Lời tâm sự gửi gắm về hành trình làm nghề VC của tôi

Xin chào các bạn! Vừa qua, tôi được bạn của mình chia sẻ những lời nhận xét về tôi tại quỹ Genesia Ventures trên trang TechinAsia. Điều đầu tiên khi tôi đọc được những dòng này thực sự tôi thấy khá sốc. Tôi không thể nhận ra chính bản thân được nhắc tới những dòng nhận xét đó. Hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam còn rất nhỏ bé, chắc chắn không phải là cuộc chơi zero-sum game, người được kẻ mất nên cần triệt hạ nhau, mà chúng ta cần những con người có tâm và có tầm cùng nhau thúc đẩy sự phát triển. Nhân dịp đọc được những đoạn review đó, tôi có đôi lời tâm sự muốn được chia sẻ tới các bạn quan tâm, trong bài viết này.

Tôi nhận ra những dòng review dưới đây, vào ngày 11/5/2024. Đầu tiên, tôi muốn gửi lời xin lỗi tới người review đó, dù là với mục đích tốt hay xấu khi viết những dòng nhận xét này về tôi, vì đã khiến bạn phải hao tâm, mang năng lượng tiêu cực, khiến bạn phải ghét, thậm chí là hận thù tôi tới mức nào để viết ra những dòng này. Đồng thời, tôi cũng xin được cám ơn bạn, vì những dòng nhận xét này của bạn, khiến tôi phải ngồi suy nghĩ nghiêm túc, kiểm điểm lại bản thân mình, đã làm gì, có lỗi với ai, để mình hoàn thiện bản thân hơn nữa. Như tôi đã từng chia sẻ về lý do làm nghề VC, cũng như Core Values, Giá trị mình muốn đóng góp trong nghề VC này, nên hơn bao giờ hết, tôi trân trọng cơ hội được làm nghề VC, tôi hiểu sâu sắc được việc mình phải làm đúng, có đạo đức, kính trọng nghề và mọi người, không ngừng học hỏi phát triển, để đi được đường dài, chạy bền được với nghề ngày.

Dựa trên những dòng nhận xét này, hãy cho phép tôi được chiêm nghiệm, nhìn nhận lại mình dưới đây nhé!

Như đã từng chia sẻ trong một bài blog trước đây, thực sự tôi chưa bao giờ nghĩ mình một founder thực thụ, đã vận hành doanh nghiệp phát triển được trong vài năm cả. Tôi chỉ dấn thân với startup từ khi là sinh viên năm 3 khoa kinh tế trường ĐH Osaka, Nhật Bản. Khi đó, tôi được bắt đầu truyền cảm hứng mạnh mẽ từ trong lớp học khởi tạo kinh doanh tại giảng đường Đại học. Ý tưởng kinh doanh của tôi được nhen nhóm, cùng với sự ủng hộ hỗ trợ của doanh nghiệp địa phương tại Osaka, tôi đã bắt đầu dự án startup của mình. Tuy nhiên, do gặp nhiều hạn chế về năng lực xây dựng startup của mình, tôi đã dừng lại dự án không lâu sau đó. Những trải nghiệm với startup chỉ là một điểm xuất phát nhỏ, kết nối tôi với nghề đầu tư khởi nghiệp hiện nay. Dù là nhỏ bé, nhưng nó đủ để tôi hiểu, thông cảm và san sẻ được những khó khăn luôn thường trực, nhiều lúc là bế tắc của các nhà sáng lập, đủ để tôi nuôi dưỡng động lực mạnh mẽ với nghề này với mong muốn là hỗ trợ các nhà sáng lập hết mình, giúp họ thành công với khởi nghiệp thực sự. Tôi hiểu được xuất phát điểm khiêm tốn của bản thân mình như vậy, nên chắc chắn tôi không thể và tuyệt nhiên không nên hành xử tỏ ra là biết hết mọi thứ cả trước các nhà sáng lập. Nếu thực sự có nhà sáng lập nào khi tiếp xúc với tôi nhìn thấy điều này, thì tôi thực sự xin lỗi vì tôi hoàn toàn không có ý như vậy. Tôi thực sự phải xem xét nghiêm túc lại bản thân mình về những khoảnh khắc nào mà quá tự tin của mình gây ra sự hiểu lầm này.

Mặt khác, như tôi đã từng chia sẻ trong một bài blog trước đây của mình, về lý do tại sao tôi lại viết blog chia sẻ nội dung liên quan tới startup và nghề VC. Trước đây, General Partner Takahiro Suzuki đã chia sẻ với tôi rằng, viết là hoạt động của Output, mà để Output được thì người viết cần phải được Input trước đó. Tức là phải học hỏi thật nhiều thì mới có thể viết được. Và theo thời gian, viết là cách học hỏi và duy trì việc học hỏi tốt nhất. Đúng vậy, thực sự tôi chỉ viết được khi trong đầu tôi luôn đau đáu về một đề tài nào đó, khiến tôi liên tục không ngừng lăn xả học hỏi, trải nghiệm, tìm kiếm thông tin kiến thức cho nó. Bên cạnh đó, viết là hoạt động cần sự kiên nhẫn, bền bỉ, kỉ luật, do đó viết giúp tôi tôi luyện nên những những đức tính cần thiết cần có của một nhà đầu tư VC. Vì vậy, động lực cá nhân để tôi viết blog đến từ việc tôi muốn được liên tục học hỏi và trưởng thành hơn từ những trang viết của mình. Tôi luôn cố gắng học hỏi từ nhiều nguồn khác nhau, từ các nhà sáng lập startup, từ đồng nghiệp cộng sự, từ thực tế đồng hành lăn xả với startup, từ sách, và cả từ internet - đây là một “thư viện khổng lồ” không giới hạn cho tôi học hỏi phát triển. Tôi luôn chú ý cẩn trọng trích dẫn các nguồn thông tin mình tham khảo. Không dừng lại ở đó, động lực tiếp theo vô cùng quan trọng để tôi viết - đó là chia sẻ và lan toả những giá trị tích cực tới những ai quan tâm tới startup và đầu tư khởi nghiệp, trong đó đặc biệt là các nhà sáng lập startup. Viết là xuất phát điểm cho sự trưởng thành của cá nhân, nhưng những giá trị lan toả cùng với những cơ hội được thảo luận, học hỏi lẫn nhau giữa tôi và các nhà sáng lập, giúp chúng ta cùng nhau tốt hơn hơn mỗi ngày. Tôi luôn để chữ Keep fighting kết thúc mỗi bài viết của mình, cũng là muốn cổ vũ các nhà sáng lập, cộng sự startup và chính bản thân mình, với những thông điệp tích cực nhất quán của mình. Do đó, tôi cảm thấy rất buồn và đáng tiếc khi người viết review này nhận xét các bài blog của tôi là không có giá trị và sao chép. Nhưng tôi cũng thấy mình còn rất nhiều hạn chế, chắc chắn là như vậy rồi, do đó, tôi đã, đang và sẽ cố gắng mỗi ngày, không ngừng nghỉ, lăn xả hơn nữa với startup, học hỏi thêm mỗi ngày, để có thể mang tới các bạn đọc những output của mình, bằng các bài blog có giá trị hơn nhiều nữa theo thời gian.

Tiếp theo, thực sự tôi cảm thấy rất shock khi bị nhận xét bị bóp méo sự thật như trên. Làm sao để tôi có thể gặp người reviewer trực tiếp để giải thích đúng sai này nhỉ? Thôi thì đành cho phép tôi viết tiếp ở đây, để chia sẻ rõ quan điểm của mình nhé! Tôi là người coi trọng giá trị đạo đức và nguyên tắc làm nghề VC. Một trong những điều cơ bản nhất trong những nguyên tắc trong nghề này là không được làm rò rỉ thông tin nếu không có sự cho phép của nhà sáng lập. Thậm chí, dù giữa hai bên có kí hay không kí NDA (Non Disclosure Agreement: Văn bản thỏa thuận bảo mật thông tin), tôi không bao giờ cho phép mình chia sẻ thông tin ra bên ngoài, chỉ khi nhận được sự cho phép của nhà sáng lập, duy nhất chỉ cho phép chia sẻ thông tin trong nội bộ team với mục đích họp thảo luận nội bộ để ra quyết định đầu tư hay không ở bên trong quỹ đầu tư chúng tôi.

Tôi là người hay tích cực chia sẻ với tinh thần lan toả những điều tích cực, nhằm cổ vũ, động viên các nhà sáng lập startup mà quỹ mình đầu tư đồng hành. Tôi cũng hay chụp lại những khoảnh khắc đáng nhớ cùng với startup, với các nhà sáng lập và cộng sự của mình, nhưng tuyệt nhiên không phải là để khoe khoang làm gì cả. Và khi tôi chia sẻ những tấm ảnh đó, với những thông điệp tích cực nhất, tôi tin các nhà sáng lập trong đó, cũng cảm thấy vui, được khích lệ để cố gắng hơn. Nếu bạn reviewer nhìn nhận đó là sự khoe khoang của tôi, thì tôi thực sự rất tiếc, vì mình đã không thể làm rõ hơn tâm ý của mình, khiến bạn bị hiểu nhầm.

Mặt khác, như đã chia sẻ ở trên, tôi luôn tích cực học hỏi từ mọi nguồn. Thực sự “người thầy” quan trọng có thể chỉ dạy cho tôi nhiều bài học cả thành công và thất bại của mình, chính là các nhà sáng lập. Với những điều tôi học được, nếu thấy đó là bài học có giá trị xứng đáng được chia sẻ tới nhiều nhà sáng lập biết hơn nữa để học hỏi phát triển, tôi sẽ gói ghém đó vào một bài blog của mình. Các bạn quan tâm, có thể tham khảo bài viết này - là một trong những hình thức chia sẻ khá phổ biến của tôi, chia sẻ những bài học và chiêm nghiệm của bản thân có được sau khi thảo luận với các nhà sáng lập. Tôi tin rằng, các nhà sáng lập đọc bài viết này có thể tìm thấy nhiều thông điệp, bài học ý nghĩa từ đây. Tôi hi vọng mọi người có thể hiểu được tâm huyết và tâm ý của tôi muốn chia sẻ những bài học quan trọng như thế này thông qua bài blog của mình tới nay nhé!

Mặt khác, một trong những điều tôi cảm thấy tội lỗi nhất là lấy đi thời gian đáng quý của nhà sáng lập startup. Do đó, tôi luôn có một nguyên tắc là phải đọc trước tài liệu, chuẩn bị trước khi vào họp bất kì buổi họp nào với các nhà sáng lập. Thậm chí có nhiều nhà sáng lập startup còn bất ngờ khi họp với tôi không cần phải pitch lại từ đầu, vì tôi đã đọc hết tài liệu pitch deck rồi. Các bạn có thể tham khảo thêm nội dung bài blog này chia sẻ về mong muốn có một buổi họp ý nghĩa cho thấy mong muốn tối ưu thời gian với nhà sáng lập như thế nào của tôi. Tôi không biết bạn reviewer có nhận xét ở trên là ai, làm nghề gì, hoạt động trong tổ chức nào, có sự quan sát có đủ gần và lâu với tôi tới nay không, nhưng nếu có cơ hội tôi rất muốn được cho bạn thấy tôi rõ hơn, cách tôi suy nghĩ, tư duy và mong mỏi trong quá trình làm nghề VC đồng hành với các startup của mình. Tôi đau đáu trăn trở mất ngủ cũng vì các các startup chúng tôi đầu tư đồng hành. Trong 10 startup quỹ chúng tôi đầu tư tại Việt Nam, mà tôi được trực tiếp dẫn dắt đầu tư, đồng hành hỗ trợ hiện nay, nhiều lúc phải thú nhận một điều là, rất khó cho tôi chia sẻ đều thời gian cùng một lúc dành tất cả các startup. Sẽ có những giai đoạn, tôi dành nhiều thời gian cho một công ty này hơn các công ty khác vì khi đó startup đó cần mình hơn, không tránh khỏi cảm giác có những lúc bạn sẽ thấy tôi thường xuyên chia sẻ hoạt động về một số ít startup hơn các startup còn lại trong danh mục đầu tư của mình. Nhưng chắc chắn một điều là tôi luôn cố gắng đóng góp giá trị cho các startup chúng tôi đầu tư đồng hành, mọi lúc có thể, bất cứ khi nào startup cần tới tôi, tôi sẽ hết mình hỗ trợ, vì sự phát triển tích cực của các startup.

Tôi hay chia sẻ với các nhà sáng lập và các cộng sự xung quanh là, có hai Luật mà tôi rất tin nhất trong nghề đầu tư VC này, là Luật nhân quả và Luật hấp dẫn. Tôi tin vào Luật nhân quả - gieo nhân nào gặt quả đó, không lúc này thì cũng lúc khác, không trừ bất kỳ ai. Nhờ vậy, mà tôi cũng luôn nhắc nhở chính bản thân mình một điều quan trọng là, để đi được đường dài, mình phải luôn làm điều đúng và tốt. Những dòng nhận xét về tôi ở trên, dù có mục đích tốt hay xấu, thì tôi tin đây cũng là lời nhắc nhở tới chính tôi, xem xét nhìn nhận lại bản thân mình, để có thể hoàn thiện bản thân mình tốt hơn nữa. Cùng với đó, là Luật Hấp Dẫn - với ý nghĩa tóm gọn theo như ông cha ta có câu là “Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã”. Cụ thể, con người sẽ có xu hướng thu hút những người có tư duy giống mình. Trong đầu tư nói riêng, tôi có niềm tin mạnh mẽ rằng, nếu tôi có tư duy và năng lực tốt, có kỷ luật, có tầm nhìn phát triển dài hạn bền vững, thì tôi sẽ có xu hướng thu hút, hoặc bị thu hút bởi những nhà sáng lập có chung những điểm trên. Con người tiếp tục đi cùng với nhau hay rời ra xa, ủng hộ hay không ủng hộ, cũng vì những giá trị chung này còn hay mất mà thôi. Do đó tôi luôn cho rằng mình cần phải liên tục phát triển bản thân tốt hơn mỗi ngày, có những phẩm chất đạo đức và năng lực tốt, để có thể được những nhà sáng lập ưu tú nhất lựa chọn mình làm nhà đầu tư đồng hành.

Hi vọng thông qua bài blog này, các nhà sáng lập sẽ hiểu rõ tôi hơn, và hiểu rằng đây không phải là những lời biện minh trước những lời nhận xét xấu ở trên về tôi. Thực tế, tôi phải cám ơn những lời nhận xét này, vì đã tạo điều kiện cho tôi được chiêm nghiệm lại về bản thân mình để có sự điều chỉnh, rút kinh nghiệm, hoàn thiện tốt hơn, đồng thời cũng tạo điều kiện cho tôi viết ra những dòng tâm huyết này để mọi người có thể hiểu hơn về tôi. Trước khi kết thúc bài viết này, tôi muốn chia sẻ 8 nguyên tắc trong nghề VC, mà tôi luôn gợi nhắc mình mỗi ngày, để giúp mình bền bỉ đóng góp giá trị, phát triển bền vững, theo đuổi tầm nhìn trong nghề của mình. Tôi hi vọng có thể nhận được sự thấu hiểu, ủng hộ cổ vũ “Just keep fighting, Zunzun!!”

1. VC là người đáng tin cậy, hợp tác hỗ trợ, nhiều năng lượng, đam mê, là người trung thực, liêm chính.

2. VC là người luôn sát cánh hỗ trợ, động viên, tư vấn các nhà sáng lập, giúp họ nhìn thấy bức tranh lớn hơn, thỉnh thoảng đưa họ ra khỏi những bộn bề, chi tiết trong vận hành hằng ngày.

3. VC là người có kỹ năng nghe hiểu xuất sắc, và đặt những câu hỏi quan trọng cho các nhà sáng lập, nhưng không vội đánh giá, đưa ra quan điểm của mình. Vì VC hiểu rõ “người cầm tay lái” nên là nhà sáng lập của họ.

4. VC có khả năng xây dựng với network các nhân tài và các doanh nghiệp. Từ đó để hỗ trợ tìm và tuyển dụng, xây dựng đội ngũ mạnh cùng với nhà sáng lập của mình. Bên cạnh đó, là hỗ trợ kết nối các đối tác kinh doanh có ý nghĩa tới sự phát triển của startup.

5. VC là người đã nhìn thấy nhiều “hỉ nộ ái ố” trong nhiều startup khác nhau, nhìn thấy patten - điều thường thấy trong các công ty thành công hay công ty thất bại, để từ đó kịp thời đưa ra những lời gợi ý tới các nhà sáng lập, giúp họ giảm đi rủi ro đi vào đường thất bại. Nhưng vẫn chỉ dừng lại là lời góp ý, không được yêu cầu hay ra lệnh cho các nhà sáng lập.

6. VC là người có khả năng tư duy độc lập, khả năng học tập cao, để có thể nhanh chóng hiểu các chiến lược kinh doanh của startup mình đầu tư, từ đó để có thể thảo luận hiệu quả với các nhà sáng lập khi cần.

7. VC là người nghĩ về các công ty startup mình đầu tư mọi lúc mọi nơi, thậm trí cả trong giấc ngủ của họ. VC là người luôn ưu tiên sử dụng, tương tác với sản phẩm của startup mình đầu tư, dù cho những ngày đầu không có ai quan tâm. Từ đó, VC tích cực góp ý giúp startup hoàn thiện sản phẩm hơn nữa. Để từ đó, VC tự tin chia sẻ, quảng bá sản phẩm startup đó trong network của họ.

8. VC là người tích cực chia sẻ, kết nối kiến thức, kinh nghiệm của mình, với những người thông thái xung quanh. Vì họ hiểu được rằng, đây là cách hiệu quả nhất để học hỏi, trưởng thành và xây dựng compound effect theo thời gian từ những bài chia sẻ nho nhỏ đều đặn đó.