi và trưởng thành hơn rất nhiều từ hành trình viết để chia sẻ của mình và dần dần được nhiều nhà sáng lập startup tại Việt Nam đọc và ủng hộ bài viết của tôi hơn. Kết quả là, rất may mắn cho tôi, khi được nhiều nhà sáng lập startup tin tưởng lựa chọn đồng hành với tư cách nhà đầu tư cho startup của họ. Tôi tin rằng với mỗi nỗ lực kiên trì với zunzunstartups và tối ưu ROI - bằng nội dung hoàn thiện có chiều sâu, nhiều bài học ý nghĩa sau mỗi bài viết của tôi, đã giúp tôi tối ưu được ROL - hiệu suất may mắn cho công việc đầu tư khởi nghiệp của mình.
Hơn nữa, từ việc bền bỉ với hoạt động đầu tư khởi nghiệp và chia sẻ về startup thông qua blog zunzunstartups của mình, tôi được tiến cử làm ban giám khảo trong hội đồng thẩm định vòng loại của Sharktank Việt Nam năm 2022. Rồi cũng từ đó, nỗ lực nối tiếp nỗ lực, đã mang lại may mắn cho tôi khi được ban tổ chức chương trình đánh giá cao tâm huyết và tinh thần hỗ trợ startup của tôi, để tiếp tục tiến cử tôi tham gia làm khách mời cho cho chương trình “Cá mập ngoài bể" của VTVMoney phối hợp với Shark Tank Việt Nam sản xuất. Mặc dù tập đầu tiên này, như những bài blog đầu tiên của tôi, có thể ROI chưa cao tại thời điểm hiện tại. Nhưng tôi đã có được một bài học rất lớn cho mình, về nỗ lực tối ưu ROI nhưng không quá bận tâm vào ROI ngắn hạn, về sự bền bỉ không từ bỏ việc hoàn thiện mình hơn sau mỗi hoạt động, tích luỹ thêm kinh nghiệm với tư duy tập trung vào ROL một cách dài hạn. Tôi tin rằng, sẽ không có con đường tắt tới thành công lớn thực sự, và bài học này có lẽ là công thức tạo ra may mắn dẫn tới thành công một cách bền vững hơn cả cho tất cả chúng ta.
Bài học quan trọng về việc tăng ROL - “hiệu suất may mắn” cho startup
ROL lần đầu tiên được tác giả Jim Collins giới thiệu trong cuốn sách “Great by Choice” (Tạm dịch: Vĩ đại do lựa chọn). Nghiên cứu của ông cho thấy, các công ty vĩ đại hiện nay không phải vĩ đại vì họ có nhiều may mắn hơn các công ty khác, mà thật ra là họ tạo ra được nhiều ROL hơn - tức là có hiệu suất may mắn cao hơn. Để tối ưu được hiệu suất may mắn, điều quan trọng nhất startup cần phải làm là: Chuẩn bị.
Các công ty startup, trong mọi bối cảnh, cần chuẩn bị nguồn lực tài chính, đội ngũ nhân lực và nền tảng công nghệ cần thiết, liên tục đánh giá tình hình và luôn để mắt đến bất kỳ thay đổi tiềm năng nào ở phía trước, để đến khi những sự kiện may mắn ập đến, thì họ luôn ở thế sẵn sàng đón lấy. Bên cạnh đó, startup cũng cần phải chuẩn bị cho cả những thách thức, những gì mình không thể kiểm soát hoặc dự đoán, và chuẩn bị đủ nguồn lực, đủ mạnh mẽ để biến nguy thành cơ, tối ưu hiệu suất may mắn để thành công. Thực tế, có khoảng 50% bản lĩnh của một lãnh đạo tuyệt vời nằm ở những gì họ làm với những điều không ngờ tới. Trên thực tế, bằng chứng cho thấy việc vượt qua những thách thức và thất bại sớm có thể thực sự làm tăng cơ hội thành công và phát triển lâu dài một công ty. Vì từ những thách thức khó khăn và thất bại đó sẽ giúp các công ty rèn luyện tính cách bản lĩnh, năng lực nội tại của tổ chức để họ thực sự mạnh mẽ trong thời gian dài.
Case study BuyMed - tối ưu hiệu suất may mắn, từ những cơ hội và thách thức, bằng việc kiên trì nhiều năm chuẩn bị.
Covid-19 được coi là mang lại cả cơ hội và thách thức cho BuyMed (thuocsi.vn) vừa qua. Cơ hội đến từ việc gia tăng nhu cầu về chăm sóc sức khoẻ và hạn chế về di chuyển làm gia tăng nhu cầu sử dụng nền tảng đặt hàng trực tuyến của các nhà thuốc ở Việt Nam trong thời gian qua. Bên cạnh đó, thách thức lớn nhất là đứt gãy chuỗi cung ứng thuốc và vật tư y tế, khiến việc vận chuyển đơn hàng tới nhà thuốc trở nên khó khăn hơn bao giờ hết nếu chỉ phụ thuộc vào đối tác vận chuyển 3PL (Third-Party Logistics). Không đầu hàng trước thách thức này, BuyMed đã rất nhanh chóng tự phát triển đội ngũ vận chuyển đơn hàng của riêng mình. Nhờ việc liên tục tối ưu vận hành, BuyMed không những chủ động được việc vận chuyển đơn hàng giao tới nhà thuốc ở khắp mọi nơi trên toàn quốc, mà còn có thể tự tối ưu được chi phí từ 10~15% so với việc chỉ sử dụng hình thức 3PL.
Tuần vừa qua khắp các tờ báo kinh tế và cộng đồng kinh doanh ở Việt Nam đều nhiệt tình thảo luận về đề tài nhiều công ty lớn ở Việt Nam tham gia vào lĩnh vực bán lẻ dược phẩm. Nối tiếp bước chân của Thế giới di dộng với chuỗi nhà thuốc An Khang, FPT với chuỗi nhà thuốc Long Châu, tới đây Masan với Dr.Win và Viettel cũng sẽ tham gia vào thị trường này, với tham vọng mở rộng hơn nữa số lượng chuỗi nhà thuốc tại Việt Nam. Hiện nay, số lượng chuỗi nhà thuốc hiện đại được ước tính chiếm khoảng 3~5% trong tổng số hơn 60,000 nhà thuốc hoạt động tại Việt Nam. Trong một thị trường dược phẩm đạt hơn 5 tỉ USD và với tốc độ tăng tưởng hơn 10% mỗi năm, đây được coi là cơ hội lớn cho các ông lớn tham gia để thúc đẩy gia tăng hơn nữa số lượng chuỗi nhà thuốc hiện đại vốn còn khiêm tốn hiện nay. Mặt khác, còn có những 95 ~ 97% nhà thuốc hoạt động độc lập, kinh doanh theo quy mô nhỏ lẻ, truyền thống đứng trước “áp lực tích cực" là phải đổi mới mình, để tồn tại được trước thế lực chuỗi của các ông lớn. BuyMed trong 5 năm hoạt động phát triển vừa qua, đã trở thành nền tảng kết nối với số lượng nhà thuốc lớn nhất Việt Nam, cụ thể với hơn 16,000 nhà thuốc giao dịch thường xuyên mỗi tháng trên nền tảng phân phối thuốc và thiết bị y tế của BuyMed. Với những sự chuẩn bị cần thiết về vốn, hệ thống hạ tầng phân phối và công nghệ tối ưu vận hành đã trải qua những cải tiến không ngừng nghỉ suốt thời gian qua, BuyMed cũng đã sẵn sàng tối ưu may mắn - ROL của mình, bằng nhiệm vụ mới là tham gia vào công cuộc hỗ trợ “hiện đại hoá" các nhà thuốc truyền thống, với mong muốn không để họ bị bỏ lại đằng sau làn sóng chuyển đổi số bán lẻ ngành dược tại Việt Nam.
Trên đây là những chia sẻ tâm huyết của tôi, về những bài học quan trọng giúp tối ưu ROL - hiệu suất may mắn cho cá nhân và startup một cách dài hạn, từ những trải nghiệm thực tế và quan sát cá nhân với tư cách là VC. Hi vọng, bài viết sẽ phần nào là tiếng nói khích lệ những ai đang trăn trở trước những thách thức hay thất bại trước mắt, rằng hãy vững tin bước tiếp, bền bỉ với việc không ngừng hoàn thiện mình hơn nữa, chuẩn bị tốt hơn cho mỗi thách thức và cơ hội đến với mình. Vì đây là cách duy nhất để tạo ra và duy trì May mắn hướng đến thành công một cách lâu dài, bền vững nhất. Vì May mắn thực sự rất thích những điều này. Keep fighting for Luck!!!