Xin chào các bạn!
Hôm nay, tôi bắt đầu mọi thứ trong tâm thế như bao ngày bình thường, thì bỗng nhận được liên lạc từ một người bạn nhắc nhở tôi rằng hôm nay là 8/3 - ngày quốc tế phụ nữ. Thế đó, tôi từ lâu không còn để ý về những ngày như thế này quá nhiều. Vì với tôi, ngày nào cũng là ngày của mình, nếu sống có lý tưởng rõ ràng và hành động cụ thể. Nhưng vì người bạn đó có hỏi tôi suy nghĩ về chuyện làm nghề của nữ VC như thế nào, nên nhân dịp đặc biệt này, tôi xin phép được ngồi xuống, chia sẻ hết những chiêm nghiệm, suy nghĩ trong quá trình 4 năm qua làm nghề đầu tư startup của mình.
Đầu tiên, tôi muốn các bạn có hình dung rõ nét một cách cơ bản về nghề VC - đầu tư mạo hiểm. Thông qua hoạt động đầu tư vào các công ty startup có tiềm năng phát triển lớn, thành công của họ không phải nằm ở các “chỉ số top-line” như là, số thương vụ đầu tư startup, hay chức danh to tát nào đó, mà thực sự nằm ở “chỉ số bottomline” - là những startup họ đầu tư thực sự thành công, và tạo ra lợi nhuận đầu tư tài chính mang lại về cho quỹ của mình. Do đó, để đạt được thành công trong nghề VC thực sự, sẽ có những nguyên tắc, tố chất vô cùng quan trọng khi làm nghề này. Tôi đã từng viết một bài blog chia sẻ Suy nghĩ của mình về những điều cần thiết thực sự để phát triển sự nghiệp VC thành công bền vững. Trong đó, tôi tin đây là những tố chất cơ bản và quan trọng nhất của người làm nghề VC nói chung.
VC là người đáng tin cậy, nhiều năng lượng, đam mê nhiệt huyết, là người trung thực, liêm chính.
VC là người hỗ trợ, nhà sáng lập là “người cầm lái”.
VC là người có kỹ năng nghe hiểu , đồng cảm xuất sắc, và đặt những câu hỏi quan trọng cho các nhà sáng lập giúp họ nhìn thấy vấn đề và cả bức tranh lớn hơn, nhưng không vội đánh giá, đưa ra quan điểm của mình.
VC là người có khả năng tư duy độc lập, khả năng học tập cao, để có thể nhanh chóng hiểu các chiến lược kinh doanh của startup mình đầu tư, từ đó để có thể thảo luận hiệu quả với các nhà sáng lập khi cần.
VC cần sự kiên nhẫn, vì họ hiểu rằng không có “con đường tắt” nào có thể dẫn tới thành công nhanh chóng mà bền vững cả. Đầu tư startup rồi thì cũng cần cả thập kỉ đồng hành hỗ trợ, đóng góp giá trị, để được tới ngày chạm tới thành công.
Đặc biệt từ đây, chúng ta có thể nhận ra rằng, một trong những “công thức” để thành công trong nghề VC này chính là nằm ở “sức bền” trong đồng hành hỗ trợ startup tới ngày startup thực sự thành công. Câu nói “Đường dài mới biết ngựa hay” thực sự vô cùng đúng với nghề này.
Trong buổi trò chuyện với General Partner Takahiro Suzuki của quỹ chúng tôi, anh có chia sẻ rằng mình có tự thống kê những người làm VC ở Indonesia - nơi anh đã dành hơn 10 năm xây dựng sự nghiệp đầu tư của mình. Thì kết quả bất ngờ rằng, không có nhiều nam giới làm việc hơn 3 năm tại một quỹ đầu tư, mà ngược lại hầu như là nữ giới. Tôi có hỏi anh nhận định về lý do cho kết quả thông kê này. Anh chia sẻ rằng, có lẽ nữ giới có sự kiên nhẫn hơn, trung thành làm việc tại một quỹ, đồng hành lâu dài với các startup họ đã đầu tư, mong muốn để tới ngày nhìn ra thành quả đầu tư hơn là nam giới. Nam giới thì có thể là luôn tự tin và toả sáng trong mọi mặt trận đó, nhưng cũng vì thế mà họ dễ là nạn nhân của Hội chứng đối tượng chói sáng (Shiny object syndrome - SOS), khiến họ dễ bị thu hút bởi những cơ hội công việc mới tưởng là tốt hơn công việc hiện tại. Do đó, họ có xu hướng thay đổi công việc hoặc vị trí nhiều hơn nữ giới.
Với đặc thù về những yếu tố để thành công trong nghề VC và lợi thế sẵn có về sức bền, tôi tin nữ giới cũng có cơ hội thăng tiến trong nấc thang sự nghiệp của mình. Nhưng sẽ cần họ chọn đúng nơi mình đầu quân - là các quỹ đầu tư cần thoải mãn những điều cơ bản như sau:
Nơi có cấu trúc thưởng phạt, thăng chức rõ ràng và công minh cho mỗi VC dù là nam hay nữ, dựa trên thành tựu đầu tư thực sự của họ.
Nơi tạo điều kiện cho mỗi VC tiếp cận với những cơ hội đầu tư và các nguồn lực từ quỹ để hỗ trợ startup sau đầu tư một cách công bằng.
Nơi có General Partner - người đứng đầu ra quyết định tại quỹ, có tầm nhìn lớn, có năng lực lãnh đạo là biết trao quyền, và ủng hộ mong muốn phát triển sự nghiệp của VC nữ.
Bên cạnh những đặc thù và lợi thế trong nghề đã kể trên, thực sự trong quá trình lăn xả làm nghề của mình, tôi luôn đau đáu thấm thía về những thách thức, là những điều bất lợi của nữ giới trong nghề VC này.
Đầu tiên là định kiến xã hội. Để các bạn hình dung rõ hơn về thách thức này của VC nữ, tôi sẽ chia sẻ câu chuyện về mẹ tôi. Mẹ tôi là một người phụ nữ truyền thống, tần tảo yêu thương chồng con. Những ngày đầu tôi bắt đầu với nghề VC, mẹ là người đều đặn đọc các bài viết của tôi để hiểu hơn về nghề nghiệp của con gái, mẹ còn ủng hộ tôi bằng việc thay tôi đi nhận giải thưởng I-Star 2020 khi đó ghi nhận bài viết của tôi về khởi nghiệp có giá trị lan toả tích cực. Nhưng giờ đây, sau hơn 4 năm làm nghề mà vẫn độc thân của con gái, mẹ tôi đã chuyển từ trạng thái ủng hộ sang phản đối. Mẹ tôi sẽ là người đầu tiên phản đổi nếu như biết tôi nhận được bất kỳ lời mời phỏng vấn xuất hiện trên truyền hình hay là báo chí. Thay vào đó mẹ tôi luôn muốn tôi phải tham gia chương trình kiểu “Bạn muốn hẹn hò?”. Mẹ tôi không còn thích tôi dành nhiều thời gian làm việc, họp hành hay ngồi viết nữa. Thay vào đó mẹ tôi luôn giục tôi phải đứng dậy để ra ngoài đi hẹn hò. Mẹ tôi không muốn tôi quá “toả sáng” trong công việc, vì mẹ hiểu có một định kiến xã hội lớn đè nặng lên con gái mình. Đó là nam giới sẽ e ngại khi tiếp cận, muốn tìm hiểu yêu đương với người như tôi - người luôn cho thấy hình ảnh nỗ lực bền bỉ trong công việc, người luôn biến Facebook cá nhân như là “trang Linkedin thứ 2” chỉ toàn công việc của mình. Có một điều trớ trêu, nếu như chị COO của TechinAsia gần đây có bài viết chia sẻ quan ngại của chị về vấn đề các quỹ đầu tư trong khu vực còn thiếu các VC nữ giữ chức quản lý trở lên, thì tôi tin rằng, tại Việt Nam, chúng ta đang đối mặt vấn đề lớn hơn, đó là có rất ít VC nữ “có thể” lập gia đình mà vẫn toả sáng trong công việc theo đúng tiềm năng của mình. Chính vì những định kiến xã hội kể trên, những người phụ nữ làm VC đang phải âm thầm chịu đựng rằng xé của bài toán "chọn một trong hai" - sự lựa chọn giữa sự nghiệp và gia đình.
Tiếp theo, là "Entry barrier"- rào cản gia nhập của nữ giới VC vào các hoạt động của các nhà sáng lập vốn phần nhiều vẫn là nam giới, như ăn uống hay thể thao, khi mà các hoạt động này lại là nơi tiếp cận những nguồn thông tin có thể có lợi cho hoạt động đầu tư của họ. Là nữ giới nói chung, bạn đã bao giờ cảm thấy khó xử khi ngồi ăn uống xung quanh toàn là nam giới? Hay bạn có bao giờ tự hỏi làm sao để mình cùng chạy trên sân bóng đá với nam giới? Đáng tiếc là trong thế giới kinh doanh, những thông tin giá trị hay cơ hội giao dịch kinh doanh vẫn nằm nhiều trên những bàn tiệc hay các sân bóng đá, nơi mà nữ giới chúng ta khó vào nhất. Với VC nữ, những rào cản này cũng không phải là ngoại lệ. Chính nó đã tạo ra sự bất bình đẳng trong những cơ hội tiếp cận thông tin của nữ giới so với nam giới trong hoạt động đầu tư. Tôi tin rằng có 2 cách tiếp cận - khó và dễ hơn, để phá bỏ những rào cản gia nhập này dành cho VC nữ.
Thứ nhất, vẫn là khó nhất, là cần đa dạng hoá, gia tăng thêm số lượng nhà sáng lập là nữ giới được ủng hộ và tham gia hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam. Cách đây đúng 3 năm, nhân dịp ngày 8/3 tôi có viết một bài blog tâm huyết tên là Phụ nữ Việt: Những rào cản cần phá bỏ và hành trang cần có trên hành trình startup nhưng “tính thời sự” của bài viết vẫn còn đó cho tận ngày nay, khi mà nhà sáng lập nữ giới vẫn còn phải đối mặt với với nhiều định kiến, và rào cản, thậm chí còn lớn hơn VC nữ chúng tôi rất nhiều. Chúng ta cần thời gian và không gian cho sự can thiệp hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa từ cả xã hội, cộng đồng, và gia đình người thân để giúp nhà sáng lập nữ giới tự tin dấn thân và bứt phá trên hành trình khởi nghiệp của mình.
Thứ hai, đây là cách làm tôi đã thực hiện và thấy hiệu quả, đó là VC nữ cần có sự hỗ trợ tham gia của đồng đội, đặc biệt là đồng đội nam của mình tại quỹ đầu tư. Kể từ khi tôi có đồng đội nam là em trai Huỳnh Minh Tuấn - đồng hành với tôi trên mỗi buổi họp ăn tối với đối tác và các nhà sáng lập, tôi cảm thấy mình có được “điểm tựa” an toàn về mặt tâm lý rất lớn giúp tôi thoải mái hơn trong việc nói chuyện với các nhà sáng lập, trong bối cảnh thời gian và không gian được đảm bảo.
Vừa qua, General Partner Takahiro Suzuki của quỹ chúng tôi, cùng với gia đình của mình từ Indonesia qua thăm Việt Nam, và có hẹn tôi một buổi ăn tối thân mật với tất cả các thành viên gia đình của anh. Tại đây, tôi được chứng kiến những khoảnh khắc rất khác của anh, là một người chồng sâu sắc chu đáo và một người cha ân cần bận rộn bên 2 bé nhỏ của mình. Anh rất khác với hình ảnh tôi biết là một GP nghiêm nghị trầm ổn trong mỗi buổi họp đầu tư trong quỹ của chúng tôi. Nếu ai đó nhìn thấy lịch làm việc bận rộn mỗi ngày với nhiều lịch họp của anh, thì mọi người sẽ dễ dàng nhận ra một điều đặc biệt đó là anh luôn block lịch của mình, đúng 1 tiếng vào buổi sáng sớm, đều đặn mỗi ngày đích thân đưa các con của mình tới trường. Từ buổi ăn tối đó, chúng tôi đã thảo luận rất nhiều về sự nghiệp và gia đình. Tôi cũng thẳng thắn chia sẻ với anh về mong muốn của mình, là muốn được vẹn toàn cả hai điều quan trọng này trong cuộc sống, giống như anh. Điều làm tôi rất vui là anh hiểu và ủng hộ nhiệt tình mong muốn này của tôi.
Thế đó, tôi đã có được sự ủng hộ đồng hành của những đồng đội của mình, là “nam thần” chiến hữu như thế đó! Để chạy bền với nghề VC này, là nữ giới, tôi luôn tin rằng mình cần phải xây dựng một hệ thống xung quanh những người ủng hộ, cổ vũ cho mong muốn của mình.
Trên đây là những chia sẻ tâm huyết của tôi về những câu chuyện, chiêm nghiệm của mình trong công việc của VC nữ nhân ngày thế giới tôn vinh nữ giới 8/3 này. Tôi luôn tin rằng, lợi thế và rào cản luôn tồn tại, như 2 mặt của một đồng tiền xu. Quan trọng là chúng ta cần biết mình thực sự mong muốn điều gì. Tôi cũng từng chia sẻ trong bài blog của mình về đề tài "Tại sao phải chọn 1 strong 2? - Suy nghĩ về sự lựa chọn trong startup và cuộc sống" rằng, khi đứng trước câu hỏi “Nếu được chọn giữa sự nghiệp và gia đình thì tôi sẽ chọn cái nào?”, tôi vẫn thường tự hỏi lại là, tại sao chúng ta không thể chọn cả 2 nếu như có thể? Còn gì tuyệt vời hơn khi mình có thể đạt được cả 2, nhưng tuyệt đối không có sự dễ dàng nào để có được như vậy cùng một lúc như vậy với tất cả phụ nữ nói chung. Do đó, là VC nữ luôn tự nhắc nhở bản thân mình, rằng để có được trọn vẹn cả 2 điều quan trọng trong cuộc sống này, thì tôi luôn cần kiên nhẫn, chăm chỉ chuẩn bị xây dựng hệ thống hỗ trợ, những nền tảng cần thiết, trau đồi kỹ năng quản lý hiệu suất, năng lượng và thời gian của mình, để có thể từng bước tiến gần tới trạng thái có được cả 2 - Hạnh Phúc trong cuộc sống và Thành công bền vững trong nghề VC sau này. Yeah, keep fighting!!
Kommentare